Cây tiêu ở huyện Ea H'leo đang chết dần, vì sao?

Nguồn tin: Nhân Dân, 18/1/2007
Ngày cập nhật: 18/1/2007

Chỉ sau một trận mưa dài ngày, những vườn tiêu đang xanh tươi chờ ngày thu hoạch cứ lụi tàn dần. Người trồng tiêu bất lực nhìn vườn tiêu của mình nối tiếp nhau chết rũ trong nỗi xót xa.

Bao nhiêu công sức, tiền bạc của hàng nghìn gia đình ở huyện Ea H'leo (Ðác Lắc) bỗng chốc tiêu tan bởi thiên tai. Và, như một hệ quả tất yếu, không chỉ mất đi nguồn lợi nuôi sống gia đình, họ còn đang phải đối mặt với nguy cơ vỡ nợ...

Hậu họa của thiên tai

Khi cơn bão số 6 đang gây thiệt hại nặng nề cho các tỉnh miền trung vào đầu tháng 10, nhiều nơi trên địa bàn huyện Ea H'leo (tỉnh Ðác Lắc) phải hứng chịu một đợt mưa lớn và kéo dài nhiều ngày, sau đó thì trời bất ngờ nắng to và... cây tiêu bắt đầu chết! Toàn huyện Ea H'leo có đến 1.359 ha hồ tiêu thì đến thời điểm này đã có 116 ha chết với khoảng hơn 250.000 trụ. Nhiều nhất là ở các xã Ea Wi 30 ha, khoảng 70.000 trụ; xã Ea H'leo 20 ha, khoảng 50.000 trụ; Ea Sol 20 ha với gần 50.000 trụ... Theo anh Nguyễn Anh Khuấn, cán bộ Phòng Kinh tế huyện Ea H'leo, hiện tại cây tiêu vẫn còn đang chết dần nên con số chính xác về thiệt hại vẫn chưa thể thống kê cụ thể được. Và theo nhận định, sẽ có khoảng hơn 30% tổng diện tích hồ tiêu trên toàn huyện chết do hậu quả của đợt thiên tai kéo dài này.

Theo những người dân có nhiều kinh nghiệm trồng tiêu lâu năm thì nguyên nhân khiến tiêu chết là do rễ bị úng nước đã sinh ra một loại nấm thủy (hay còn gọi là tuyến trùng rễ). Trong khi người nông dân đang loay hoay tìm mọi cách để cứu những vườn tiêu (nhưng vô vọng), thì cơ quan chức năng vẫn chưa có kết luận chính thức nào về nguyên nhân cũng như tìm ra giải pháp hữu hiệu để hạn chế thiệt hại cho người trồng tiêu.

Ông Nguyễn Duy Tuyển, Trưởng thôn 2B xã Ea H'leo (huyện Ea H'leo) dẫn đi khảo sát một vòng quanh thôn, chúng tôi không khỏi xót xa khi chứng kiến cảnh hàng nghìn trụ tiêu chết trơ trụi lá. Thôn 2B là địa bàn trồng tiêu nhiều nhất trong xã, và cũng đang là vùng có diện tích tiêu chết nhiều nhất. Cả thôn có tổng cộng 29 ha tiêu thì đã có hơn phân nửa bị chết với số lượng hơn 30.000 trụ. "Hộ ít thì vài chục trụ, hộ nhiều thì vài trăm, có hộ tiêu chết cả vườn hơn nghìn rưỡi trụ. Ðau quá!" - ông Tuyển thảng thốt như vẫn không tin vào mất mát quá lớn của người dân thôn mình.

Trong căn chòi lá xiêu vẹo nằm giữa vườn tiêu đang lụi dần, anh Ðặng Hiệp thất thần đến độ không buồn để ý xem khách đến tìm mình là ai nữa. "Tiêu rồi...! Còn gì nữa đâu mà nhà báo hỏi!" - anh Hiệp buông một câu buồn bã khi nghe chúng tôi hỏi chuyện. Vườn tiêu nhà anh có cả thảy 1.300 trụ thì đã chết tới 900 trụ. Số còn lại cũng đang xoắn đọt, vàng lá dần. Nhìn vườn tiêu bốn năm tuổi đang bước vào vụ kinh doanh đầu tiên của anh Hiệp héo rũ dần càng thấy thương cảm cho những người nông dân tần tảo đang phải gồng mình gánh chịu hậu quả của thiên tai. Anh Hiệp kể: Năm 1998, anh dắt díu gia đình từ Tây Sơn (Bình Ðịnh) lên định cư tại thôn 2B này. Vào thời điểm đó, bao nhiêu vốn liếng dành dụm được anh đổ vào trồng cà-phê. Tuy nhiên, do đất ở đây thiếu nước, lại đúng vào giai đoạn cà-phê rớt giá trầm trọng nên năm 2002 anh phá bỏ cà-phê chuyển sang trồng tiêu. Ðể có vốn, gia đình anh đã phải vay mượn bà con, bạn bè và cả thế chấp đất vườn cho ngân hàng... Anh chắc rằng năm nay được mùa, tiêu lại được giá, gia đình sẽ thanh toán hết nợ nần. Anh Hiệp nhẩm tính: "Dự kiến năm nay vườn tiêu này sẽ thu được khoảng sáu tấn, giá tiêu lại đang ở mức cao (khoảng 40.000 đồng/kg) thì lo gì mà không có của ăn của để. Ai dè... Ðúng là trời hại!".

