Đào tạo nghề cho lao động nông thôn: Không thể lý thuyết suông

Nguồn tin: Hà Nội Mới, 14/03/2009
Ngày cập nhật: 15/3/2009

Ngày 11-3, Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Thiện Nhân chủ trì cuộc họp với các bộ, ngành để triển khai Đề án đào tạo nghề cho 1 triệu lao động nông thôn mỗi năm, trong giai đoạn 2009-2020. Nhiều ý kiến cho rằng, đây là chủ trương đúng nhằm đào tạo ra đội ngũ "nông dân chất lượng cao". Tuy nhiên, nhiều người tỏ ra quan ngại về tính khả thi của đề án này.

Nông dân cắp cặp đến trường

Mục tiêu của đề án là từ nay đến năm 2020, có khoảng 11 triệu lao động nông thôn trong độ tuổi 15-60 sẽ được đào tạo nghề miễn phí. Ba bộ, ngành được giao thực hiện Đề án là Hội Nông dân Việt Nam, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội. Bộ trưởng và các thứ trưởng Bộ NN&PTNT đều nhấn mạnh, mục tiêu mà đề án đặt ra là phải trang bị, đào tạo cho người nông dân có tay nghề cụ thể, có tri thức, biết ứng dụng công nghệ để làm giàu, chứ không phải chỉ dạy cho họ lý thuyết. Điều đó đồng nghĩa với việc người tham gia học nghề phải đáp ứng được các tiêu chuẩn theo quy định và gắn bó lâu dài với nghề nông, như vậy họ mới thực sự trở thành "nông dân chất lượng cao". Theo đề án, nông dân được tham gia hệ thống đào tạo theo quy trình nhất định, có giáo trình, trường lớp đạt tiêu chuẩn và đặc biệt sẽ được thực hành ngay tại trang trại hay đồng ruộng. Đây là điều mà các đề án đào tạo nghề trước đây cho nông dân không hề có. Đến khi ra trường, nông dân phải đạt được các yêu cầu cơ bản mới được cấp chứng chỉ.

Lúng túng "trồng cây gì, nuôi con gì"

Đề án có thể thực sự giúp người nông dân làm giàu bằng chính đôi tay và khối óc của mình thông qua việc được trang bị một nghề cụ thể. Nghĩa là sau khi học xong, người nông dân có thể đáp ứng được nhu cầu tuyển dụng lao động ngành nghề trong và ngoài nước hoặc tự sản xuất có hiệu quả, đưa sản phẩm nông nghiệp lên tầm cao mới. Như vậy, việc đào tạo nghề cho nông dân mới hiệu quả. Đây vừa là trách nhiệm vừa là yêu cầu cấp bách đối với nông nghiệp, nông thôn và nông dân. Tuy nhiên, cũng không ít ý kiến tỏ ra nghi ngại về hiệu quả của đề án. Xét trên phạm vi rộng và hẹp, việc dạy nghề cho nông dân ở nước ta được thực hiện từ chục năm qua, với sự tham gia của rất nhiều bộ, ngành, đoàn thể, tổ chức chính trị - xã hội, thậm chí khu vực tư nhân cũng vào cuộc. Đã có rất nhiều nhóm ngành nghề nông thôn có tiềm năng được đưa vào giảng dạy cho người nông dân và bước đầu giải quyết được vấn đề an sinh xã hội. Nhưng không ít mô hình dạy nghề cho nông dân bộc lộ những hạn chế như chưa đem lại hiệu quả kinh tế rõ rệt, việc dạy nghề cho nông dân còn mang tính hình thức, khiến người dân hoài nghi. Có thể lấy Chương trình Khuyến công quốc gia là ví dụ. Mặc dù được coi là hướng đi mới trong công tác xóa đói, giảm nghèo ở khu vực nông thôn, nhưng những người nông dân ở các vùng sâu, vùng xa vẫn chưa được hưởng lợi nhiều từ chương trình này. Trên thực tế, kinh phí dành cho hoạt động khuyến công còn hạn hẹp, nhận thức của người nông dân về chương trình này cũng chưa đầy đủ nên kết quả đạt được quá mờ nhạt. Hệ lụy là người nông dân thờ ơ với việc học nghề, tỷ lệ lao động nông thôn theo học rất thấp.

Nhiều ý kiến cho rằng, đào tạo nghề phải gắn liền với việc tiêu thụ sản phẩm. Chỉ có khi nào lo được "đầu ra" cho người nông dân thì họ mới yên tâm học nghề và sống được bằng nghề. Bộ NN&PTNT đang tính đến chuyện giúp nông dân nuôi cá tra, ba sa, tôm chân trắng… nhưng mỗi mô hình đều có những mặt trái, thậm chí tác động ngược gây ô nhiễm môi trường, hoặc sản phẩm làm ra dư thừa phải bán tống, bán tháo. Cho đến nay, việc giúp người nông dân "trồng cây gì, nuôi con gì" hầu như vẫn còn nhiều lúng túng. Điều đó đặt ra yêu cầu việc đào tạo nghề cho nông dân cũng phải tính toán được nghề nào có nguy cơ suy thoái, nghề nào có nhiều triển vọng. Quan trọng hơn là làm sao để không "xé" quy hoạch, như đổ xô nuôi cá tra, ba sa, trồng vải thiều, trồng điều... rồi lại rơi vào tình trạng khủng hoảng thừa "được mùa mất giá". Theo Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Đào Xuân Học: Tâm lý nông dân là chỉ thấy được cái lợi họ mới làm theo. Do đó, chúng ta phải xem xét kỹ lưỡng ngành nghề giảng dạy mang lại lợi ích cho nông dân. Bởi vậy, nếu nội dung đào tạo không có giá trị thực tiễn, không gắn liền với đời sống người nông dân thì chỉ là lý thuyết suông.

Hoài Thu