Sóc Trăng: Xới tung rừng phòng hộ để tìm sâm đất

Nguồn tin: Sóc Trăng, 22/07/2009
Ngày cập nhật: 23/7/2009

Mặt đất bị đào bới lên nham nhở. Những thân cây rừng 1 - 2 năm tuổi bị chặt đứt, lật tung gốc. Đó là những gì còn sót lại của đội quân truy tìm sâm đất trên những cánh rừng phòng hộ huyện Vĩnh Châu (Sóc Trăng).

Từ Hạt Kiểm lâm kế bên UBND xã Vĩnh Hải, chạy xe ra tuyến đê chưa đầy 10 phút đã có thể bắt gặp ngay cảnh đào bới tìm sâm đất. Những nơi mới bị đào xong, đất bị lật lên như những đám ruộng mới làm đất xong chuẩn bị xuống giống. Tại đây, chúng tôi bắt gặp hai vợ chồng anh T. cùng hai đứa con nhỏ đang đào bới tìm sâm đất. Bên cạnh họ là hai cái xô nhỏ, một cái đã đầy, còn một cái gần phân nửa sâm đất. Bây giờ chỉ mới hơn 9 giờ sáng, nhưng lượng sâm đất đã đào ước chừng khoảng chục ký. Vậy mà khi được hỏi, anh T. trả lời rằng bữa nay vậy là ít, còn trước đó mấy tháng nhiều gấp mấy lần số này?! Với giá sâm đất bình quân từ 10 - 12 ngàn đồng/kg, bình quân mỗi ngày, một gia đình (2 vợ chồng, 2 người con) đi đào sâm đất ít gì cũng kiếm được từ một trăm ngàn trở lên. Đến đây không cần phải hỏi thêm cũng đủ biết lý do vì sao người dân đổ xô đi đào sâm đất nhiều đến như vậy.

Chúng tôi đưa máy ảnh lên thì thằng bé giấu mặt, còn mẹ nó thì đứng dậy bỏ đi nơi khác. Nhưng chỉ một lúc sau, họ lại tiếp tục công việc đào bới một cách thản nhiên dù có mặt cán bộ kiểm lâm. Tôi hỏi nhỏ bằng tiếng Khmer họ mới chịu trả lời rằng, tuy có sợ nhưng chưa ai bị bắt phạt vạ gì, nên cứ đào, miễn đừng để kiểm lâm thấy chặt cây thôi. Đi dọc theo tuyến đê biển vào con nước kém lúc này, đâu đâu cũng có thể nhận ra người đào sâm đất. Tuy số lượng người đi đào sâm đất khá nhiều, nhưng việc xử phạt lại rất khó vì chưa có văn bản qui định. Bởi thế dù bất ngờ gặp kiểm lâm, họ cũng tỏ ra không mấy sợ sệt. Càng đi càng thấy rừng bị đào bới, chặt phá càng nhiều. Cả một cánh rừng giờ chỉ còn trơ lại vài cây đước nhỏ, vậy mà cứ đi thêm vài đoạn nữa lại nghe có tiếng cuốc đào sâm đất cấm phập vào lòng đất đến đau lòng.

Theo Hạt Kiểm lâm và người dân Vĩnh Châu, chuyện đào sâm đất chỉ mới rộ lên vài tháng nay, còn từ trước tới nay chưa ai bắt bao giờ. Một cán bộ xã Vĩnh Hải cho chúng tôi biết, chuyện bắt sâm đất do một số thương lái và dân bên Trà Vinh qua bày cho người dân địa phương chứ từ trước đến giờ chưa ai biết bắt sâm đất làm gì. Thường thì tới chiều, thương lái mới qua cân sâm đất. Giá lúc đầu từ 12 - 13 ngàn đồng/kg, còn hiện tại chỉ từ 10 - 11 ngàn đồng/kg. Một người đào giỏi, một ngày có thể kiếm cả trăm ngàn đồng, nên người đi đào ngày càng nhiều. Anh cán bộ Hạt Kiểm lâm Vĩnh Châu tên Nghị cho biết thêm: “Dọc theo cánh rừng phòng hộ ven đê gần như chỗ nào cũng bị đào bới. Không chỉ đào sâm đất, họ còn chặt phá cả những cây rừng chỉ mới 1 - 2 năm tuổi”. Do sâm đất có đặc tính đào hang dưới rễ cây và thích sống ở những gò cao có khí hậu ẩm, nên những gốc cây ven đê bị chặt phá, lật gốc cũng là điều dễ hiểu.

Theo các tài liệu, sâm đất có tên khoa học là Sipunculus nudus, còn người dân địa phương gọi là con bi bi, chặt khoai, cạp đất, hay đồn đột. Đây là một loài động vật không xương sống, thân mềm hình trụ, thân cỡ ngón tay út, có màu nâu xám. Đối với rừng ngập mặn, sâm đất góp phần làm lớp đất bùn tơi xốp, tạo điều kiện cho cây rừng phát triển. Sâm đất cũng nằm trong danh mục động vật rừng quý nên đã được một vài địa phương cấm khai thác, sử dụng. Ở Việt Nam, sâm đất có nhiều ở vùng biển Quảng Ninh và một số vùng biển khác. Theo anh Thạch Ách, một ngư dân đi bắt chem chép cho biết, sâm đất làm sạch bằng nước sôi, lộn trái ra đem xào với củ hành ăn rất ngon. Còn theo thương lái thu gom sâm đất, thì sâm đất được mua đem về sơ chế bán tươi cho một số nhà hàng ở thành phố HCM hoặc phơi sấy khô chở ra tận miền Bắc bán sang Trung Quốc để làm thuốc “tăng cường sinh lực” gì đó cũng không rõ.

Đi đào sâm đất bây giờ cho thu nhập cao hơn một số nghề khác, nên đối với những hộ nghèo ven biển Vĩnh Châu thì đây chính là cơ hội để họ cải thiện thu nhập gia đình. Và điều đó cũng đồng nghĩa với việc chuyện đào sâm đất sẽ vẫn còn tiếp diễn trong thời gian tới. Hay nói một cách khác, rừng phòng hộ sẽ còn tiếp tục bị đào xới, cây rừng tiếp tục bị triệt hạ cho đến khi nào không còn sâm đất mới thôi. Nhưng đâu chỉ có sâm đất, không ít giống loài khác đang đứng trước nguy cơ cạn kiệt trước sự khai thác bừa bãi của con người nếu không có biện pháp quản lý, khai thác hữu hiệu.

Xuân Trường