Giấc mơ mang tên đất

Nguồn tin: Sài Gòn giải phóng, 18/09/2009
Ngày cập nhật: 20/9/2009

Đối với người dân nông thôn, đất đai là tài sản vô giá, nuôi sống gia đình. Ấy vậy mà tình trạng mất đất, không đất sản xuất ngày càng gia tăng bởi nhiều nguyên nhân khác nhau như: làm ăn thua lỗ, đau bệnh, mất mùa, nợ nần… dẫn đến phải sang nhượng đất. Mong muốn có đất sản xuất đang là giấc mơ của nhiều người nhưng không thể thực hiện bởi giá đất ngày càng leo thang. Mới đây, nhiều hộ đồng bào Khmer ở xã Tham Đôn, huyện Mỹ Xuyên, tỉnh Sóc Trăng mừng rơi nước mắt khi được Nhà nước cấp đất cho dân nghèo.

Có đất... thật rồi!

Đất đã nằm trong tay nhưng nhiều người vẫn không tin đó là sự thật. “Đây là tài sản quá lớn mà cả đời tui dù có nằm mơ cũng không dám nghĩ tới. Vậy mà nay có đất thật rồi, mừng quá chú ơi!” - anh Danh Hoàng Vũ, ở ấp Trà Bết tâm sự với chúng tôi như vậy. Nhà anh Vũ nằm sâu giữa ấp Trà Bết. Căn nhà nền đất, vách lá thuộc dạng tạm bợ đúng với cái nghèo đã đeo đẳng vợ chồng anh mấy chục năm nay.

Cách nay 28 năm, anh Vũ cùng chị Lệ kết hôn trong hoàn cảnh hai bên đều nghèo, không đất đai không tư liệu sản xuất. Cái ngày đôi vợ chồng trẻ ra riêng lập nghiệp chỉ với bàn tay trắng. Vùng quê Trà Bết đời sống khó khăn, không có xí nghiệp cũng chẳng có nhà máy, quanh năm suốt tháng nương nhờ cây lúa. Vì thế vợ chồng anh Vũ phải mưu sinh bằng cách làm thuê làm mướn “theo mùa”. Nay cắt lúa, vác lúa; mai đào đất, đắp bờ; mốt làm cỏ, xịt thuốc… ai kêu gì làm nấy.

Cuộc sống cứ thế trôi đi, chẳng mấy chốc vợ chồng anh đã có 7 mặt con. “Cơm hổng đủ no nên chuyện học hành của tụi nhỏ chẳng ai để ý”. Đứa nào giỏi thì đến lớp 3, lớp 4, còn không thì chưa hết lớp 2 đã nghỉ theo cha mẹ ra đồng làm thuê. Chị Lệ tâm sự: “Đời làm thuê cơ cực lắm chú ơi, ăn trước - trả sau, nợ quanh năm không dứt. Con càng đông, khó càng lớn. Nhiều lúc trời mưa dột tứ tung hổng có chỗ nằm, khổ lắm. Tình cảnh như thế chỉ mong có căn nhà lành lặn là mừng, chớ dám mơ gì tới ruộng”.

Thế rồi cuối tháng 6-2009 vừa qua, vợ chồng anh Vũ mừng rơi nước mắt khi được UBND xã Tham Đôn cấp 1,5 công đất sản xuất theo Quyết định 74 của Thủ tướng Chính phủ về hỗ trợ đất sản xuất, đất ở, giải quyết việc làm cho đồng bào dân tộc thiểu số nghèo, đời sống khó khăn ở đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL).

Cũng trong niềm vui được cấp đất, vợ chồng anh Lý Xum tưởng như mình vừa trải qua giấc mơ. Cái ngày ra đồng cắm ranh nhận đất, anh Xum chạy tới chạy lui, cười nói như đứa trẻ. 48 tuổi rồi nhưng chưa bao giờ sở hữu được một miếng đất, ngay cả cái nền nhà đang ở cũng phải nương nhờ trên đất người khác.

Thế mới biết, tấc đất đối với anh quý đến dường nào. Mấy đứa con anh thì lăn ra ruộng cười sảng khoái: “Từ nay có đất là có gạo ăn rồi, không còn sợ đói”. Anh Xum cho biết, nhiều hôm không làm thuê được, không có tiền mua gạo, vì thế tụi nhỏ đứa nào cũng sợ đói. Nay có đất rồi, cả nhà mừng lắm.

Rời Trà Bết, chúng tôi tìm đến ấp Tắc Gồng, nơi mà hàng chục hộ đang sống trong niềm vui có đất. Ông Phương Tốt, 53 tuổi, kéo chúng tôi ra đám lúa đang trổ bông khoe: “Đã có mấy người đến coi, họ bảo, lúa trổ oằn bông thế này không dưới 30 giạ. Tui được 1,5 công, vậy là không bao lâu nữa sẽ có 45 giạ lúa để ví đầy bồ, sướng thiệt”.

