Bài toán kinh tế trang trại vẫn rối

Nguồn tin: Khoa học phổ thông, 29/05/2009
Ngày cập nhật: 4/6/2009

Phát triển kinh tế trang trại mở ra hướng làm ăn mới, thúc đẩy phát triển kinh tế nông nghiệp nông thôn, tạo ra sản phẩm hàng hóa nông nghiệp có chất lượng. Tuy nhiên, mô hình kinh tế này bao năm vẫn nan giải những khó khăn.

Cho đến nay, kinh tế trang trại (KTTT) dường như phát triển tự phát, nhiều địa phương chưa hề có quy hoạch cũng như kế hoạch phát triển. Đến khi nông dân có điều kiện muốn mở trang trại thì địa phương lúng túng, không liên kết được trang trại với sự phát triển chung của vùng. Đầu tư KTTT không nhỏ, thu hồi vốn trong dài hạn nhưng với quy định về thời hạn sử dụng đất hiện hành (đất trồng cây hàng năm là 20 năm, cây lâu năm, đất lâm nghiệp 50 năm) khiến nhiều chủ trang trại chưa yên tâm sản xuất. Muốn mở rộng quy mô thì lại vướng hạn điền (đất trồng cây hàng năm, nuôi trồng thủy sản, làm muối không quá 6 ha đối với các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương ở Đông nam bộ và ĐBSCL; không quá 4 ha đối với các tỉnh, thành phố trung ương còn lại). Nhiều nông dân “liều” tích tụ đất bằng cách chia ra nhiều “sổ đỏ”, mượn người khác đứng tên. Một số chủ trang trại mượn đất, thuê đất hoặc nhận khoán của nông, lâm trường nhưng không được hưởng quyền của người thuê đất, nhận khoán.

Việc khuyến khích phát triển KTTT còn nhiều bất cập cả về cơ chế chính sách lẫn cách thực hiện. Mặc dù phát triển KTTT là chủ trương của Đảng, nhưng theo Bộ NN&PTNT, còn địa phương vẫn chưa thực hiện giao đất, thuê đất, cho vay vốn, hỗ trợ khoa học, kỹ thuật…, ngược lại còn thu hồi bớt đất của chủ trang trại nhưng không đền bù thỏa đáng, chưa phối hợp với chủ trang trại giải quyết khó khăn. Đất trang trại dễ bị thu hồi, trong khi giao đất cho đơn vị khác (làm công nghiệp) thì không bị thu hồi tùy tiện.

Nhanh chóng tháo gỡ các vướng mắc

Ông Lê Hoàng Tùng, chủ trang trại ở Bình Phước cho biết, thực tế hiện nay đầu tư vào trang trại nông nghiệp rủi ro rất nhiều. Nếu bỏ tiền xây nhà máy thì yên tâm hơn vì không dễ bị quy hoạch, bị cấm sản xuất, xây dựng… Hiện nay, doanh nghiệp làm trang trại phải chịu cả thuế đầu vào và thuế đầu ra. Ông Nguyễn Lâm Viên, giám đốc Vinamit cho biết, cần xem xét việc miễn thuế VAT cho lĩnh vực nông nghiệp, vì hiện nay nông dân mua phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, vật tư đều phải gánh thuế 10%. Thêm một khó khăn nữa là trang trại rất khó xuất khẩu hàng hóa. Nông dân “chạy” lập trang trại, có hàng hóa muốn xuất khẩu lại phải tiếp tục “chạy” lập công ty - ông Châu Xuân Vũ (trang trại Ba Vũ ở Vĩnh Long) cho biết.

KTTT là hình thức kinh doanh nông nghiệp có nhiều ưu thế, tuy nhiên, hàng loạt khó khăn tồn tại. Chính sách giao khoán đất trong các nông, lâm, ngư trường còn nhiều bất cập, dẫn đến tình trạng nhiều doanh nghiệp lợi dụng thực hiện “phát canh, thu tô” đối với hộ trang trại.

Dù vậy, có một thực tế không thể phủ nhận là trình độ quản lý của chủ trang trại và tay nghề lao động của công nhân trang trại còn hạn chế. Chất lượng hàng hóa trang trại chưa cao, chủ yếu dạng thô, sản xuất thụ động. Đó là chưa kể một số doanh nghiệp “núp bóng” trang trại để chiếm dụng đất đai.

Ông Lê Duy Minh, quyền chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp và trang trại nông dân - nông thôn Việt Nam (tiền thân là CLB trang trại TP.HCM), cho biết những vướng mắc hiện nay khiến trang trại khó phát triển, doanh nghiệp ngại đầu tư. Mặt khác trang trại rất cần nguồn lao động có tay nghề, đầu tư khoa học, thực hiện cơ giới hóa. Cần xác định rằng trang trại là đối tượng tiềm năng phát triển doanh nghiệp vừa và nhỏ ở nông thôn. Khi phát triển rộng lớn, trang trại sẽ là những doanh nghiệp sản xuất hàng hóa nông nghiệp ở vùng nông thôn. Trước thực trạng này, chính phủ và các bộ ngành cần có giải pháp hiệu quả, giải quyết những bất cập để KTTT phát triển.

THANH TÂM