Rau quả nào cũng phải sạch

Rau quả phải sạch, nghĩa là không chứa vi sinh vật hay ký sinh trùng gây bệnh, không chứa các thuốc bảo vệ thực vật độc hại, không chứa nhiều nitrát (NO3-, không quá 0,5g/kg tươi), không chứa các kim loại nặng.

Các cụ thường bảo “Cơm không rau như đau không thuốc”. Rau xanh rất cần cho đời sống hàng ngày. Rau, măng, hoa quả là những nguồn chất xơ (cellulose) chủ yếu trong bữa ăn. Không đủ chất xơ tiêu hoá sẽ gặp khó khăn ngay và để tình trạng táo bón kéo dài rất dễ dẫn đến sa đại tràng, trĩ, viêm ruột, tuyến giáp hoạt động yếu, thậm chí có thể dẫn đến ung thư đại tràng. Rau xanh cùng với hoa quả là nguồn cung cấp nhiều loại vitamin rất cần cho hoạt động sống của cơ thể. Có thể bữa ăn thiếu thịt cá trứng sữa, nhưng không thể thiếu rau quả.

Tuy nhiên rau quả phải sạch, nghĩa là không chứa vi sinh vật hay ký sinh trùng gây bệnh, không chứa các thuốc bảo vệ thực vật độc hại, không chứa nhiều nitrát (NO3-, không quá 0,5g/kg tươi), không chứa các kim loại nặng... Nhận xét rau sạch rất khó. Việc phân tích thuốc trừ sâu là rất tốn kém, tốn thời gian và ít chính xác (vì có quá nhiều loại thuốc trừ sâu, trừ bệnh khác nhau).

Tôi đã đến thăm một cơ sở được công nhận là rau an toàn nhưng thực chất chỉ là nhúng rau thành phẩm vào bể sục khí ôzôn trước khi đưa vào bao bì “Rau an toàn”. Ôzôn có tác dụng ôxy hoá nên chỉ có thể diệt vi khuẩn không bào tử (như thuốc tím) mà thôi. Vi khuẩn có bào tử, nấm mốc không bị diệt, còn nói ôzôn có thể chiết rút thuốc bảo vệ thực vật ra khỏi rau là chuyện vô căn cứ!

Những thứ rau thông thường nhất như rau muống, rau cải, bắp cải, đậu đũa... lại là những thứ rau hay bị phun thuốc trừ sâu nhiều nhất. Sâu có thể phá tan ruộng rau chỉ trong 1 - 2 ngày nên người trồng rau không phun không được. Thuốc trừ sâu chưa được quản lý chặt chẽ nên trên thị trường còn có cả những loại lân hữu cơ, clo hữu cơ, là những loại có thể gây ung thư mà nước ngoài cấm dùng mà tư thương vẫn nhập lậu vào Việt Nam. Người trồng rau rất thích các loại này vì vừa rẻ vừa thấy sâu chết ngay sau khi phun (!). Thật là hết sức nguy hiểm. Với hoa quả nếu được bảo quản bằng các hoá chất độc hại để giữ tươi lâu (giống như việc đưa formol vào bánh phở) cũng là chuyện rất đáng sợ.

Tôi không tán thành khái niệm Rau sạch, Rau an toàn để phân biệt với các loại rau khác. Rau đã đưa ra thị trường thì nhẽ ra đều phải sạch, đều phải an toàn. Nếu chưa làm được thì ít ra cũng phải có mặt loại Rau có bảo đảm để phân biệt với loại rau chưa được bảo đảm. Rau có bảo đảm là rau được nhà sản xuất cam kết trên bao bì sẽ chịu trách nhiệm nếu bị phát hiện có sử dụng thuốc trừ sâu hoá học (ít ra là như vậy).

Điều kiện để sản xuất rau có bảo đảm phải bao gồm các yếu tố sau đây:

Một là, có trang trại có bảo vệ nghiêm ngặt (quy mô to hay nhỏ tuỳ điều kiện), tránh trường hợp kẻ xấu có thể làm hại bằng cách ném thuốc trừ sâu hoá học vào ruộng. Hai là, chọn các thứ rau mọc nhanh và ít có sâu bệnh. Ba là, bao bọc kín ruộng rau bằng lưới nilông để ngăn cản bướm và sâu. Bốn là, dùng thuốc trừ sâu sinh học - thuốc vi khuẩn BT và thuốc kháng sinh Abamectin (Tập Kỳ) khi phát hiện có sâu (thường bọ nhảy bị diệt rất dễ bởi Abamectin).

Năm là, tuyệt đối không dùng bất kỳ thuốc trừ sâu hoá học nào. Sáu là, không bón phân đạm hoá học. Chỉ dùng phân hữu cơ ủ hoai và bón vào đất trước khi trồng rau là chính. Bảy là, dùng nước khoan từ mạch nước ngầm để tưới cho rau. Tám là, sử dụng các thuốc điều hoà sinh trưởng trong danh mục cho phép (chủ yếu là gibberellic acid-GA3) để rau mọc nhanh nhưng vẫn đảm bảo đầy đủ giá trị dinh dưỡng.

Chín là, chỉ bán ở siêu thị hay các cửa hàng do công ty trực tiếp cung cấp (để tránh bị xáo trộn). Mười là, có ghi đầy đủ trên bao bì ngày thu hoạch, thời gian bảo quản và địa chỉ công ty. Loại mô hình này bất kỳ địa phương nào cũng có thể thực hiện được nhưng cần tập trung ruộng đất trồng rau và có đơn vị dám chịu trách nhiệm cụ thể trước pháp luật.

Mặt khác nên nghiên cứu trồng đại trà các loại rau dại thường có sức đề kháng rất cao với sâu bệnh cho nên hầu như không phải dùng tới thuốc trừ sâu bệnh. Gần đây tại các hàng ăn ở Trung Quốc người ta thường thấy rất nhiều các món ăn nấu từ các loại rau lạ. Hỏi ra mới biết đó là các loại rau dại nay đã được gieo trồng và trở thành rau đặc sản. Rất nhiều loài rau trong số này có ở Việt Nam.

Đó là các loài rau hoang dại mà các nhà thực vật học xác nhận là phần lớn đã có mặt lâu đời tại nước ta. Cần sưu tầm và gây giống, nhân giống để trồng làm rau ăn, thậm chí là rau đặc sản. Nếu có sâu bệnh thì lại phải đưa vào các trang trại Rau có bảo đảm với các điều kiện nói trên.

Mong các đồng chí có trách nhiệm, các nhà khoa học quan tâm đến việc đưa vào gieo trồng các loài rau nói trên để làm phong phú thêm khu hệ rau trồng ở nước ta và nhất là để phát triển ngày càng nhiều các loại rau vừa lạ miệng vừa có tính đề kháng cao với sâu bệnh.

Chúng ta không thể chấp nhận kéo dài mãi tình trạng nhân dân rất không an tâm khi rau và thực phẩm không có bảo đảm.

GSTS.Nguyễn Lân Dũng

Các tinkhác

Các tin năm 2014

Các tin cũ: năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156