Nhiều loài lan trước nguy cơ tuyệt chủng

Hoa lan không chỉ đem lại "tiếng thơm" cho Thái Lan, mà còn là một nguồn thu nhập lớn của quốc gia này. Còn VN - nơi có nhiều chủng loại phong phú không kém gì Thái Lan, và còn có nhiều loài lan đặc hữu - thì bao năm nay vẫn "chập chững" trên thị trường lan quốc tế. Không những thế, theo cảnh báo mới đây của các nhà khoa học, nhiều loài lan quý hiếm của VN đang có nguy cơ tuyệt chủng nếu chúng ta không có ngay những biện pháp cấp bách để bảo tồn nguồn gen.

Theo thạc sĩ Nông Văn Duy - người đang chủ trì một đề tài nghiên cứu khoa học về hoa lan ở Lâm Đồng, nhiều loài lan tại Lâm Đồng, đặc biệt là các loài lan hài, đang có nguy cơ tuyệt chủng. Bên cạnh đó, việc nhân giống một số loài lan tự nhiên tại VN đang rất khó khăn.

Ông cho biết: "Hoa lan ở VN thường sống trong các khu rừng nguyên sinh. Trong khu vực rừng thứ sinh, rất ít hoa lan". Khu vực Tây Nguyên là nơi chiếm phân nửa số loài lan được phát hiện cho tới thời điểm này (415/897 loài); trong đó, riêng tỉnh Lâm Đồng chiếm từ 180-200 loài.

Đặc biệt đối với lan hài, ở VN có 15 loài trong tổng số 75 loài hiện hữu trên thế giới, chiếm tỉ lệ đến 20%. Nhiều loài lan hài đặc hữu của VN trong gần một thế kỷ qua luôn hấp dẫn các nhà khoa học và những người chơi lan nhiều nước trên thế giới đến khảo sát và nghiên cứu.

Khu vực tỉnh Lâm Đồng giáp ranh với Khánh Hòa, Ninh Thuận hiện đang có một số loài lan hài đặc hữu. Đơn cử là loài lan hài đỏ (cách gọi trước 1998, sau 1998 gọi là lan hài hồng - Paphiopedilum Delenatii).

Theo tư liệu trên trang web "hoa lan Việt Nam", loài lan này được phát hiện lần đầu tiên tại VN bởi một sĩ quan Pháp tên Delenat, vào năm 1913, song không rõ nơi chốn. Đến năm 1922, lan hài hồng đã được tìm thấy ở Nha Trang, và đã được khai thác ồ ạt xuất khẩu sang Pháp. Nhưng sau thời điểm này, lan hài hồng bỗng nhiên vắng bóng.

Nhiều nhà nghiên cứu trong và ngoài nước đã cất công lần tìm ra phía bắc, từ Nghệ An trở ra nhưng vẫn không tìm thấy. Cho đến năm 1990, loài lan này được tìm thấy lại ở núi Hòn Giáo (Nha Trang), nhưng giờ đây cũng đang đứng trước nguy cơ tuyệt chủng.

Điều đáng lưu ý là, rất lâu trước khi được tìm thấy trở lại tại Nha Trang, lan hài hồng đã được bày bán trên các thị trường Hồng Kông, Nhật, Đài Loan... Các nhà buôn trong và ngoài nước sau khi vét sạch lan hài hồng tại VN đã xuất sang một số nước, sau đó nó được nhân giống và thương mại hóa rộng rãi.

Ông Nông Văn Duy nói: "Có một giống lan hài VN được chào bán trên một trang web của Đài Loan với giá từ 300-400 USD/chậu, được giới thiệu là "lan hài Hồ Chí Minh, có nguồn gốc từ VN".

Một thời kỳ dài, những giống lan hài đặc hữu và quý hiếm tìm thấy tại Nha Trang, Ninh Thuận, Lâm Đồng đã bị khai thác cùng kiệt để bán cân, giá chỉ 2-3USD/1kg. Những nước và vùng lãnh thổ có trình độ công nghệ sinh học cao như Nhật, Mỹ, Đài Loan, Hồng Kông hoặc các nước Châu Âu... đã nhân giống thành công những giống lan hài VN và đưa vào thương mại hoá. Nhiều người chơi lan tại VN thậm chí đã phải nhập ngược những loài lan này về VN với mức giá cao hơn rất nhiều lần.

Đến nay, ông Nông Văn Duy và nhóm nghiên cứu đã sưu tầm được 150 loài lan tự nhiên ở Lâm Đồng để đưa vào bảo tồn: "Qua việc thăm dò, khảo sát trong giới chơi và buôn bán hoa lan, chúng tôi đã chọn ra được hơn 10 loài đặc biệt quý. Từ đây chúng tôi lại tách ra 5 loài có cánh hoa to, đẹp, lâu tàn, được ưa chuộng và chơi nhiều để đưa vào nhân giống".

Đó là các loài (có tên thường gọi) bạch lan, thuỷ tiên, thuỷ tiên trắng, thuỷ tiên râu và bò cạp. Các mẫu hoa này mới được đưa vào cấy thử.

Thế Lâm

Các tin khác:

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007 | 2006: