ĐBSCL: Căng thẳng trước vụ ép mía

Nguồn tin: Báo Hậu Giang, 05/08/2009
Ngày cập nhật: 6/8/2009

Mặc dù còn khoảng một tháng nữa, các nhà máy đường khu vực ĐBSCL mới chính thức vào vụ ép mía mới. Tuy nhiên, tình trạng thiếu mía nguyên liệu, không thống nhất ngày vào vụ, tranh mua tranh bán vẫn đang là nỗi lo của các nhà máy. Đây là vấn đề đặt ra tại hội nghị sản xuất và tiêu thụ mía đường vụ 2009 - 2010 do Bộ NN&PTNT tổ chức tại thị xã Ngã Bảy.

Nỗi lo thiếu mía

Theo Hiệp hội Mía đường Việt Nam, vụ mía 2009 - 2010 khu vực ĐBSCL có 10 nhà máy đường hoạt động với công suất 22.500 tấn mía cây/ngày. Tuy nhiên, diện tích mía hiện có là 52.500 ha, tổng sản lượng mía dự kiến cho thu hoạch khoảng 3,8 triệu tấn. Nếu cân đối với công suất ép thì các nhà máy chỉ đủ mía hoạt động từ 5,5 - 6 tháng. Một số tỉnh đã thực hiện việc quy hoạch, phân chia vùng nguyên liệu cho các nhà máy để tập trung triển khai đầu tư, hợp đồng tiêu thụ trên vùng mía phân bổ. Bên cạnh đó, do tình hình biến động giá đường từ tháng 4-2009, một số nhà máy đã kéo dài thời gian ép khi đã hết vụ làm ảnh hưởng đến sản lượng, chất lượng mía của vụ này. Ông Trịnh Minh Châu, Trưởng tiểu vùng ĐBSCL, Hiệp hội Mía đường Việt Nam nói: “Thời gian thu hoạch mía trong khu vực sẽ bắt đầu từ tháng 9 và khởi động từ vùng mía Phụng Hiệp, sau đó là Mỹ Tú (Sóc Trăng). Vì chất lượng đường trong mía hiện nay còn rất thấp, nếu ép sớm thì hiệu quả mang lại không cao, chưa kể dẫn đến tình trạng thiếu mía vào cuối vụ”. Kết quả đo chữ đường tại vùng mía Phụng Hiệp, TX.Ngã Bảy thì mía chỉ đạt mức bình quân từ 4,2 - 4,4 CCS, còn tại huyện Mỹ Tú cũng chỉ ở mức 4,04 CCS. Do mía trong giai đoạn phát triển, chữ đường sẽ tăng chậm, nếu thời tiết thuận lợi thì đến giữa tháng 9-2009 này mía mới có độ đường từ 7 - 8 CCS. Qua thống kê, trong tháng 9 diện tích mía đến tuổi thu hoạch khoảng 2.500 ha, trong đó vùng Phụng Hiệp khoảng 2.000 ha còn lại ở Mỹ Tú, nên đây là thời điểm rất thích hợp để khởi đầu vụ ép mới.

Theo thống kê của ngành nông nghiệp Hậu Giang, diện tích mía năm nay đã giảm khoảng 2.000 ha so vụ trước. Một phần do dân ban xuống làm lúa vì giá mía thời gian qua bấp bênh, chưa có đê bao khép kín, khó lưu gốc. Giám đốc Sở NN&PTNT Hậu Giang Nguyễn Văn Đồng thông tin: “Với 3 nhà máy trong tỉnh mỗi ngày phải cần 8.500 tấn mía cây, nhưng với diện tích mía sụt giảm như hiện nay thì các nhà máy trong khu vực chỉ cần tiếp một phần mía chạy lũ. Qua theo dõi thủy văn, hiện nay mực nước lũ đã lên cao hơn hàng năm từ 20 - 30 cm, vì vậy thời gian thích hợp để vào vụ khoảng 20-8. Với giá thành sản xuất từ 350 - 370 đ/kg, nếu giá mía mua tại rẫy từ 500 - 520 đ/kg thì dân sẽ có lời để tái đầu tư sản xuất. Khó khăn hiện nay là nhà máy đưa ra giá cao (600 đ/kg), nhưng lại mua theo CCS. Trong khi, mía đầu vụ thường có chữ đường thấp, vì vậy người dân sẽ thu về lợi nhuận chẳng bao nhiêu từ cây mía. Mỗi CCS nên chênh lệch từ 20 - 30 đ/kg là vừa, thay vì chênh lệch tới 50 đ/kg theo đề nghị của các nhà máy. Vì mía đầu vụ chỉ khoảng 5 - 6 CCS, người dân bán ra chỉ được khoảng 400 đ/kg mía tại rẫy”.

Không riêng gì Hậu Giang, sụt giảm diện tích mía mà tại Bến Tre, Cà Mau, Long An đều bị ảnh hưởng. Trong 5.774 ha mía của tỉnh Bến Tre, chỉ có khoảng 2.600 ha trồng chuyên canh, còn lại xen với dừa và khả năng sẽ mất thêm 800 ha vào vụ mía tới vì dừa đã đến tuổi cho trái. Tại Cà Mau, những năm qua diện tích tôm cũng đã lấn dần cây mía, làm cho diện tích thực của cây mía tỉnh này còn lại trên 1.800 ha, chỉ đáp ứng cho nhà máy đường Thới Bình hoạt động trong 3 tháng. Áp lực thiếu mía đang là nỗi lo lắng của nhà máy đường Thới Bình, nhưng mở rộng diện tích thì không thể thực hiện được ở các vùng nước mặn.

