Giá gạo xuất khẩu gần thấp nhất thế giới, do ai?

Nguồn tin: Nông nghiệp Việt Nam, 08/09/2009
Ngày cập nhật: 9/9/2009

Là nước xuất khẩu (XK) gạo lớn thứ hai thế giới nhưng giá gạo XK của Việt Nam đang gần thấp nhất thế giới. Trao đổi với NNVN, TS. Lê Văn Bảnh, Việt trưởng Viện lúa ĐBSCL đã lý giải nghịch lý này.

Việc đặt ra mức giá bảo hiểm 3.800 đồng/kg lúa và Hiệp hội Lương thực VN (VFA) đẩy mạnh thu mua 400.000 tấn gạo có giúp đẩy giá gạo XK lên không, thưa ông?

Vụ HT chúng ta thu hoạch thì các nước cũng thu hoạch dẫn tới hiện tượng ứ đọng lúa trong dân. Khi giá thị trường càng ngày càng giảm do không có đầu ra thì việc Bộ NN - PTNT đưa ra giá sàn 3.800 đồng là đúng thuốc rồi, nhưng liều ra sao thì là vấn đề cần bàn.

Vụ ĐX chúng ta đã dư thừa lúa trong khi vụ HT ở ĐBSCL lại được mùa, đạt 7,5 triệu tấn – tính ra lượng gạo khoảng 3 triệu tấn. Nếu VFA đưa ra bước 1 thu mua có 400.000 tấn gạo, quy ra bằng 800.000 tấn lúa thì quá ít. Bên cạnh đó, DN trước giờ chỉ mua gạo, chứ không mua lúa. Muốn bán được thì dân phải chi phí cho thương lái nên khó có thể bán được với giá 3.800 đồng/kg.

Tại sao giá gạo của Việt Nam từ khoảng tháng 3/2008 đến nay càng ngày càng thấp so với mức giá chung, hiện so với Thái Lan thấp hơn 100USD?

Điều này có mấy vấn đề đặt ra.

Thứ nhất, hiện nay Việt Nam đang bán hàng chợ. Cách đây vài ngày, tôi có gọi điện cho mấy DN kinh doanh gạo ở Thái Lan, họ bảo Việt Nam cứ bán đi, tụi tôi có mối bán hàng hết rồi. Do mình bán hàng chợ nên phải đi đấu thầu, nếu trúng thì bán được, không thì thôi. Chúng ta cũng không có khách hàng thường xuyên nên khi lúa gạo trên thị trường thế giới xuống nhiều thì các nước đấu thầu lại ép giá gạo của mình xuống.

Thứ hai, chúng ta bán gạo không có thương hiệu. Mình cứ bán lúa gạo Việt Nam chứ không nói bán lúa gạo gì.

Thứ ba, khi người nông dân thu hoạch thì không có kho tàng để chứa, chỉ đựng vào bao để ở trong nhà. Khi thu mua về, DN cũng không có kho tàng nữa nên ký được hợp đồng thì mới về mua. Do tính chất vội vã, đôi khi giữa nơi này nơi khác còn tranh nhau nữa, thành ra giá bán lúa của mình càng ngày càng thấp đi.

Trước đây, giá XK gạo của Việt Nam so với Thái Lan chỉ cách biệt 20 - 40 USD, nhưng năm nay lại được đánh giá là thấp nhất thế giới, thậm chí còn thấp hơn cả Pakistan – nước có chất lượng gạo kém hơn nước ta? Hay có vấn đề gì trong điều hành?

Cái đó do quản lý, điều hành của VFA và các TCty, DN không được tốt. Mọi năm, chúng ta thường xuất 4 – 4,5 triệu tấn, song năm nay có khả năng xuất trên 6 triệu tấn. Vì lượng gạo tồn trong dân còn nhiều quá và không có chỗ để tồn trữ, đối tác nước ngoài đánh hơi được nên khi đấu thầu họ ép Việt Nam phải hạ thấp giá xuống thì mới bán được. Đó cũng là một cái thiệt thòi.

Theo Bộ Công thương, có khoảng 1 triệu tấn gạo giá rẻ từ Campuchia tràn qua biên giới trong năm 2009. Điều này có ảnh hưởng tới mức giá gạo XK của Việt Nam?

Riêng thị trường nội địa đã trúng mùa 3 năm liền nên lượng lúa gạo trong dân rất nhiều. Vì thế, gạo Campuchia tràn qua có thể gây ảnh hưởng đến giá gạo của Việt Nam. Nhưng vấn đề nằm ở chỗ năng lực của các nhà kinh doanh của nước ta. Nguồn gạo của Campuchia hiện nay trên thế giới cần rất nhiều, nhưng bán ở chỗ nào, phương thức ra làm sao thì chúng ta làm chưa được tốt.

Chứ 1 triệu tấn gạo, tính ra 2 triệu tấn lúa bổ sung vào thì thị trường gạo của chúng ta dồi dào thêm. Nếu các DN có năng lực buôn bán, phối hợp ký hợp đồng… thì mình bán đâu có vấn đề gì.

Theo ông, chúng ta nên có giải pháp gì để giữ được giá xuất khẩu và thu mua của dân trong thời điểm hiện nay?

Thái Lan và các nước SX lúa gạo đều có kho tồn trữ đảm bảo chất lượng, khi lúa rẻ như hiện nay thì họ bắt đầu thu mua hết lúa. Còn nước ta, kho dự trữ có rất ít. Hiện lượng lúa cả nước đạt 38 triệu tấn/năm, nhưng kho tàng của mình chỉ có sức chứa 2 triệu tấn, riêng ĐBSCL chưa đến 1 triệu tấn.

Chỉ có kho tốt thì mình mới giữ được giá XK và thu mua hợp lý được.

Xin cảm ơn ông!

THIÊN VĂN