Cá chết nhiều ở Hồ Gươm, cụ Rùa ra sao?

Nguồn tin: TP, 26/07/2008
Ngày cập nhật: 28/7/2008

Trong khi cá tiếp tục nổi và chết ở hồ Hoàn Kiếm, Hà Nội, từ ngày 22/4 đến chiều hôm qua, các nhà khoa học vẫn cho rằng cụ Rùa thiêng sẽ không hề hấn gì.

Cầu Thê Húc, nơi cá nổi và chết nhiều nhất ngày 24/7

Đến chiều muộn hôm qua, 25/7, chúng tôi vẫn không khó khăn lắm trong việc chụp được một bức ảnh cảnh cá nổi vật vờ trên mặt nước Hồ Gươm nông choèn. Hầu như tất cả các đơn vị nghiên cứu, các cá nhân nhà khoa học quan tâm đến Hồ Gươm đều đổ ra đó.

PGS.TS Hà Đình Đức, chuyên gia hàng đầu về Rùa Hồ Gươm và là thành viên của một dự án Việt – Đức đang chuẩn bị nạo vét Hô Gươm, cũng gần như có mặt cả ngày bên hồ.

Trước lo ngại của một số nhà khoa học, PGS Đức cam đoan Rùa Hồ Gươm sẽ không hề hấn gì và, vì thế, “không cần phải áp dụng biện pháp đặc biệt gì để tăng cường thành phần oxy trong nước hồ”.

“Chất lượng nước hồ Gươm lâu nay vốn đã xuống cấp nhưng chưa bao giờ nó lại ở mức tồi tệ và tồi tệ một cách đột ngột thế này” - GS.TS Đặng Đình Kim, Phó Viện trưởng Viện Công nghệ Môi trường (IET), Viện Khoa học&Công nghệ Việt Nam, nói.

Các cán bộ của IET liên tiếp xuống hiện trường hai lần trong ngày hôm qua và bước đầu xác định các thông số chất lượng nước cơ bản. Nhưng nguyên nhân của các chỉ số chất lượng nước thấp đột ngột, GS Kim cho biết, không thể trả lời ngay được và phải chờ ít nhất vài ngày.

Kết quả xét nghiệm sơ bộ chiều qua cho thấy một chỉ tiêu quan trọng là oxy hòa tan (DO) khá thấp. Trong số năm điểm đo, chỉ có một điểm DO đạt mức 1,72 mg/lít (tức 1,72 miligram oxy trong một lít nước); bốn điểm đo còn lại ở các vị trí khác nhau trên hồ Gươm có chỉ số DO nhỏ hơn một mg/l.

Theo PGS Hà Đình Đức, tiêu chuẩn DO cho phép là không dưới 2 mg/l đối với nước sản xuất và không dưới 6 mg/l đối với nước sinh hoạt.

GS Đặng Đình Kim cho biết, bình thường DO – chỉ số xác định hàm lượng oxy trong nước - ở hồ Gươm dao động ở mức 4-5 mg/l, thậm chí, có lúc lên đến 7-8 mg/l. Đợt tháng Ba vừa qua, các nhà khoa học đo được mức DO sụt giảm mạnh nhưng cũng nằm ở giới hạn 1-2 mg/l.

Ghi nhận khoa học này có vẻ trùng với phản ánh của dân sở tại cho rằng từ đầu năm 2008 từng xảy ra một lần cá nổi và chết lác đác ở hồ Gươm. “Chúng chỉ nổi đến khoảng 8 giờ sáng và đến trưa, chiều không thấy nữa”.

GS Kim cảnh báo, nước hồ Gươm ô nhiễm đã đến mức báo động. Ngay từ tháng 3/2008, tại một hội thảo trong khuôn khổ dự án Việt Đức tổ chức ở Hà Nội, các nhà khoa học phải dùng cụm từ phì dưỡng, tức còn nghiêm trọng hơn cả phú dưỡng, để mô tả tình trạng nước hồ Gươm. Hàm lượng ni tơ (viết tắt là N) và phốt pho (viết tắt là P) trong mẫu nước hồ Gươm lên đến mức báo động, GS Kim cho biết.

Trong khi tiêu chuẩn cho phép của P là dưới 0,02 mg/l, hàm lượng P đo được trong nước hồ Gươm là 1,03-1,04 mg/l, tức gấp hơn 50 lần mức cho phép. Hàm lượng N đo được là 15-19 mg/l, vượt quá tiêu chuẩn cho phép 75 - 95 lần.

Giải thích sơ bộ hiện tượng DO giảm, GS Kim cho rằng, có thể quá trình oxy hóa, quá trình phân hủy hữu cơ trong nước hồ xảy ra mạnh khiến cho oxy trong nước hồ bị tiêu hao nhiều. Khi hàm lượng oxy hạ xuống một giới hạn nguy hiểm nào đó, thủy sinh vật dưới hồ sống ở tầng đáy hoặc tầng giữa buộc phải ngoi lên mặt nước để thở.

Với việc hàng tạ cá chết trong vòng chưa đầy hai ngày, hàm lượng ô xy có thể bị thiếu hụt quá mức. Vì sao quá trình phân hủy hữu cơ đột nhiên xảy ra mạnh như vậy, vì sao hàm lượng oxy thiếu hụt mạnh như vậy, GS Kim cho rằng cần phải tìm hiểu kỹ.

Về lâu dài, để xử lý tình trạng ô nhiễm trầm trọng của hồ Gươm, việc nạo vét và làm sạch hồ là khó tránh khỏi. Trù trừ bao nhiêu lần, kế hoạch nạo vét hồ Gươm đến nay vẫn chưa được thực hiện.

Các đơn vị như EIT, Viện Sinh thái Tài nguyên&Môi trường, Trường ĐHKHTN, ĐHQG Hà Nội…, lại phải tiếp tục nghiên cứu và thử nghiệm công nghệ làm sạch tại hồ Tây (chứ không phải ở hồ Bảy Mẫu như ý định ban đầu) trong năm nay trước khi áp dụng chính thức tại hồ Gươm.

Động chạm đến hồ Gươm, các nhà khoa học cho rằng không chỉ động chạm đến rùa quý mà còn động chạm đến kho báu vi sinh vật đặc hữu. GS.TSKH Dương Đức Tiến, GĐ Trung tâm Công nghệ Sinh học, cho biết, bên cạnh Rùa hồ Gươm, nơi đây còn là bảo tàng sống của rất nhiều loại vi sinh vật mà không nơi nào có.

Ban quản lý Đền Ngọc Sơn tổ chức cuộc họp từ 16h00-18h00 giờ trong Đền và không cho phép ai ra vào. Bên cửa Đền, ông Vũ Mạnh Hùng, trú 16 Hàng Đường và hành nghề thợ ảnh 25 năm bên Hồ Gươm, cho biết, tình trạng cá chết hàng loạt bắt đầu từ đêm Thứ Tư, 23/7, cho đến trưa Thứ Năm. Đến chiều hôm qua, cá không còn chết hàng loạt nữa nhưng ông vẫn chỉ cho chúng tôi những con cá lập lờ đây đó. “Mấy mươi năm qua, tôi thấy đây là lần đầu tiên cá nổi và chết nhiều ở Hồ Gươm như thế này”.

QD - Tường Vi