Nhà nông "gồng mình" qua năm khó

Nguồn tin: Nhân Dân, 23/12/2008
Ngày cập nhật: 23/12/2008

Không chỉ người dân nghèo miền núi cao, vùng sâu, vùng xa mà ngay ở Thủ đô Hà Nội, những "tỷ phú", "triệu phú" nông dân từng là điển hình tiên tiến đang phải bươn trải tính chuyện làm ăn trong những năm tới nhiều khó khăn, thách thức.

Nỗi lo của những "tỷ phú"

Dịp cuối năm, hai thửa ao rộng mênh mông gần 19 ha của gia đình anh Quán Văn Thuận, 50 tuổi và chị Nguyễn Thị Thúy, 47 tuổi, ở thôn Ðồng Trì, xã Tứ Hiệp, huyện Thanh Trì (TP Hà Nội) trống trải, vắng lặng không thấy bóng người. Mấy dọc lưới thủng lỗ chỗ, vứt ngổn ngang ngay lối đi. Trong căn nhà kho chỉ cách đây gần hai tháng thường chất đầy các loại cám, ngô, thức ăn tổng hợp, nay trống trơ. Chủ nhà buồn bã nhìn ra phía đầm cá, nói: - Trong đời làm nông chưa bao giờ tôi bị cú đau như vừa rồi!

Gia đình anh Thuận, chị Thúy là một trong số sáu hộ ở thôn nhiều năm qua đã mạnh dạn đầu tư, từng bước gây dựng mô hình trang trại nuôi cá quy mô lớn, mang lại hiệu quả kinh tế. Gia đình từng được công nhận là "Hộ nông dân sản xuất giỏi" của Thủ đô, được chọn cùng bốn nông dân huyện khác tham gia đoàn sang Ðài Loan học hỏi kỹ thuật cấy lúa, nuôi cá.

Từ năm 1995, anh chị nhận thầu khu ao đầm để nuôi thả cá của gần 250 hộ được giao đất nông nghiệp tại "Khu ao cá Bác Hồ", thuộc thôn Ðồng Trì, với quyết tâm làm giàu bằng chính nghề nuôi cá.

Nằm trong vùng "vựa" cá ở khu vực ngoại thành, nguồn cá của 42 chủ trang trại cá lớn nhỏ trong các thôn của xã Tứ Hiệp không những có mặt tại các chợ đầu mối ở Thủ đô, mà còn cung ứng cho các khách hàng từ nhiều địa phương khác như Lạng Sơn, Thái Nguyên, Cao Bằng, Quảng Bình, Quảng Trị... Từ năm 2003 đến 2007, nuôi cá đã mang lại nguồn thu nhập đáng kể cho gia đình, trung bình mỗi năm trừ chi phí, gia đình anh Thuận thu lãi hàng trăm triệu đồng. Dưới ao thả nhiều loại cá cho năng suất rất cao như rô phi đơn tính, cá trôi Di-gan, trôi, chép lai, cá mè hoa, trắm cỏ, cá chim trắng. Gặp thời tiết thuận, mỗi năm ba lần gia đình anh thu hoạch cá, mỗi đợt đánh bắt thường kéo dài đến nửa tháng, tạo việc làm cho hai chục lao động.

Thật không may, năm nay, tới vụ thu hoạch, mới thả lưới hôm đầu tiên được gần hai tấn cá, thu về chừng 40 triệu đồng. Vùng đồng đất Tứ Hiệp trũng sâu cạnh khu vực ngập nặng ở Bến xe Nước Ngầm, Bến xe Phía Nam hôm mưa lớn dâng mênh mông biển nước, chị Thúy kể, hai vợ chồng đứng thất thần nhìn đàn cá nối đuôi nhau bơi khỏi hồ mà chẳng làm gì được... 50 tấn cá tới kỳ xuất ao trôi theo nước ra sông Hồng, mất toi hơn 800 triệu đồng cả vốn lẫn lãi. Lũ rút, quét lưới thử, đúng là một cái đuôi cá cũng chả còn! Giọng người nông dân ngót 13 năm đeo đuổi nghề nuôi cá nghe xót xa.

Ðây quả thật là câu chuyện buồn của hàng triệu người dân sống ở khu vực nông thôn đồng chiêm nước trũng, nhất là vùng bị xả lũ và những địa phương lân cận. "Thuyền to, sóng lớn", mức thiệt hại càng lớn đối với gia đình nào biết làm ăn, vay nhiều vốn đầu tư sản xuất như các chủ trang trại cá Tứ Hiệp.

Theo báo cáo của Hội Nông dân TP Hà Nội, mỗi năm có hơn 220 nghìn gia đình nông dân đạt danh hiệu sản xuất kinh doanh giỏi các cấp. Từ phong trào thi đua, các cấp Hội Nông dân và ban, ngành, đoàn thể chung tay gây dựng hàng nghìn mô hình làm ăn giỏi, qua đó hỗ trợ, khuyến khích 25.300 hộ thoát nghèo, gần 389 nghìn lượt người có vốn sản xuất. Mô hình làm ăn giỏi của các nông dân ở xã Tứ Hiệp là những tấm gương sáng về tinh thần bền bỉ vượt khó, không chịu đói nghèo, quyết chí vươn lên làm giàu.

