Lúa vàng đồng, công không có: Cơ giới hóa thu hoạch lúa, bao giờ ?

Nguồn tin: Báo Hậu Giang, 17/04/2009
Ngày cập nhật: 17/4/2009

Hậu Giang là một trong những tỉnh thuần nông có diện tích lúa khá lớn trong khu vực ĐBSCL, nhưng việc ứng dụng cơ giới hóa trong thu hoạch còn rất thấp. Điều này đã làm ảnh hưởng rất lớn đến sản xuất của người nông dân, nhất là từ khi gieo sạ đến thu hoạch đồng loạt. Trong khi, chính sách hỗ trợ nông dân mua máy gặt đập liên hợp triển khai từ nhiều tháng qua, đến nay vẫn còn nằm trên giấy...

Đến thời điểm này, nông dân trong tỉnh đã thu hoạch khoảng 2/3 diện tích lúa Đông xuân 2008-2009. Tuy nhiên, cũng có không ít hộ nông dân dù lúa đã chín vàng gục ngoài đồng, nhưng không có người đến cắt. Bên cạnh đó, tình trạng “bẻ kèo” đòi nâng giá cũng đang diễn ra khá phổ biến. Nhất là thời điểm càng về cuối vụ lúa thì công cắt lại càng thiếu gay gắt hơn. Tại xã Long Phú, Long Trị (huyện Long Mỹ), lúa Đông xuân đang vào cao điểm thu hoạch, các lao động cắt lúa cũng “thét” giá cao ngất ngưởng đến mức 250.000 đ/công, nhưng các chủ ruộng vẫn phải bấm bụng mướn...

* Thợ cắt là thượng đế...

Vụ Đông xuân này, ông Sáu Lộc (Phan Tấn Lộc), ở ấp Long Bình 2, xã Long Phú gieo sạ 16 công lúa, mặc dù gia đình đã “dằn công” từ hơn một tháng trước, nhưng khi các thợ cắt lúa này ra tới ruộng thì phán giá 220.000 đ/công mới đồng ý cắt. Lúa đã chín không thu hoạch thì bị thiệt hại, chất lượng gạo sẽ bị giảm, các chủ ruộng đành “bấm bụng” nhận lời dù giá đã cao hơn so với đầu vụ thu hoạch đến trên 100.000 đ/công lúa. Ngoài ra, còn các chi phí khác như gom lúa, suốt lúa, kéo lúa hạt, rải rơm cũng vượt ngưỡng 160.000 đ/công. Như vậy, chỉ tính riêng tiền công thu hoạch, vụ này ông Sáu Lộc phải bỏ ra trên 380.000 đ/công lúa. Ông Sáu Lộc bày tỏ: “Hiện nay đang vào vụ đông keng, nếu không mướn thì sẽ không có công lao động và thiệt hại sẽ rất lớn nếu để lúa phơi sương phơi nắng. Trong khi hiện nay, nông dân rất bị động trong khâu thu hoạch, vì hầu hết dân lao động nông thôn đã chuyển sang làm ngành nghề khác. Một số thì lên thành phố tìm việc làm ở các nhà xưởng, khu cụm công nghiệp, số lao động nhàn rỗi khác cũng không muốn đi cắt lúa, làm cho lượng người làm công việc này ngày một ít đi”.

Gần đó, 6 công lúa của ông Bảy Anh cũng bị các thợ cắt kêu giá 230.000 đ/công cắt, chưa tính tới tiền mướn gom và tuốt lúa. Trong khi vụ Đông xuân năm trước, tiền cắt, thu gom, tuốt lúa gia đình chỉ mất khoảng 1,5 triệu đồng, nhưng năm nay giá công cắt đắt đỏ cộng với các chi phí khác đều tăng nên gia đình phải trả trên 2,4 triệu đồng cho 6 công lúa. Một lý do khác, năm nay hiếm công lao động nên các thợ cắt này đã làm giá. Điều đáng nói là các thợ cắt thủ công có phần lơi lỏng, cẩu thả trong khi cắt, vì biết chủ ruộng đang cần nên tình trạng gây thất thoát trong khâu thu hoạch rất lớn, các chủ ruộng phải gánh chịu. Không riêng gì ông Bảy Anh, mà nhiều nông dân khác cũng rất phàn nàn về tình trạng cắt lúa đổ đến mức không thể chấp nhận được của các thợ cắt. Dù vậy, nhưng các chủ ruộng không dám góp ý hay bắt những lao động nhận cắt phải “mót” lại. Nếu làm căng thì các lao động này bỏ lại mảnh ruộng dở dang sẽ không ai vào cắt và thiệt hại còn lớn hơn.

* Và chuyện bẻ kèo...

