Nông thủy sản xuất khẩu và triển vọng năm 2009

Nguồn tin: Tiếng nói TPHCM, 29/01/2009
Ngày cập nhật: 30/1/2009

Theo dự báo năm 2009 xuất khẩu sẽ khó khăn, kim ngạch xuất khẩu nông lâm thủy sản ước đạt 12,5 tỷ USD, thấp hơn so với năm 2008, nhưng bức tranh sản xuất nông thủy sản vẫn có những triển vọng.

Thủy sản xuất khẩu tăng cả lượng lẫn chất

Năm 2008 kim ngạch xuất khẩu thủy sản đạt trên 4,5 tỷ USD và dự kiến năm 2009 chỉ đạt khoảng 3,5 đến 4 tỷ USD, trong đó, tôm sú và cá tra là 2 mặt hàng xuất khẩu chủ lực. Đối với con cá tra, năm 2008 là năm bứt phá về diện tích và sản lượng. Toàn vùng đồng bằng sông Cửu Long có trên 6.000 hécta cá tra và sản lượng vượt 1,5 triệu tấn, giá trị kim ngạch xuất khẩu trên 1,5 tỷ USD. Tuy nhiên, giá thu mua cá tra đang ở mức thấp so với đầu năm 2008, hiện trên dưới 14.000 đồng/kg, nhiều hộ nuôi khó kiếm lợi nhuận hơn so với vụ nuôi trước. Do vậy diện tích thả nuôi đã giảm đến 50% là có cơ sở.

Đồng Tháp là một trong những địa phương có diện tích nuôi cá tra lớn nhất vùng, hiện có gần 1.000 hécta cũng giảm khoảng 30% so năm trước do giá thị trường biến động, nên số lượng cá tra nguyên liệu đang đáp ứng nhu cầu chế biến. Về tình hình nuôi cá tra tại địa phương hiện nay, ông Nguyễn Văn Dương, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tỉnh Đồng Tháp cho biết: sản lượng cá hiện khoảng 15.000 tấn/tháng, hiện không còn tồn cá lớn quá lứa, với giá 14.000 đồng/kg cá tra nguyên liệu, nếu quản lý tốt, ít dịch bệnh thì người nuôi vẫn có lời.

Hiện nay, ở tỉnh An Giang có trên 1.000 hécta, giảm khoảng 30% so với năm 2008. Năm 2008, tính bình quân năng suất đạt hơn 90 tấn/ha/năm nhưng tính năng suất trên diện tích mặt nước thuần có thể đạt khoảng 300 tấn/ha. Để chuẩn bị nguồn con giống cho người nuôi cá tra cho vụ nuôi sắp đến, Trung tâm sản xuất cá giống tỉnh An Giang đã nhập 20.000 cá bố mẹ từ Campuchia và hợp tác với Viện Nghiên cứu nuôi thủy sản 2 trong thực hiện cải tạo chất lượng giống.

Để chuẩn bị cho sản xuất, chế biến cho năm 2009, vừa qua, các doanh nghiệp chế biến đã đăng ký sản lượng cá tra nguyên liệu. Hiện tại An Giang, ngoài Agifish, Việt An, còn có thêm ba doanh nghiệp Afexco, An Xuyên và Sao Mai đang chuẩn bị thực hiện mối liên kết sản xuất giữa người nuôi với doanh nghiệp. Theo các doanh nghiệp đăng ký sản lượng từ trên 1,7 triệu đến 2,3 triệu tấn, cao hơn so với cả năm 2008 nhưng con số này vẫn chưa chính xác. Do vậy, Uỷ Ban cá tra Việt Nam đã họp và đề nghị các doanh nghiệp kê khai và giải trình kế hoạch xây dựng vùng nguyên liệu của từng đơn vị.

Đối với con tôm sú, liên tiếp trong hai tuần qua, giá tôm sú nguyên liệu tại Bạc Liêu, Cà Mau đồng loạt tăng mạnh. Hiện tôm sú mua tại ao loại 30 con/kg giá từ 110.000 đến 120.000 đồng/kg, loại 40 con/kg giá từ 85.000 đến 95.000 đồng/kg, loại 20 con/kg giá lên đến 150.000 đồng/kg, tăng từ 25.000 đến 30.000 đồng/kg, so với năm 2008. Đây cũng là một tín hiệu vui cho người nuôi tôm sú. Nguyên nhân là do các nhà máy chế biến thủy sản tự đẩy giá lên để có nguồn nguyên liệu hoạt động. Bởi một số nhà máy chế biến thủy sản ở bán đảo Cà Mau chỉ hoạt động 25% đến 50% công suất. Tuy giá tôm sú nguyên liệu tăng cao, nhưng hầu hết người nuôi tôm không còn tôm để bán do đang nghịch mùa, thời tiết bất lợi nên hầu hết diện tích nuôi tôm sú đều bị thiệt hại nặng. Năm 2008, sản lượng tôm khoảng 300.000 tấn, giá trị kim ngạch 1,5 tỷ USD. Bên cạnh đó, tôm thẻ chân trắng là vật nuôi mới được đưa vào nuôi thử nghiệm ở một số địa phương. Đây là những loại tôm sẽ tiếp tục có những đóng góp lớn cho xuất khẩu thủy sản trong thời gian tới. Năm 2008, nhìn chung bên cạnh dịch bệnh hoành hành làm thất thu tôm, ở nhiều nơi lên đến trên 50% diện tích mà giá thu mua tôm cũng giảm mạnh đến gần 50% so với năm trước nên người nuôi thua lỗ 2 lần. Mặc dù vậy, ở vùng Mỹ Xuyên, Sóc Trăng, mô hình tôm lúa có những bù đắp cho nhau. Sau vụ tôm sú, nhờ có thêm lúa, hoa màu phụ nên cuộc sống nông dân cũng đỡ khó khăn hơn và sau Tết này, bà con sẽ tiếp tục cải tạo ruộng để thả nuôi tôm tiếp.