Bà Thạch Thị Sáu (vợ ông Tốt) cho biết, đến nay là đã 26 năm gia đình bà mới có đất trở lại. Hồi trước cả nhà được 4 công ruộng nhưng làm ăn thua lỗ, con bệnh liên miên buộc phải vay tiền nóng điều trị. Thế rồi lãi mẹ đẻ lãi con, không lo nổi, cùng đường đành bán đất với giá rẻ mạt 1 chỉ vàng/công để trả nợ. Từ đó đến nay, cả nhà đi làm thuê kiếm sống.

Ông Tốt thừa nhận, nếu không nhờ Nhà nước quan tâm cứu giúp thì chắc chắn cả đời này không cách nào có được đất để cày cấy cho đúng nghĩa nông dân. Thậm chí, mai này chết cũng không có đất để chôn. Bây giờ đất đã trao tay, lúa đang trổ bông mà cứ ngỡ như… cổ tích.

Nhường cơm sẻ áo

Anh Tăng Trung Bảo, Phó Chủ tịch UBND xã Tham Đôn, cho biết, thực hiện chủ trương cấp đất cho đồng bào Khmer nghèo, tỉnh Sóc Trăng đã chọn xã Tham Đôn làm điểm. Tham Đôn là xã có đông đồng bào Khmer với tỷ lệ khoảng 70% dân số. Trong số 743 hộ Khmer nghèo thì trên 280 hộ không đất sản xuất, đời sống gặp nhiều khó khăn.

Theo Quyết định 74, mỗi hộ nghèo được xét cấp 1,5 công đất sản xuất 2 vụ; trong đó Nhà nước hỗ trợ 10 triệu đồng, 10 triệu đồng còn lại sẽ được Ngân hàng Chính sách xã hội cho vay thời hạn 5 năm không tính lãi. Theo anh Bảo, với số tiền 20 triệu đồng không thể nào mua được 1,5 công đất để cấp cho dân nghèo, bởi giá đất hiện nay rất cao. Thế nhưng là “xã điểm” phải ráng vận dụng bằng nhiều cách.

Sau hàng loạt cuộc họp của Đảng ủy, UBND, khối đoàn thể… cuối cùng đi đến thống nhất mở cuộc vận động “nhường cơm sẻ áo”. Theo đó, chọn ra những hộ đất nhiều vận động họ bán đất lại cho dân nghèo.

Nói thì dễ nhưng làm mới khó, bởi giá đất mà Nhà nước mua quá thấp so với giá thị trường, liệu có ai chịu bán? Đây mới là vấn đề nan giải, buộc xã Tham Đôn phải suy nghĩ tìm ra hướng vận động thích hợp trên tinh thần tự nguyện. Các đoàn công tác từ xã đến ấp được thành lập thay nhau tuyên truyền xuống tận người dân để họ hiểu ý nghĩa về việc mua đất cấp cho dân nghèo. Mưa dầm thấm sâu, cộng với uy tín của những thành viên ở xã đã làm lay chuyển tình hình theo hướng tích cực.

Ông Trương Vũ Thành, người đầu tiên đứng ra nhượng lại 12 công đất theo giá vận động (20 triệu đồng/1,5 công). Đây là phần đất canh tác 2 vụ, mỗi năm thu hoạch hơn 10 tấn lúa. Tuy nhiên, vì tình làng nghĩa xóm nên ông Thành tình nguyện bỏ 10 tấn lúa mỗi năm để nhượng đất giá rẻ cho người nghèo có phương tiện mưu sinh.

“Ở xã còn nhiều hộ thiếu trước hụt sau, thỉnh thoảng tôi cũng giúp tiền, giúp gạo nhưng suy cho cùng cũng chỉ cho họ con cá ăn qua ngày. Cái mà người nghèo cần là đất đai để sản xuất, đấy mới là cây cần câu để họ vươn lên. Tôi thấy Nhà nước có chủ trương đúng nên tự nguyện góp sức giúp người nghèo” - ông Thành tâm sự.

Thấy ông Thành làm việc nghĩa, hộ anh Lâm Hol cũng đứng ra nhượng lại 30 công; hộ anh Thạch Chen nhượng 26 công; ngay cả anh Lâm Chung Sai dù chẳng dư dả gì cũng sẵn sàng nhượng lại 6 công để UBND xã cấp cho 4 hộ nghèo hơn mình.

