Gia Lai: Sốt mật nhân, dân bỏ ruộng vào rừng

Nguồn tin: Lao Động, 10/08/2011
Ngày cập nhật: 11/8/2011

Chỉ với tin đồn cây mật nhân chữa bách bệnh, nhiều thương lái từ thành phố Hồ Chí Minh ra, Hà Nội, Đà Nẵng… vào đẩy giá lên cao, nên hàng trăm người dân ở huyện Kbang và Chư Păh của tỉnh Gia Lai và một số vùng giáp ranh với tỉnh Kon Tum đã bỏ bê lao động để vào rừng săn tìm.

Mật nhân từ rừng xuống phố

Trời chập choạng tối, chiếc xe máy vẫn còn nhuộm một màu đỏ của bụi đất, hai vợ chồng anh Lưu Trung Thống ở Chư Păh đèo nhau từ rừng đi về, phía sau xe cột một bao to có nhiều gốc cây mật nhân. Thấy chúng tôi, vợ chồng anh Thống có vẻ do dự chưa muốn dừng xe lại để bán, nhưng một lúc sau biết không có ai theo dõi, bắt phạt, anh Thống bắt đầu dừng xe rồi bỏ bao gốc cây mật nhân ra bán với giá từ 50 đến 100 ngàn đồng/1kg, tùy theo độ tuổi của cây. Cây mật nhân càng già, củ càng to thì giá bán lại càng cao.

Cũng theo anh Thống, ngày trước rừng ở đây rất nhiều cây mật nhân sống, bà con làm ruộng, làm rẫy đào bỏ hết mà cũng chẳng thấy ai đi thu mua. Chỉ thời gian gần đây, khi giới tư thương từ ngoài Bắc vô, trong Nam ra đi săn tìm và mua với giá cao, lúc đó người dân mới đi đào bới về đem bán. Thời gian đầu, mật nhân còn nhiều ở các đỉnh núi gần nhà và ít người đi tìm thì trung bình một ngày hai vợ chồng cũng kiếm được từ 2 đến 3 trăm ngàn đồng, nhưng nay số lượng mật nhân ít đi, vào tận rừng sâu mới tìm thấy và số người đi tìm cũng nhiều lên nên số lượng ít hơn, khó kiếm hơn.

Những gốc cây mật nhân đem bán ở thành phố Pleiku - Gia lai. Ảnh: G.D

Đến nay, mặc dù chưa có một kết luận khoa học nào về tác dụng chữa bệnh của cây mật nhân, nhưng theo kinh nghiệm dân gian và thực tế điều trị, thì củ và cây mật nhân đã mang lại hiệu quả đối với một số bệnh như sốt rét, gai cột sống, viêm khớp, chân tay tê nhức...

Ăn của rừng rưng rưng nước mắt…

Trên đường Hai Bà Trưng và một số điểm ở đường Trần Hưng Đạo (TP. Pleiku) cũng có rất nhiều người dân từ Kbang, Chư Păh mang cây mật nhân lên bán. Trao đổi với chúng tôi, anh Đinh Dơh ở Kbang (người đem mật nhân đến bán) cho biết: “Năm nay hạn quá, trồng được 5 sào lúa đã bị khô héo, ở nhà không biết làm gì nên tôi cùng với bà con trong làng vào rừng tìm cây mật nhân đào đem về bán. Đi rừng vất vả lắm, không gặp được cây thì buồn, mà có cây rồi đào được một gốc cũng mất 3 giờ, thằng Dinh khỏe như con trâu rừng mà một ngày cũng chỉ đào được bốn cây”. Nói rồi anh đưa hai bàn tay ra chỉ cho chúng tôi nhiều vết sẹo, vết xước và nhiều chỗ còn bong rộp.

Trả lời câu hỏi của chúng tôi, tại sao bà con không ở nhà trồng lúa, trồng bắp, đặc biệt là ở Kbang trồng dưa hấu thu được nhiều tiền, mà lại rủ nhau đi đào cây phá rừng, lại bị bệnh tật, đói khổ..., nhìn chúng tôi như người có lỗi, anh Dơh thổ lộ: “Biết bỏ ruộng, bỏ cây trồng vào rừng đào phá cây là sai, nhưng bà con mình còn khổ lắm, những cây rừng quý hiếm được bà con coi như là tài sản của Yang cho. Làm ruộng chỉ kiếm được cái ăn đã khó, nói chi đến có tiền để cưới vợ cho con, làm ma, bỏ mả cho mẹ, cho cha...”. "Thế có ai ngăn cản bà con mình đi đào phá cây rừng không?" - tôi hỏi. "Không có đâu" - anh Dơh trả lời.

Cũng theo anh Dơh, kinh nghiệm của những người đi rừng tìm cây mật nhân là những khu rừng có nhiều chim bìm bịp sinh sống, bởi bìm bịp rất thích ăn quả mật nhân. Đến đó vừa đào cây mật nhân, vừa đơm chim bìm bịp, nhưng nghiệt nỗi những vùng rừng này cũng rất nhiều rắn độc. Người dân địa phương đi tìm cây mật nhân trong rừng sâu, ăn uống vất vả, thời tiết nắng mưa khắc nghiệt nên ngoài bỏ bê ruộng vườn thì bị đau ốm cũng là chuyện thường tình không tránh khỏi.

Người dân địa phương đi tìm cây mật nhân trong rừng sâu, ăn uống vất vả, thời tiết nắng mưa khắc nghiệt nên ngoài bỏ bê ruộng vườn thì bị đau ốm cũng là chuyện thường tình không tránh khỏi.

Đặc biệt, có người đi tìm lần đầu chưa biết, lấy cây rừng có loại giống cây mật nhân, thân gỗ trắng, nhưng chỉ là cây rừng cùng họ, nên ai mua nhầm phải uống rất nguy hiểm cho sức khỏe con người. Hôm trước, ở Mang Yang có gia đình ngâm rượu nhầm cây mật nhân với một gốc cây khác, khi uống vào bị ngộ độc 4 người đi cấp cứu... Điều đó rất cần một cơ quan chức năng quản lý, kiểm định trước khi được lưu hành ra khỏi địa phương và bán cho người dân dùng làm thuốc chữa bệnh.

Để bảo vệ những cánh rừng đầu nguồn còn sót lại, bảo vệ những cây có giá trị nguồn dược liệu quý như cây mật nhân, chính quyền địa phương cần làm tốt công tác tuyên truyền cho bà con địa phương bám ruộng đồng, tích cực trồng các loại cây hợp thời vụ để tăng năng suất, xóa đói giảm nghèo, ổn định cuộc sống. Các cơ quan chức năng cần phải có kết luận khoa học và một kế hoạch bảo tồn, trồng, khai thác, chế biến hợp lý mới có thể phát huy hết giá trị nguồn dược liệu quý hiếm này.

Quang Dũng