Cơ giới hóa nông nghiệp tại ĐBSCL - Thiếu đầu tư chiều sâu

Nguồn tin: Sài Gòn Giải Phóng, 20/03/2009
Ngày cập nhật: 20/3/2009

Thống kê mới nhất của ngành nông nghiệp các tỉnh, thành ở ĐBSCL, toàn vùng mới có hơn 1.000 máy gặt đập liên hợp (GĐLH), 3.500 máy gặt xếp dãy, chỉ đảm bảo thu hoạch khoảng 15% - 20% diện tích sản xuất lúa. Phần còn lại phải chịu thất thoát sau thu hoạch với tỷ lệ từ 12% - 14% trong khi bình quân chung của các nước sản xuất lúa trên thế giới là 5% - 8%. Tiến sĩ Lê Văn Bảnh, Viện trưởng Viện lúa ĐBSCL đặt vấn đề: “Nếu giảm tỷ lệ này bớt 5% - 6% thì trong vòng 5 năm, sẽ “tiết kiệm” hơn 10.000 tỷ đồng”.

Thất thoát còn rất lớn

Đẩy mạnh cơ giới hóa là một trong những yêu cầu bức thiết ở ĐBSCL, nhất là trong giai đoạn hội nhập, cạnh tranh gay gắt. Từ năm 2004, Chính phủ có chủ trương về việc hỗ trợ lãi suất cho nông dân mua máy, thiết bị phục vụ sản xuất nông nghiệp ĐBSCL. Lãnh đạo các địa phương thấu hiểu sự bức bách này và đều có các chính sách hỗ trợ nông dân mua máy.

Tỉnh An Giang, Long An, Đồng Tháp, Kiên Giang, TP Cần Thơ… đi đầu trong việc hỗ trợ lãi suất với mức bằng 0 cho 30% giá trị máy đối với cá nhân mua, 70% - 100% giá trị máy đối với các tập thể mua. Đến nay, tỉnh Long An hiện có 1.200 máy gặt các loại (trong đó hơn 100 máy GĐLH), cơ giới hóa khâu thu hoạch đạt 35%. Năm 2007, tỉnh Đồng Tháp phê duyệt dự án 60 tỷ đồng giai đoạn 2008 - 2010 đầu tư cho nông dân mua máy GĐLH và các loại máy đập, sấy lúa, trong đó ngân hàng cho vay 32 tỷ đồng. Hiện tỉnh Đồng Tháp có khoảng 550 máy gặt (43 máy GĐLH), cơ giới 33% diện tích gieo trồng.

Tại Kiên Giang, 5 năm qua, ngân sách tỉnh đã trích hơn 3,6 tỷ đồng hỗ trợ lãi suất vay ngân hàng cho số hộ mua máy cơ giới và máy GĐLH. Toàn tỉnh có hơn 500 máy GĐLH, trong đó huyện lúa Tân Hiệp chiếm 238 máy, cắt được 40,8% diện tích. Trong vòng 1 năm qua, Bộ NN-PTNT đã tổ chức 2 cuộc trình diễn máy GĐLH ở ĐBSCL để khuyến khích sản xuất và sử dụng.

Rõ ràng bằng các chính sách hỗ trợ và nỗ lực của nông dân, số máy móc được đưa vào đồng ruộng tăng mạnh. Ông cho rằng bước đầu cơ giới hóa nông nghiệp đã giúp nông dân tăng năng suất, chất lượng nông sản và giảm giá thành sản xuất.

Tiến sĩ Lê Văn Bảnh, Viện trưởng Viện lúa ĐBSCL so sánh: “Trước năm 2000, nông dân ĐBSCL chỉ mới áp dụng cơ giới trong các khâu làm đất, suốt lúa, chế biến gạo. Riêng các khâu gieo sạ, chăm sóc và cắt lúa, bơm tưới chủ yếu được làm bằng thủ công. Đến nay, bức tranh nông nghiệp ở ĐBSCL đã chuyển sang những gam màu sáng, nhiều khâu như làm đất, bơm tưới, thu hoạch, chế biến và bảo quản sau thu hoạch đã được cơ giới hóa. Một số địa phương còn đưa các thiết bị công nghệ cao vào đồng ruộng như cấy lúa bằng máy, dùng thiết bị định vị bằng tia laser trợ giúp việc san ủi mặt bằng đồng ruộng”.