Chưa đầy 1 tháng, UBND xã Tham Đôn đã mua được 75 công đất ruộng với giá đồng nhất là 20 triệu đồng/1,5 công. Có được đất là thành công bước đầu nhưng diện tích trên chỉ đủ cấp cho 50 hộ, trong khi số hộ nghèo cần đất vượt gấp mấy lần. Cấp cho ai trước, ai sau là bài toán không đơn giản. Để tránh thiên vị, ưu ái người quen… UBND xã Tham Đôn quyết định đưa toàn bộ danh sách những hộ được xét cấp đất ra họp công khai để lấy ý kiến người dân. Theo đó, ưu tiên cho những hộ khó khăn nhất với điều kiện trong nhà phải có người có sức lao động để sản xuất. Cũng với tinh thần “nhường cơm sẻ áo”, không ai tranh giành mà còn đề cử cho những gia đình khó hơn mình được hưởng trước. Thế là 50 hộ (đợt 1) nhận đất trong niềm vui chung và sự nhất trí cao.

Đất đã giao, ai cũng đồng tình nhưng lại nảy sinh rắc rối: “Tất cả đều nghèo, không ai có tiền thì làm sao sản xuất”. Thế là xã phải vận dụng từ các nguồn vốn để bố trí khoảng 110 triệu đồng mua lúa giống, phân, thuốc, thuê cày trục, mua máy bơm… để bà con xuống giống. Chưa hết, xã còn hỗ trợ thêm gạo ăn trong 3 tháng để mọi người an tâm sản xuất.

Siết chặt quản lý, tìm hướng thoát nghèo

Theo Phó Chủ tịch Tăng Trung Bảo, tất cả những hộ được cấp đất sẽ được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (giấy đỏ) như những phần đất bình thường khác. Tuy nhiên, các hộ không được sang nhượng hay cầm cố với bất cứ hình thức nào trong thời hạn 10 năm. Xã thành lập ban chỉ đạo để quản lý chặt chẽ vấn đề này, không để xảy ra tình trạng sử dụng sai mục đích.

Song song đó, xã còn chủ động làm đê bao, bờ vùng, quy hoạch toàn bộ phần đất trên đưa vào sản xuất đồng loạt như xuống giống, bón phân, phun thuốc, thu hoạch… nhằm hạn chế sâu bệnh và giảm chi phí giá thành. Xã còn phối hợp với ngành nông nghiệp huyện cử cán bộ theo dõi hỗ trợ kỹ thuật cho bà con. Từ cách làm bài bản và sự quan tâm thấu đáo nên người dân rất phấn khởi và thấy ấm lòng từ chủ trương đúng.

Trao đổi với chúng tôi, vị phó chủ tịch trực tiếp thực hiện chương trình rất mừng nhưng vẫn băn khoăn. “Bình quân mỗi hộ từ 4 - 6 nhân khẩu trở lên, với số đất được cấp chỉ cơ bản giải quyết cái ăn chứ chưa thể giúp họ vươn lên được. Để thoát nghèo cần phải tìm thêm nghề khác kèm theo. Chúng tôi đang đẩy mạnh các mô hình như hỗ trợ vốn chăn nuôi bò sữa, bò thịt. Tổ chức học nghề đưa đi xuất khẩu lao động hoặc giới thiệu vào làm công nhân ở tỉnh, huyện… Chúng tôi vận động mỗi gia đình chỉ nên bố trí 1 người chăm sóc ruộng, số còn lại nên chuyển sang làm nghề khác. Phải làm đồng bộ như vậy mới mong thoát được nghèo” - anh Bảo quả quyết. Theo anh Bảo, nếu như tới đây trồng lúa thu lời ít, xã sẽ chủ động hướng dẫn bà con chuyển sang trồng rau màu tăng vụ, hiệu quả kinh tế cao hơn.

Trời dần chiều, chúng tôi rời Tham Đôn trong cơn mưa rả rích. Cánh đồng lúa đang bắt đầu cho hạt, những hạt gạo đầu tiên của 50 hộ nghèo đang chờ ngày gặt. Với họ, hạt gạo không chỉ nuôi sống bản thân mà còn là những hạt gạo tình - gạo nghĩa mà người dân, chính quyền địa phương cùng với chủ trương của Chính phủ dành cho họ.

Trong lúc chúng tôi thực hiện bài viết này thì Phó Chủ tịch Tăng Trung Bảo gọi điện báo tin vui “xã vừa mua được 45 công ruộng, vậy là vài ngày nữa sẽ có thêm 30 hộ nghèo được cấp đất sản xuất”. Đất tình, đất nghĩa giúp nhau thoát nghèo sẽ còn tiếp tục nhân rộng ở Tham Đôn

HUỲNH PHƯỚC LỢI