Với cây lúa, năm 2008 lượng gạo xuất khẩu cả nước đã vượt qua 4,3 triệu tấn, trị giá hơn 2,5 tỉ USD, tăng hơn năm trước 1 tỉ USD nhưng nông dân không vui. Bởi năm qua việc biến động giá gạo xuất khẩu làm tồn đọng hàng triệu tấn lúa hàng hóa khó tiêu thụ. Qua đây, nhà nước và các địa phương đã tính toán, khuyến cáo canh tác các giống lúa năng suất cao xen kẽ với các giống lúa giá trị cao để bổ túc cho nhau. Mặt khác, việc xây dựng kho lúa dự trữ quy mô lớn hàng triệu tấn để giữ lúa khi thị trường biến động cũng được đặt ra... để giúp nông dân tiêu thụ lúa hàng hóa, bảo đảm có lãi ít nhất 30%. Đến nay, giá gạo xuất khẩu của nước ta khoảng 450 USD/tấn, thấp hơn 50% so với giữa năm 2008. Với giá này, bà con nông dân ở các vùng lúa vẫn tiếp tục sản xuất nhưng chọn những giống lúa có giá trị cao hơn. Hiện nay, chỉ riêng ở vùng lúa Tiền Giang, tại những vùng đang thu hoạch, lúa thường có giá 4.200 đến 4.500 đồng/kg và lúa thơm khoảng 5.000 đến 5.500 đồng/kg, bà con cũng đỡ vất vả, tuy vậy, những khó khăn vẫn còn.

Mới đây, Tổng Công ty Lương thực miền Bắc và Tổng Công ty Lương thực miền Nam khẳng định sẽ đảm bảo thu mua toàn bộ lúa gạo cho bà con và đảm bảo chắc chắn giá vụ đông xuân từ 3.500 - 4.000 đồng/kg. Nếu mua với giá trên, đảm bảo nông dân sẽ có lãi, bởi chi phí đầu vào đang giảm, giá thành sản xuất lúa chỉ khoảng 1.460 - 1.600 đồng/kg. Đây cũng là một tin vui cho bà con nông dân trồng lúa.

Đối với cây điều, Hiệp hội Điều Việt Nam VINACAS khẳng định, giá mua điều của các nhà máy phụ thuộc vào giá xuất khẩu trên thế giới, dù giá xuất có giảm, nhưng theo nhận định của các chuyên gia thì giá xuất bình quân năm 2009 cũng ở khoảng 4.200 đến 4.300 USD/Tấn, do vậy, giá mua điều thô không thấp hơn 10.000 đồng/kg. Bà con nông dân cần yên tâm, chăm sóc vườn cây để không bị giảm năng suất, thất thu.

Đối với cây cao su, cả nước có khoảng 550.000 hécta, do tình hình kinh tế thời gian tới còn nhiều khó khăn vì vậy cao su chưa thể nâng giá yên được. Vấn đề là phải tính lại để giảm giá thành như hạn chế cạo mủ trong thời điểm giá thấp, giảm bớt sử dụng phân bón và các khoản chi phí khác. Đối với những diện tích cao su mới trồng thì có thể xen thêm các loại cây ngắn ngày như đậu, bắp... để tăng thu nhập. Về lâu dài, các nhà chuyên môn đề nghị nhà nước và ngành chức năng xem xét lập quỹ rủi ro ngành cao su nhằm hỗ trợ nông dân khi giá thấp, bị mất mùa... Hiện giá cao su xuất qua Trung Quốc đạt khoảng 8.000 đến 8.200 NDT/Tấn, tăng hơn 10% so với trước đó cũng là một tin vui cho nông dân.

Năm 2009, kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản dự kiến thấp hơn 3,7 tỷ USD so với năm 2008. Mặc dù vậy, bức tranh toàn cảnh nông nghiệp vẫn nhiều hy vọng. Sản lượng lúa gạo trong cả năm phấn đấu đạt khoảng 38 triệu tấn, trong đó sẽ dành 4,5 đến 5 triệu tấn gạo để xuất khẩu. Và ngành nông nghiệp cũng quan tâm đến xây dựng thương hiệu, thực hiện mô hình sản xuất tốt GAP, mở rộng thị trường xuất khẩu... để giải quyết thị trường đầu ra cho những sản phẩm nông thủy sản khác như cá tra, tôm sú, cà phê, cao su và hồ tiêu…

Nguyễn Thắng