"Bệnh viện" của thú hoang dã

Nguồn tin: Báo Đồng Nai, 17/05/2011
Ngày cập nhật: 18/5/2011

Vườn quốc gia (VQG) Cát Tiên hiện có hai Trung tâm cứu hộ động vật hoang dã (ĐVHD), hoạt động từ năm 2005 đến nay. Nhiệm vụ chính nơi đây là cứu hộ các loài ĐVHD thuộc khu vực phía Nam, sau đó đợi thú phục hồi sức khỏe, tìm lại bản năng hoang dã thì mới thả chúng về với môi trường thiên nhiên...

* Bi kịch của thú hoang dã

Thời gian qua, Trung tâm cứu hộ ĐVHD nguy cấp và Trung tâm cứu hộ linh trưởng nguy cấp đã tiếp nhận, khám điều trị, phẫu thuật, chăm sóc... cho hàng trăm động vật rừng bị đánh bẫy, nhốt trái phép. Hai Trung tâm này chẳng khác gì "bệnh viện" dành cho nhiều loài ĐVHD vì thường xuyên cứu chữa cho gấu, tê tê, khỉ, mèo, chồn, heo, báo... trong tình trạng thương tích rất nặng.

ĐVHD (Báo hoa mai, Cu li, Vượn), sau khi được cứu chữa tại Trung tâm cứu hộ ở VQG Cát Tiên.

Một nhân viên của Trung tâm cứu hộ ĐVHD nguy cấp cho biết, đối với thú rừng mới bị bẫy, bắt, thì khả năng sinh sống ở môi trường hoang dã vẫn còn. Những con thú này chỉ cần bình phục sức lực thì có thể về với thiên nhiên. Song, có không ít loài như: gấu, vượn, khỉ... qua thời gian dài bị nuôi nhốt, dường như chúng quên tất cả các hoạt động bản năng sẵn có. Đây là những con thú bị con người hành hạ khi nuôi nhốt trái phép trong chuồng chật hẹp, nên thường thể hiện sự mệt mỏi, rũ rượi. Chẳng hạn, sau khi chữa trị cho gấu, các chuyên gia luyện cho chúng lấy dần lại bản năng hoang dã như biết tập thể dục để phục hồi sức khỏe; giấu mật ong trong những hốc cây để gấu lung tìm, nhưng ít con nhanh chóng làm được điều này. Hoặc khi trung tâm mới nhận về, có con đói lả cũng chẳng biết đi tìm thức ăn, nhiều con không thể leo cây và rất chậm chạp khi di chuyển...

Một trong những chuyện để lại ấn tượng sâu sắc đối với cán bộ, nhân viên Trung tâm cứu hộ, là cách đây không lâu nhiều người chứng kiến một gấu mẹ đẻ con ngay trong lồng sắt, nhưng có lẽ do còn hoảng loạn trong thời gian bị cầm tù, nó đã cắn chết gấu con vừa chào đời.

ĐVHD khi về Trung tâm cứu hộ nếu lành lặn thì còn có cơ hội phục hồi sức khỏe và bản năng. Thế nhưng, hầu hết thú đưa về đây thường trong tình trạng sức khỏe yếu, mắc bệnh đường ruột, một số con còn bị nhiễm trùng vết thương do thợ săn bẫy; nhiều trường hợp dập nát tay, chân phải cắt bỏ, trở thành tàn tật trong suốt phần đời còn lại. Lâu nay nỗi ám ảnh của nhân viên VQG, chính là hình ảnh những con thú chết hoặc bị thương tích do sập bẫy, trúng đạn của dân thợ săn.

* Để không còn "bệnh viện" trong rừng

Giám đốc VQG Cát Tiên Trần Văn Thành cho biết, thời gian qua, được sự tài trợ của các tổ chức phi chính phủ WAR (Wildlife At Risk), các tổ chức cứu hộ động vật hoang dã thế giới Monkey World (Anh Quốc), Pingtung (Đài Loan), Free The Bear nên VQG đã xây dựng được hai khu cứu hộ ĐVHD. Phục vụ ở hai "bệnh viện" có 16 chuyên gia và nhân viên, trong đó có 2 bác sĩ thú y. Thực tế, công tác cứu hộ và thả lại rừng các loài thú hoang dã được VQG thực hiện từ năm 1990. Trong đó, lần đầu tiên VQG tiếp nhận, chữa trị cho 2 cá thể gấu ngựa. Từ đó đến nay, nhiều loài thú khác như : heo, nai, rùa, trăn, rắn, kỳ đà, khỉ... được các tổ chức và cá nhân mang đến đã được cứu chữa kịp thời và chúng được tự do sau đó.

Cũng theo ông Thành, việc cứu hộ ĐVHD nguy cấp chỉ là giải pháp tình thế, góp phần cứu nguy cho những loài thú rừng đang từng ngày bị con người hủy diệt. Nhưng quan trọng hơn, đó chính là nhận thức, trách nhiệm của mọi người trong việc phát triển rừng và bảo tồn ĐVHD. Có như thế thì mới không cần "bệnh viện" trong rừng cho các loài thú.

Hiện tại, tổng số linh trưởng được cứu hộ ở Cát Tiên là 38 cá thể, gồm: 28 con vượn, 2 voọc và 8 cu li. Riêng động vật họ mèo có 18 gấu, 1 báo hoa mai và 1 mèo rừng. Sau khi tiếp nhận ĐVHD từ các nơi khác chuyển đến, Trung tâm tiến hành kiểm tra sức khỏe, dịch bệnh nhằm xác định những con đủ điều kiện thả lại vào rừng sau này, các cá thể còn yếu ớt được chăm sóc cho đến khi chúng bình phục hoàn toàn. Việc cứu hộ và tiến hành thả các cá thể cu li là chương trình có sự theo dõi, giám sát các hoạt động thích nghi với môi trường tự nhiên của động vật này bằng cách gắn thiết bị Radio track. Hàng ngày, Kiểm lâm VQG và nhân viên Trung tâm cứu hộ dùng thiết bị thu sóng để dò tìm, xác định vị trí cu li trong vùng hoạt động, nhằm có biện pháp bảo vệ lâu dài.

Cát Tiên là khu dự trữ sinh quyển của thế giới có hệ sinh vật rừng đa dạng, với nhiều loại ĐVHD quý hiếm nằm trong sách đỏ của thế giới. Chính vì vậy, hoạt động cứu hộ thú rừng bản địa đặc hữu là một trong những động thái tích cực, cần thiết nhằm góp phần bảo vệ và phát triển đa dạng sinh học ở VQG.

T. Nguyên - Ng. Cường