Vào vụ sớm, nên hay không ?

Theo bà Bùi Thị Quy, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty Cổ phần Mía đường cồn Long Mỹ Phát, thời gian vào vụ ép của công ty từ ngày 15 đến 31-8-2009, nghĩa là sớm hơn vụ ép mía năm trước khoảng 20 ngày. Năm nay, tỉnh giao 2.692 ha mía ở Phụng Hiệp cho công ty hoàn toàn rơi vào vùng mía chạy lũ. Một phần do nhà máy còn mới, thiết bị chưa ổn định, nhưng không vì thế mà chạy mía non. Hiện tại, công ty đã chọn được 30.000 tấn mía cây đủ tuổi trên 8 CCS và sẽ thu mua giá 500 đ/kg tại rẫy để nông dân có lời. Dù giá đường đang ở mức cao, nhưng để cho người trồng mía có lợi nhuận thật sự là một vấn đề nan giải. Nên chăng, Nhà nước cho nhà máy vay vốn để rồi đầu tư lại cho dân trong vùng nguyên liệu. Bên cạnh đó, cần công bố danh sách đầu tư riêng cho từng vùng nguyên liệu để tránh tình trạng tranh mua, tranh bán giữa các nhà máy. Việc vào vụ sớm có cái lợi là giải quyết được mía chạy lũ, giảm áp lực về tình trạng thiếu đường, hạn chế đường Thái, đường lậu tràn vào trong nước. Từ bây giờ phải tập cho người dân quen dần với cách mua mía bằng CCS. Vì thời gian qua, hầu hết các nhà máy thu mua mía chỉ thông qua các đại lý, thương lái mà người dân hưởng lợi chẳng được bao nhiêu dù có lúc giá lên cao ngất ngưởng.

Trong khi theo phân tích của Công ty Cổ phần Mía đường Cần Thơ (Casuco), nếu chỉ cần kéo dài thời gian vào vụ vào đầu tháng 9 sẽ thu lợi thêm cho xã hội, cho người trồng mía khoảng 150 tỉ đồng, từ việc tăng năng suất và chữ đường mía mà người dân không cần tốn phân bón, thời gian chăm sóc. Thời gian vào vụ tốt nhất vẫn là đầu tháng 9 đến 15-9, vì thời điểm này mía đã 8,5-9 tháng tuổi. Ông Võ Văn Sơn, Phó Tổng giám đốc Casuco nói: “Không sợ thừa mía mà chỉ lo thiếu mía cục bộ, nhất là khi các nhà máy trong khu vực đến thu mua dẫn đến việc thu hoạch không đáp ứng nổi. Theo đó, thời điểm trung tuần tháng 9 sẽ bắt đầu thu hoạch các giống mía chín sớm đến các giống chín trung bình thì năng suất, chữ đường đạt tương đối, như vậy người trồng mía sẽ có hiệu quả cao hơn”.

Theo đánh giá của Cục Chế biến, Bộ NN&PTNT, sức cạnh tranh của cây mía Việt Nam là thấp nhất trong khu vực Đông Nam Á. Điều kiện đặc thù của vùng ĐBSCL là vào vụ sớm chạy lũ, ép mía chất lượng thấp, hiệu quả thu hồi đường không cao đây là một thiệt thòi chung cho cả vùng. Các nhà máy nên cân nhắc vào vụ thích hợp, vì giá đường đang nhích lên, không nên vào vụ quá sớm do đường trong mía còn quá thấp. Chỉ nên thu mua những rẫy mía có nguy cơ cao ở vùng chạy lũ, còn các vùng cao, không bị ngập chờ mía chín.

Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Bùi Bá Bổng phân tích, ĐBSCL vùng nguyên liệu chưa rạch ròi giữa các nhà máy nên việc thu mua rất khó khăn. Để giải quyết tình trạng tranh mua, tranh bán, ngoài vùng nguyên liệu riêng, nên phân định vùng mua thêm phần thiếu hụt của các nhà máy. Giá thu mua mía vụ này vẫn theo giá thị trường, nhưng phải đưa ra giá bảo hiểm cho người dân. Thời vụ chung cho các tỉnh ĐBSCL là 15-9, tuy nhiên tùy tình hình thực tế mà địa phương quyết định vào vụ cho vùng mía chạy lũ. Khi lũ đến, dù chữ đường trong mía thấp vẫn phải thu mua mía của nông dân nhất là vùng đặc thù như Hậu Giang. Nếu xác định vùng mía chạy lũ chưa nguy cấp, phải đảm bảo độ đường tương đối mới thu hoạch để không gây thiệt hại cho xã hội. Vì giá đường hiện nay đang ở mức chấp nhận được, trong một thời gian ngắn không sợ giá xuống đột ngột ảnh hưởng đến người trồng mía cũng như nhà máy. Đã đến lúc cần đẩy mạnh ngành mía đường và chỉ cần mía có năng suất cao, nông dân sẽ gắn bó cây mía, nhà máy duy trì sản xuất. Tuy nhiên, khó khăn nhất hiện nay vẫn là khâu lao động khi thu hoạch, vì ĐBSCL chưa thể cơ giới hóa được do đất đai manh mún đã đẩy giá thành sản xuất lên. Tới đây, Nhà nước sẽ có chính sách đầu tư giống, bờ bao khép kín, khuyến nông để giúp người dân trồng mía thâm canh, xen canh nhằm mang lại hiệu quả cao nhất...

HOÀI THU