Trận lũ lịch sử ở Thủ đô qua đi gần hai tháng, người nông dân tại nhiều quận, huyện vùng ngập úng vẫn đang tìm cách ổn định cuộc sống và tái đầu tư sản xuất. Tuy vậy, nguồn lực để tái đầu tư là vấn đề đau đầu nhất đối với người dân. Chủ tịch UBND xã Tứ Hiệp Trương Văn Minh trăn trở: Số hộ sản xuất nông nghiệp, trồng lúa, rau, nuôi cá trên địa bàn xã bị thiệt hại nặng nề sau đợt rét đậm, rét hại, rồi mưa lớn, mất tới chừng 7,5 tỷ đồng, trong đó có tới chín trong mười hộ nuôi cá trắng tay.

Hỗ trợ và thúc đẩy

Những "tỷ phú", "triệu phú" nông dân ở Tứ Hiệp nói riêng, và rất nhiều mô hình kinh tế hộ trong cả nước nói chung, dù ở nông thôn hay thành thị trước thiên tai phải đối mặt với nhiều nguy cơ làm ăn thất bát. Các chuyên gia trong ngành nông nghiệp cho rằng, người nông dân mặc dù đã có bước đổi thay về đời sống vật chất, tinh thần và văn hóa, vẫn là nhóm khó khăn hơn cả. Do bị động trước thiên tai, bão lũ, dịch bệnh, rồi những biến động về giá cả thị trường, rồi lạm phát, không ít gia đình nông dân làm ăn giỏi mất cả vốn lẫn lãi.

Ðó thật sự là những chiếc "bẫy nghèo", đẩy một bộ phận không nhỏ số hộ nông dân mức cận nghèo rơi xuống nhóm nghèo! Nghịch lý "được mùa mà lo" thường lặp lại mấy năm qua với người nông dân. Ngay cả khi được mùa, nhà nông cũng chưa bớt lo vì giá cả "rớt" thê thảm, có nơi lúa chất đầy nhà nhưng không bán được vì giá quá thấp.

PGS, TS Hoàng Bá Thịnh (Trường đại học Khoa học xã hội và Nhân văn), dự báo tình hình khó khăn kinh tế có thể sang cả năm 2009 và 2010 do "dư chấn" tụt dốc của thị trường tài chính thế giới. Hơn nữa, khi các doanh nghiệp công nghiệp, dịch vụ gặp khó sẽ tác động xấu đến nông dân. Bởi nông thôn lâu nay là thị trường tiêu thụ các sản phẩm công nghiệp phục vụ cho trồng trọt, chăn nuôi.

Tiêu thụ sản phẩm cho bà con nông dân gặp phải thách thức lớn. Các nhà kinh tế nhận định, trước cơ hội mới thời kỳ hội nhập, sắp tới, hàng hóa của các nước trong khu vực và thế giới sẽ vào nước ta, trong đó có nhiều mặt hàng nông phẩm. Chất lượng nông sản và giá thành sản phẩm là một thách thức đối với người nông dân trong quá trình cạnh tranh toàn cầu hiện nay.

Trong khi đó, tình hình biến đổi khí hậu, vấn đề ô nhiễm môi trường ngày càng nghiêm trọng, nền sản xuất nông nghiệp lại càng thêm khó khăn. Trước mắt, trong năm "thóc cao, gạo kém", người nông dân khó tự mình vượt qua khó khăn do các yếu tố khách quan và chủ quan.

GS, VS Ðào Thế Tuấn, Anh hùng Lao động, nguyên Viện trưởng Khoa học kỹ thuật nông nghiệp Việt Nam cho rằng: Các vấn đề biến đổi khí hậu và rủi ro trong nông nghiệp ngày càng tăng mà như kinh nghiệm vừa qua, chúng ta chưa có các biện pháp hiệu quả bảo vệ nông nghiệp, chống thiên tai. Ðối tượng chịu tác động nặng nề nhất của thiên tai và lạm phát là người nghèo, người thu nhập thấp, đồng bào ở vùng sâu, vùng xa đặc biệt khó khăn. Vì thế, hệ thống bảo hiểm chống thiên tai và rủi ro cho người nông dân, mặc dù khó làm nhưng không phải không có cách thực hiện. Các cơ quan Nhà nước cần nghiên cứu một cách thật thấu đáo vấn đề này.

Một số ý kiến khác cho rằng, sắp tới ngành ngân hàng cần có những giải pháp giãn nợ hoặc "nới" điều kiện vay vốn giúp nông dân. Thiết nghĩ, trong ngân sách một tỷ USD mà Chính phủ có kế hoạch kích cầu nền kinh tế nước nhà vừa được công bố, nên chọn các doanh nghiệp nông nghiệp, nông thôn, những mô hình làm ăn quy mô lớn của nông dân để ưu tiên hỗ trợ. Vực dậy những mô hình này giúp tạo hiệu ứng khôi phục sản xuất, dịch vụ ở nông thôn.

Tết Nguyên đán Kỷ Sửu đến gần, người dân vùng đầm cá dọc bờ đê sông Hồng ra sức chuẩn bị cho vụ cá mới, hy vọng bù lại phần nào thiệt hại kinh tế. - Ðâm lao phải theo lao. Nhà tôi vừa nài nỉ người ta cho mua gần 30 tấn cá giống trả tiền chậm. Ðà này, mỗi tuần phải chi năm triệu đồng mua tầm 20 bao thức ăn công nghiệp, thêm hai xe bã bia nữa cho đàn cá. Toàn thứ đi vay người ta cả... Vợ chồng "tỷ phú" nông dân vẫn đau đáu khoản tiền hằng năm phải để ra gần 500 triệu đồng trả cho các hộ cho thuê đất. - "Năm nay ông giời hai lần không thương. Dân làm cá chúng tôi phải cố gắng vài năm tới may ra "kéo" lại được vốn". Chị Thúy ở Tứ Hiệp nói.

VĂN NGHIỆP CHÚC