Trong số những người thiệt hại nhiều do tiêu chết phải kể đến gia đình ông Nguyễn Văn Dã, cũng ở thôn 2B, xã Ea H'leo. Trong tổng số hơn 3.000 trụ tiêu của gia đình ông thì đến thời điểm này đã bị chết hơn 1.500 trụ, hàng trăm cây khác cũng đang trên đà... úa lá. Dẫn khách đi xem vườn tiêu mà ông không cầm được nước mắt: "Xót lắm các chú ạ! Cứ mỗi sáng thức dậy ra thăm vườn thì thấy thêm vài cây rũ lá. Cứ đà này, tui lo là cả vườn tiêu này sẽ... tiêu luôn!". Giống như gia đình anh Hiệp, ông Dã cũng đã phải vay ngân hàng 45 triệu đồng để chăm bón cho vườn tiêu, hy vọng sau khi thu hoạch sẽ trang trải hết nợ nần. Ông dự kiến mùa này sẽ thu được khoảng hơn 12 tấn. Nếu giá cả như thời điểm này thì gia đình ông sẽ thu được không dưới 500 triệu đồng. Ngờ đâu tiêu chết, lại đến hạn trả nợ ngân hàng. "Kỳ này gia đình tui vỡ nợ là cái chắc!" - ông Dã than thở.

Nguy cơ vỡ nợ đang đến gần

Theo tính toán, để trồng được một trụ tiêu, người nông dân phải tốn khoảng 100.000 đồng, bao gồm cả giống, trụ, phân bón, công đào hố... cộng với bốn năm chăm sóc bón phân, tưới nước... mới có thể cho thu hoạch thì tổng chi phí của người dân bỏ ra cho một trụ tiêu phải xấp xỉ đến tiền triệu. Trong khi đó, hầu như diện tích tiêu chết đều là tiêu kinh doanh. Chỉ cần làm phép tính đơn giản: Trung bình mỗi trụ tiêu thu được khoảng 3-5 kg/vụ, nhân lên với số 250.000 trụ tiêu chết và giá thành hiện tại (khoảng 40.000 đồng/kg) thì chỉ riêng trong vụ này, người trồng tiêu ở huyện Ea H'leo đã bị mất trắng ít nhất là 40 tỷ đồng. Ðó là chưa kể việc sản lượng tiêu sẽ bị giảm sút nghiêm trọng trong nhiều năm sau nữa... Thiệt hại của bà con nông dân ở đây là quá lớn! Ðiều đáng lo hơn nữa là hầu như các hộ nông dân trồng tiêu đều cầm cố tài sản cho ngân hàng để vay vốn chăm sóc tiêu. Theo ông Lê Trọng Trinh, Chủ tịch UBND xã Ea H'leo, riêng địa bàn xã hiện đã có 316 hộ bị thiệt hại do tiêu chết. Trong đó có đến 80% số hộ đang nợ ngân hàng với số tiền từ 15 đến 20 triệu đồng/hộ, rất khó có khả năng hoàn trả, trong khi kỳ hạn trả nợ cho ngân hàng là cuối năm nay.

Không chỉ ở xã Ea H'leo mà nhiều hộ trồng tiêu ở các địa phương trong huyện khác cũng đang lâm vào tình cảnh khốn khó khi đang phải mắc nợ ngân hàng mà không có nguồn để trả. Nhiều người túng quẫn đã có ý buông xuôi: "Thôi thì đành chịu để ngân hàng tịch biên nhà đất chứ bây giờ chúng tôi đào đâu ra tiền mà trả nợ! Bao mồ hôi công sức bỏ ra, bây giờ tiêu chết nên trắng tay, chúng tôi cũng chẳng thiết gì nữa!".

Trước tình cảnh lao đao đó, chính quyền các địa phương đã có báo cáo cụ thể về thiệt hại cũng như đề xuất cấp trên có phương án hỗ trợ bà con nông dân để ổn định sản xuất. UBND huyện Ea H'leo cũng đã báo cáo với tỉnh và đề nghị ngân hàng khoanh nợ cho bà con... Tuy nhiên, đến thời điểm này, người dân cho biết họ vẫn chưa nhận được hồi âm từ các cấp có thẩm quyền!

Và, trong khi chờ đợi sự trợ giúp của ngành chức năng thì người dân, do tiếc công xót của, đang phải hái tiêu non bán cho tư thương với giá rẻ mạt (8.000 đồng/kg), mong vớt vát được chút nào để chuẩn bị đối phó với những khó khăn đang chờ họ trước mắt.

Theo những người trồng tiêu lâu năm ở đây thì chưa bao giờ trên địa bàn lại xảy ra tình trạng tiêu chết hàng loạt do bị úng nước như thế này. Còn ông Tuyển, Trưởng thôn 2B, thì cho rằng: Nguyên nhân tiêu bị ngập úng là do nước từ trên rừng chảy về nhiều, mà rừng ở đây đã bị tàn phá quá nặng nề, không còn giữ được nước từ trên đầu nguồn nữa, để rồi giờ đây con người đang phải gánh chịu những hậu quả nhãn tiền! Ðiều đáng nói là đến nay, các ngành chức năng ở Ðác Lắc vẫn chưa có kết luận gì về hiện tượng tiêu chết hàng loạt và chưa có biện pháp giúp nông dân giữ được những vườn tiêu hiện có. Nông dân rất mong các ngành chuyên môn lên tiếng.

NGUYỄN CƯỜNG