Tuy nhiên, nếu so với tổng diện tích canh tác lúa hàng năm của ĐBSCL, gần 4 triệu ha thì chưa thấm vào đâu. Một số địa phương như Hậu Giang, Cà Mau, Bến Tre, số máy GĐLH đếm trên đầu ngón tay và còn rất lạ lẫm với nông dân…

Cần đầu tư chiều sâu

Các chuyên gia nhận định đẩy mạnh cơ giới hóa nông nghiệp ở ĐBSCL cần có một chiến lược đầu tư chiều sâu đồng bộ. Theo dự báo của ngành nông nghiệp, đồng ruộng ĐBSCL cần 10.000 - 12.000 máy GĐLH, để đẩy tỷ lệ cơ giới hóa trong thu hoạch lên 30% - 40% vào năm 2010. Khuyến khích nông dân làm lúa gạo, tiếp tục đẩy mạnh cơ giới hóa, nhất là máy GĐLH là hết sức cần thiết.

Máy cấy lúa hiện đại đang được sử dụng tại ĐBSCL.

Tuy nhiên thực tế có những vấn đề khó khăn khi đưa máy móc vào đồng ruộng ở ĐBSCL: "Diện tích từng hộ quá nhỏ hẹp là một trở ngại lớn cho vấn đề cơ giới hóa. Hầu hết nông hộ chỉ có dưới 1 ha lúa, trong lúc năng suất của máy GĐLH là 3 – 5 ha/ngày, rất khó xoay trở từ mảnh ruộng này sang mảnh ruộng khác. Ở ĐBSCL, nông dân làm lúa hai vụ, ba vụ mà đặc biệt vụ hai, vụ ba thu hoạch trúng ngay mùa mưa, nên việc sử dụng máy móc còn khó khăn.”

Ngoài ra, việc đưa máy GĐLH vào đồng ruộng ở ĐBSCL còn phát sinh nhiều vấn đề như: Khả năng nguồn vốn của nông dân rất hạn hẹp. Trước tình hình suy thoái kinh tế, đầu ra sản phẩm chưa ổn định, giá cả các mặt hàng thiết yếu phục vụ cuộc sống hàng ngày leo thang thì dù có chính sách cho vay 70% số vốn mua máy và hỗ trợ lãi suất nhưng nông dân cũng rất vất vả khi xoay trở 30% vốn còn lại. Trong khi giá một máy GĐLH khá cao khoảng 150 - 200 triệu đồng/máy.

Nhiều loại máy của nước ngoài đưa vào ĐBSCL sau một thời gian đã lộ nhiều hạn chế mà nguyên nhân chính là không thích nghi với đồng ruộng, giá cao. Trong khi đó, nhiều nông dân, doanh nghiệp trong vùng dù đã chế tạo được máy GĐLH nhưng thiếu vốn, chưa chuẩn hóa.

Vấn đề rất quan trọng trong việc đẩy mạnh cơ giới hóa nông nghiệp ĐBSCL chính là nguồn nhân lực và cơ chế chính sách. Tiến sĩ Lê Văn Bảnh, đặt vấn đề: Ngay tại vùng trọng điểm nông nghiệp lớn nhất cả nước với 18 triệu dân nhưng không có trường đại học nông nghiệp trong khi nguồn nhân lực phục vụ cho lĩnh vực này rất yếu và thiếu là một trở ngại.

Trong khi đó, Tiến sĩ Hà Thanh Toàn, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Cần Thơ cho rằng: “Cần xác định rõ đóng góp của nông nghiệp là bao nhiêu trong vòng 5 - 10 năm nữa để xây dựng kế hoạch phát triển. Đặc biệt là phải có chính sách cho việc phát triển công nghiệp phục vụ ngành nông nghiệp tại ĐBSCL”.

BÌNH ĐẠI