Chủ trương đổi 100.000 tấn gạo để lấy điều: Doanh nghiệp háo hức - Nông dân âu lo

Nguồn tin: Sài Gòn Giải Phóng, 28/05/2009
Ngày cập nhật: 29/5/2009

Hiệp hội Điều Việt Nam (Vinacas) vừa kiến nghị với Bộ NN-PTNT và Thủ tướng Chính phủ xem xét dành khoảng 100.000 tấn gạo mỗi năm để đổi lấy 100.000 tấn điều thô nguyên liệu phục vụ chế biến xuất khẩu. Trong lúc các doanh nghiệp háo hức thì hàng loạt hộ trồng điều lại âu lo.

Thua “kép”

Bình Phước được mệnh danh là thủ phủ điều của vùng Đông Nam bộ với diện tích trên 165.000ha. Trưởng phòng NN- PTNT huyện Bù Đăng Nguyễn Thượng Chiến cho biết: “Dân xứ điều năm nay thất vọng vì mùa điều thất bát. Nguyên nhân là do thời tiết diễn biến thất thường, mưa trái mùa diễn ra ngay lúc điều bung bông nên không đậu trái được. Toàn huyện có gần 70.000ha điều thì hầu hết bị mất mùa, năng suất chỉ đạt 50% so mọi năm”.

Ông Trần Văn Bính, một trong những “kiện tướng” trồng điều ở xã Minh Hưng, huyện Bù Đăng, chua chát: “Vụ này người trồng điều thua kép, vừa bị mất mùa vừa chịu cảnh rớt giá”.

Mọi năm giá điều từ 12.000đ - 14.000đ/kg, có lúc tăng lên trên 16.000đ/kg nhưng vụ này giá điều chỉ ở mức 7.000đ - 10.000đ/kg trở lại. Giá sụt nhưng chi phí thuê lao động, vật tư phân thuốc… tăng cao khiến người nông dân không có lời.

Cùng với Bình Phước thì người trồng điều ở Bình Dương, Tây Ninh, Đồng Nai, Bà Rịa - Vũng Tàu… cũng chịu chung số phận.

Theo UBND xã Xuân Hưng, huyện Xuân Lộc, điều là cây thế mạnh của xã và là nguồn kinh tế chủ lực của nhiều gia đình nhưng năm nay thất mùa - rớt giá khiến không ít hộ gặp khó khăn. Ngoài việc trắng tay, nhiều hộ trồng điều còn phập phồng khi nghe thông tin “đổi gạo lấy điều” từ các nước châu Phi để chế biến xuất khẩu.

Ông Nguyễn Văn Hai, ở xã Thanh An (huyện Dầu Tiếng, tỉnh Bình Dương) lo ngại: “Nghe các ngành chức năng tính chuyện chở gạo sang châu Phi để đem điều về. Làm vậy giá điều hiện nay đã thấp, liệu tới đây sẽ còn thấp hơn? Dân trồng điều biết làm gì để sống?”.

Không để người dân thiệt?

Theo Vinacas, từ đầu năm đến nay các doanh nghiệp đã xuất khẩu được 41.000 tấn điều các loại, đạt giá trị 181 triệu USD. Kế hoạch năm 2009 sẽ xuất 160.000 tấn điều, giá trị khoảng 680 triệu USD, phấn đấu năm 2011 giá trị xuất khẩu ngành điều sẽ đạt 1 tỷ USD.

Hiện tại giá điều xuất khẩu ở mức từ 4.800 -5.300 USD/tấn, thấp hơn bình quân năm 2008 khoảng 10%-15%.

Đem những trăn trở của người dân trồng điều chúng tôi tìm đến Vinacas - nơi kiến nghị việc “đổi gạo lấy điều”.

Ông Nguyễn Đức Thanh, Phó Chủ tịch Vinacas, khẳng định: “Đổi gạo Việt Nam để lấy điều nguyên liệu ở các nước châu Phi là rất cần thiết trong giai đoạn hiện nay và là cách tốt nhất để 2 bên cùng có lợi”.

Theo ông Thanh, các quốc gia như: Bờ Biển Ngà, Mozambique… rất cần gạo để ăn, trong khi các doanh nghiệp của ta lại cần điều nguyên liệu để chế biến xuất khẩu. Do đó tiến hành trao đổi lẫn nhau là điều hợp lý.

Theo tính toán của Vinacas, mỗi năm các doanh nghiệp trong nước cần khoảng 600.000 tấn điều thô chế biến xuất khẩu. Với số lượng trên, nguồn nguyên liệu trong nước chỉ đáp ứng khoảng 350.000 tấn, còn lại 250.000 tấn phải nhập khẩu. Năm nay thời tiết không thuận lợi nên sản lượng điều ở Đông Nam bộ và Tây Nguyên giảm từ 30% - 50%, có nơi giảm đến 60% trở lên khiến tình trạng thiếu nguyên liệu trầm trọng hơn.

Do không đảm bảo nguồn nguyên liệu nên năm nào cũng có nhà máy chế biến điều rơi vào cảnh chạy cầm chừng hoặc đóng cửa tạm nghỉ, công nhân mất việc - hợp đồng xuất khẩu không đảm bảo, gây thiệt hại lớn cho ngành điều. “Đổi gạo lấy điều” là một trong những giải pháp “tối ưu” giúp doanh nghiệp ổn định nguyên liệu để duy trì hoạt động.

Ông Hứa Văn Thành, Giám đốc Công ty TNHH Đức Thành, một doanh nghiệp hoạt động chế biến điều, cho biết, ông ủng hộ chủ trương trên; tuy nhiên cách làm cần phải thận trọng và cụ thể, nhất là phải đảm bảo quyền lợi cho người trồng điều trong nước.

Ông Thành cho rằng, năm nào chúng ta cũng nhập điều của châu Phi nhưng chủ yếu thông qua trung gian, vì vậy giá điều nguyên liệu tăng cao và tốn nhiều chi phí. Nếu thỏa thuận được cơ chế “đổi gạo lấy điều” sẽ hạ được giá thành thấp xuống. Vấn đề là nhập số lượng bao nhiêu, thời gian nào, giá cả ra sao… phải tính toán chu đáo, để tránh việc nhập ào ạt khiến giá điều trong nước xuống thấp “thì nguy cho người dân”.

Theo Vinacas, bước đầu Bộ NN-PTNT đã đồng ý chủ trương trên nhưng phải chờ sang năm 2010 mới triển khai thực hiện. Quan điểm chung của Vinacas là chỉ “đổi gạo lấy điều” để bổ sung trong số lượng nhập nguyên liệu điều hằng năm, chứ không làm đại trà. Do đó người trồng điều an tâm sản xuất bởi sản lượng điều trong nước hiện còn thấp so nhu cầu chế biến xuất khẩu.

NGUYỄN DUY