ĐBSCL “treo” vườn vì nước mặn

Nguồn tin: Sài Gòn Giải Phóng, 21/04/2009
Ngày cập nhật: 21/4/2009

Cùng với cao điểm nắng hạn gay gắt, mấy ngày qua, gió chướng thổi mạnh làm cho nước mặn lấn sâu vào nội đồng các địa phương ven biển ở ĐBSCL. Nghiêm trọng hơn, nước mặn tràn vào các vùng ngọt hóa ở Bến Tre, Cà Mau… tác động trực tiếp đến đời sống, sản xuất của người dân.

Dùng nước mặn, trả tiền giá nước ngọt

Nhiều ngày qua, nước mặn 4‰ theo sông Cửa Đại xâm nhập sâu đất liền và “có mặt” tại vàm Giao Hòa-An Hóa (cách cửa sông chính 42km). Nghiêm trọng hơn, nước mặn nhanh chóng lấn sâu vào vùng dự án Bắc Bến Tre (được mệnh danh là hồ chứa nước ngọt lớn nhất ĐBSCL), tác động xấu đến cuộc sống, sản xuất của người dân.

Dự án Bắc Bến Tre triển khai từ năm 2002 nhằm cung cấp nước ngọt cho người dân 5 huyện, thị thuộc cù lao An Hóa và cù lao Bảo, nhưng đến nay nhiều hạng mục như cống, đập, âu thuyền… còn dở dang. Đây là cơ hội cho nước mặn lấn sâu vào vùng ngọt hóa.

Ông Trương Việt Quốc Huy, Trưởng trạm Nhà máy nước liên xã An Hóa, cho biết: “Nhà máy nước đang cung cấp nước cho 1.300 hộ dân ở 6 xã An Hóa, Giao Hòa, Quới Sơn, Phú An Hòa, Giao Long và Giao Hòa, thuộc huyện Châu Thành. Ngay thời điểm nước ngọt, trung bình mỗi giờ, nhà máy lấy 40m³, cao điểm 60-70m³ từ sông An Hóa sau khi lắng lọc, xử lý sẽ bơm vào đường ống phục vụ cho dân. Nhưng hiện tại, lượng nước sử dụng giảm hơn 30%.

Với độ mặn như hiện nay, nước cung cấp chỉ phục vụ các sinh hoạt đơn thuần, còn nấu ăn thì không thể. Dù là nước mặn, nhưng khi sử dụng bà con vẫn phải trả cho nhà máy 4.100 đồng/m³”. Cách đấy không xa, Nhà máy nước Long Định cũng lấy nước mặn từ sông Giao Hòa - An Hóa lên xử lý phục vụ hơn 1.149 hộ dân (nằm trong dự án Bắc Bến Tre) thuộc huyện Bình Đại với giá 4.800 đồng/m³. Nhiều hộ đành mua nước ngọt của tư nhân giá 50.000-60.000 đồng/bồn (khoảng 2m³ nước) để nấu ăn, uống. Người dân các xã Hưng Lễ, Hưng Nhượng, huyện Giồng Trôm cũng chung cảnh xài nước mặn với giá nước ngọt…

Xã Đức Mỹ huyện Càng Long, tỉnh Trà Vinh nằm dài theo sông Cổ Chiên, cách biển Đông khoảng 50km nhiều ngày qua bị nước mặn lấn tới. Toàn xã có 600 ha đất nông nghiệp năm nào cũng có một phần bị ngập mặn. Nhưng năm nay vùng ngập mặn rộng và sâu hơn.

Năm trước, 50% diện tích đất nông nghiệp còn trồng được lúa và cây ăn trái. Nay thì chỉ còn chưa đầy 80 ha ở ấp Hiệp Thành là còn trồng lúa được. Liền kề huyện Càng Long, huyện Tiểu Cần gồm 9 xã và 2 thị trấn là vùng bị mặn xâm nhập nhiều nhất Trà Vinh.