Đã có không ít chủ ruộng bị các thợ cắt lúa “bẻ kèo” vào những ngày cận thu hoạch để đòi nâng giá. Do thiếu lao động trầm trọng vào chính vụ, các thợ cắt dựa vào điểm yếu này mà bắt các chủ ruộng nâng giá công cắt lên cao so với mức thực tế. Như trường hợp của bà Bảy Hiếu ở ấp 4, xã Long Trị đã hợp đồng công cắt từ đầu vụ lúa, nhưng đến ngày thu hoạch thì các thợ cắt cũng ra đúng hẹn nhưng đòi giá 250.000 đ/công cắt, nếu không đồng ý thì kêu người khác. Mặc dù lúa đã trễ ngày thu hoạch, nhưng bà Bảy Hiếu vẫn chạy đôn chạy đáo để tìm người khác cắt lúa với giá 230.000 đ/công. Theo bà Bảy Hiếu, một vụ lúa nông dân phải bỏ ra biết bao nhiêu là chi phí từ cày ải, hạt giống, phân bón, thu hoạch... tính ra cũng bạc triệu, nếu công cắt đòi với giá ngất ngưởng như vậy thì nhà nông đâu còn lợi nhuận gì. Trong khi tình trạng “bẻ kèo” công cắt năm nay lại khá phổ biến, vì hầu hết các cánh đồng đều gieo sạ và thu hoạch đồng loạt...May mắn hơn các hộ khác, hộ chị Kim Mừng cùng ấp 4, xã Long Trị cũng bị các thợ cắt “bẻ kèo”, nhưng sau đó lại tìm được công cắt mới. Chị Mừng cho biết, đã đo công xong chuẩn bị ngày cắt thì thợ nhận công trước đó bảo là đã trùng ngày với người khác nên không cắt được. Trong khi lúa đã chín ngoài đồng, gia đình phải năn nỉ số lao động khác “nhín” thời gian để cắt thế, với giá bao nhiêu thì tính bấy nhiêu chứ không còn cách lựa chọn.

Còn 2,6 ha lúa của ông Nguyễn Văn Lâm ở ấp Trường Phước B, xã Trường Long Tây, huyện Châu Thành A phải thuê cắt với giá từ 180.000-200.000 đ/công lúa. Ông Lâm cho biết, giá công cắt năm nay tăng lên gần gấp đôi so với vụ Đông xuân trước. Một phần do thiếu công lao động, trong đó cũng không ít người làm nghề cắt lúa mướn muốn kỳ kèo giá, vì cho rằng hầu hết các giá cả trên thị trường tăng, nên giá công cắt phải tăng theo. Đã có không ít chủ ruộng bị thợ cắt lúa bẻ hợp đồng dù giá cả đã thỏa thuận hẳn hoi từ trước. Hầu hết những người làm nghề cắt lúa này lợi dụng lúc khan lao động để nâng giá, vì họ cho rằng, tâm lý của các chủ ruộng không thể nhìn cảnh lúa chín gục ngoài đồng mà không mướn. Dù khi gieo sạ ông Lâm đặt công cắt lúa trước, nhưng đến khi lúa chín, những nhân công cắt lúa này lại đòi giá khác. “Với diện tích lúa trên, nhưng phải mướn nhiều giá khác nhau, tùy thuộc vào lúa sập nhiều hay ít. Biết rằng giá rất cao, nhưng vẫn phải thuê mướn cắt cho xong vì còn phải tranh thủ làm đất để gieo sạ lại vụ kế tiếp”, ông Lâm nói.

Theo nhiều hộ nông dân trồng lúa vụ này cho biết, tình trạng “làm giá” và “bẻ kèo” này bắt đầu từ khoảng thời gian giữa vụ lúa, nhất là có các trận mưa trái mùa những ngày trước. Sợ mưa chụp, nhiều nông dân tranh thủ thu hoạch sớm, có hộ nhận được công thì cắt sớm trước một vài ngày; còn hộ nào tìm thuê không được người cắt thì đành để lúa chín vàng gục chịu mưa, chịu nắng. Do thiếu lao động, mạnh ai nấy thuê và gặt theo giá thỏa thuận làm cho giá công cắt ngày càng đội thêm. Có nhiều giá thuê từ 150.000-180.000 đ/công, thậm chí nếu khó tìm được người, vẫn phải mướn giá 200.000 đ/công lúa đứng và 250.000 đ/công lúa sập, miễn sao có người đến gặt là được.

Nhiều người cho rằng, để tránh tình trạng lúa chín nhưng tìm không ra công cắt đối với người trồng lúa, vấn đề bức thiết hiện nay là cần một cuộc cách mạng về cơ giới hóa thu hoạch, mới giải quyết căn cơ tình trạng thiếu lao động nông thôn vào thời điểm chính vụ...

HOÀI THU