Đi tìm sâm Ngọc Linh giả

Nguồn tin: Báo Gia Lai, 15/06/2010
Ngày cập nhật: 16/6/2010

Sâm Ngọc Linh ngày càng khan hiếm và đứng trước nguy cơ tuyệt chủng, song hiện nay ở Gia Lai, Kon Tum rộ lên những đại lý bán củ sâm Ngọc Linh tươi. Giá sâm tươi giảm liên tục từ 15 triệu đồng/kg xuống còn 7 triệu đồng và gần đây có người chào bán 1,5 triệu đồng/kg. Chúng tôi cất công khảo sát thực tế và phát hiện nhiều đường dây sâm Ngọc Linh giả đưa từ các tỉnh phía Bắc vào Tây Nguyên.

Được mùa sâm Ngọc Linh… dỏm

Vài tháng trở lại đây, trên thị trường Gia Lai và Kon Tum, sâm Ngọc Linh được mua bán rộn ràng và nhiều như củ nghệ, củ gừng. Thấy rẻ nên có người mua 15 - 20 kg về phơi đầy sân. Không ít gia đình tranh thủ lúc giá thấp, mua làm quà cho người thân khắp trong Nam ngoài Bắc. Nhiều nhất là đưa sâm đi Hà Nội. Sâm được phân lớn nhỏ, củ càng to, giá bán càng cao. Lúc đầu, loại 20 củ/kg giá 15 - 25 triệu đồng/kg, về sau còn 8 triệu đồng, rồi 6 triệu đồng/kg. Đầu tháng 6 vừa qua, có người ở Kon Tum mua chỉ 3 triệu đồng/kg… Và cuối cùng khi tin sâm giả lộ ra, không ít đại lý bán tháo để thu hồi vốn và giá bán “cái gọi là sâm” chỉ còn 1,5 triệu đồng/kg.

Những người bán sâm này - không ít trường hợp là nạn nhân của chính những củ sâm họ bán-giới thiệu với tôi: “Vừa qua do lũ lụt nên nhiều vùng núi bị sạt lộ ra vùng sâm Ngọc Linh nên được mùa”. Người khác nói: “Do Kon Tum đang làm đường qua vùng sâm nên dân thu được nhiều”. Thực tế là có chuyện mưa lũ làm sạt nhiều ngọn núi ở Kon Tum nhưng việc đó xảy ra từ tháng 9-2009. Còn việc làm đường (Ngọc Hoàng - Măng Buk - Tu Mơ Rông - Ngọc Linh) lộ ra vùng sâm thì càng không thể, bởi nếu có những người khảo sát thiết kế con đường này đã lấy hết từ nhiều năm trước. Một năm chỉ cần tìm 1 kg sâm là nuôi sống được cả gia đình, lấy đâu ra có nhiều sâm đến vậy. Ai mua bao nhiêu cũng có, cả tạ sâm cũng ô kê ngay.

Sâm dỏm chuyện không mới

Cách đây 5 năm, một người bạn là chủ thầu xây dựng ở huyện Đak Glei (Kon Tum) - nơi có vùng núi Ngọc Linh khoe với chúng tôi rằng: Anh vừa mua được 1 củ sâm Ngọc Linh 2,7 kg với giá 30 triệu đồng/kg. Theo chủ nhân, và cả người bán, đây là hàng độc nhất vô nhị, rất hiếm gặp. Lúc đó, giá củ sâm thường chỉ khoảng 20 triệu đồng/kg, củ to như vậy phải gấp đôi gấp ba lần sâm thường.

Sau khi chứng kiến củ sâm khổng lồ này, đem việc kể lại với nhiều người rành về sâm Ngọc Linh họ cho rằng: Đó là… sâm dỏm! Chưa ai từng thấy củ sâm nặng hơn 1 kg bao giờ, kể cả thời kỳ sâm Ngọc Linh còn mọc như rừng. Bây giờ, dân tìm sâm cày qua xới lại bòn mót từng tý một. Trước Tết Nguyên đán Canh Dần có “đại gia” ở Kon Tum đã bỏ ra 85 triệu đồng mua 1 kg sâm để biếu, còn bình thường giá sâm đã là 50 - 70 triệu đồng/kg, loài này không thể có củ to như vậy.

Một người quen của tôi ở Kon Tum chuyên mua sâm Ngọc Linh khẳng định: Từ nhiều năm qua, Kon Tum đã xuất hiện sâm Ngọc Linh giả được chở từ các tỉnh phía Bắc vào. Tuy nhiên, nó có nguồn gốc ở đâu, có phải từ bên kia biên giới hay không thì anh không thể lần ra được. Bây giờ nếu cần thiết anh sẵn sàng cung cấp cho vài số điện thoại, họ sẽ gởi xe chở từ Hà Nội vào.

Công dụng của sâm Ngọc Linh đã có quá nhiều đề tài khoa học nghiên cứu, nhiều sách báo phản ánh về tính năng đặc biệt của nó. Tuy nhiên theo chúng tôi biết, từ nhiều năm qua không ít người bỏ tiền thật và lên tận những vùng núi cao của Kon Tum mua về đều là sâm giả. Sâm Ngọc Linh thật rất giống sâm dỏm mà qua tìm hiểu, tra cứu, chúng tôi vừa được biết đó là Tam Thất Vũ (ngũ) Điệp. Loài này sống ở vùng núi cao các tỉnh phía Bắc và Trung Quốc có hình dáng rất giống củ sâm Ngọc Linh. Để tiêu thụ sản phẩm này, những nhà buôn mang nó vào Kon Tum, nơi có vùng sâm Ngọc Linh tổ chức tiêu thụ. Giá củ Tam Thất khá rẻ.

Công nghệ làm giả từ Tam Thất Vũ Điệp sang sâm Ngọc Linh rất tinh vi. Họ lấy củ Tam Thất mang về rồi xay củ sâm Ngọc Linh thật ra lấy nước ngâm với củ Tam Thất để chúng có mùi sâm. Tam Thất ngâm sâm mang ra, hình dáng như thật, vị lại gần thật nên những người không chuyên chẳng thể biết đâu là thật, đâu là sâm dỏm.

Không ít người cảnh báo: Việc mua phải sâm Ngọc Linh giả đôi khi tiền mất tật mang. Sâm dỏm xuất xứ ở đâu người mua không ai rõ, nhưng để bảo quản những củ như thế tươi lâu, người bán phải ngâm chất bảo quản. Những người có sức khỏe tốt xài phải loại chất bảo quản này tác hại khôn lường, huống hồ sâm dỏm lại dùng cho những người bệnh, hậu quả hết sức nguy hại.

Huỳnh Kiên