Nông dân Nguyễn Văn Minh ở ấp 8, xã Tân Hiệp, than thở: Dân 2 xã Tân Hiệp và Tân Hòa sát mé sông Hậu đang “treo” vườn hàng loạt vì trồng cây gì cũng không sống được hoặc bị đén không lớn nổi. Ngoài cây dừa, vào mùa nắng hạn chúng tôi không có nguồn thu nào khác… Mà nước mặn cũng làm dừa bị “treo” cho trái ít, nhỏ…”.

Nước mặn trùm vùng ngọt hóa Cà Mau

Hiện 250.000 ha đất nông nghiệp vùng ngọt hóa ở Cà Mau đã bị nước mặn xâm nhập tác động trực tiếp đến sản xuất, sinh hoạt của nhiều người dân. Theo Chi cục Thủy lợi Cà Mau, hiện nhiều kênh trong vùng ngọt hóa đã bị nước mặn xâm nhập vào sâu 4 - 5km.

Huyện Trần Văn Thời, đến nay có 12/14 cống ngăn mặn, giữ ngọt lớn bị mặn tấn công. Tại cống Bảy Ghe, độ mặn ngoài cống đạt 29,3‰, trong cống 11,5‰. Cách cống Bảy Ghe 2km, sâu vào vùng ngọt độ mặn hơn 11‰ và sâu hơn 4,5km là 9,7‰.

Cống Đá Bạc, nước mặn cũng vào bên trong vài kilômét với độ mặn từ 3 đến 5‰. Hệ thống kinh được bảo vệ bởi cống Ba Tỉnh, xã Khánh Bình Tây Bắc có độ mặn dao động 4 - 5‰. Trong khi đó, cống Cà Mau – cửa giữ ngọt cho vùng ngọt hóa Quản Lộ Phụng Hiệp - cũng bị mặn xâm nhập nặng với chỉ số đo được ngoài cống là 25‰, bên trong 24‰.

Tại huyện U Minh, tình hình xâm nhập mặn trong vùng ngọt còn nghiêm trọng hơn, với hầu hết số đo độ mặn trong cống và ngoài cống chênh lệch 19 - 30‰...

Theo ông Nguyễn Long Hoai, Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi Cà Mau: Nguyên nhân khiến mặn xâm nhập là do hệ thống cống đập chưa hoàn chỉnh. Bên cạnh đó, tại một số cống đập ở xã Khánh Hưng, Khánh Hải huyện Trần Văn Thời, các nhà thầu trong lúc sửa chữa cống đã làm cho mặn xâm nhập vào trong. “Với hệ thống cống còn rò rỉ, chúng tôi đã có kế hoạch sửa chữa, nâng cấp trong thời gian tới. Số cống bị xâm mặn do các nhà thầu đang thực hiện sửa chữa, chúng tôi đề nghị khắc phục bằng cách bơm nước ra”. Có lẽ phải cần 5 - 6 năm nữa mới có thể khắc phục hoàn toàn tình trạng mặn xâm nhập trong mùa khô…

Xã đảo Nam Du: 150.000 đồng đổi 1m³ nước giếng

Theo thông tin từ xã đảo Nam Du huyện Kiên Hải, tỉnh Kiên Giang, hiện tình hình thiếu nước ngọt sinh hoạt sản xuất của người dân nơi đây rất gay gắt. Nguồn cung khan hiếm, giá nước giếng (nước ngọt) đã lên đến đỉnh điểm, 150.000 đồng/m³.

Giá nước ngọt tăng cao do hầu hết các giếng nước trên địa bàn xã đã cạn kiệt, nhiễm mặn, chất lượng không đảm bảo. Phần lớn lượng nước cung cấp cho hơn 3.600 dân trên đảo Nam Du (chưa tính hàng trăm ngư dân vãng lai ở các nơi thường xuyên ghé qua đảo) đều được các ghe thuyền lấy nước từ khu vực bãi giếng trên xã đảo An Sơn (cũng thuộc quần đảo Nam Du) mang sang đổi lại.

Tại khu vực Hòn Mấu có hơn 100 hộ dân thiếu nước ngọt còn nghiêm trọng hơn vì lượng ghe tàu đổi nước ngọt ít qua lại. Trong khi đó, kế hoạch xây dựng 2 hồ nước lớn phục vụ người dân trên đảo từ nhiều năm qua vẫn còn trên giấy…

NHÓM PV-CTV