Chọn cây phù hợp trồng rừng phòng hộ ngăn lũ ống, lũ quét

Cha ông ta có câu: “Chớp bể, mưa nguồn”, không có sấm, chớp, không có mây đen, chỉ nghe tiếng réo to dần rồi lũ ầm ầm lao qua suối đó là “lũ ống đấy”. Con lũ ấy ra chỗ rộng thì thành “lũ quét”, nhanh chóng bất ngờ tác hại thật ghê gớm, những cây chò chỉ đường kính vài người ôm còn tươi rói cành lá trôi như tên bắn về tận miền xuôi. Người già vùng cao nói rằng năm nào chò chỉ ra hoa sai nhiều năm đó lũ lụt rất to. Điển hình như năm 2009. Mưa nguồn tạo ra lũ ống, nếu nhỏ là mưa địa hình thiệt hại ít, nếu to trên địa bàn rộng, thời gian mưa kéo dài lại thêm bão lớn thì thiêt hại không lường, nhất là miền trung, sông ngắn, độ dốc lớn, rừng bị phá, tổ thành rừng không bền vững với lũ thì tác hại càng tăng cao.

Nhóm nghiên cứu của chúng tôi qua nhiều năm theo dõi từ 1969 – 2009 (có tham khảo ý kiến nhiều già làng, của nhiều dân tộc trước đó) thì trên các dòng sông suối mùa lũ chỉ có gỗ, tre, nứa, bương, mai (thân ngầm mọc cụm) trôi cả búi tre, cả khóm nứa. Chưa bao giờ thấy các loài vầu đắng, vầu ngọt, thanh trúc, hoàng trúc, trúc quân tử (thân ngầm mọc tản) trôi trên các dòng sông suối mùa lũ. Toàn bộ các bức ảnh và phim về lũ năm 2009 cũng như vậy. Ngược lại vùng nào có các loài thân ngầm mọc tản mọc tự nhiên nhiều hoặc được trồng nhiều như Xuân Giang (Bắc Quang - Hà Giang), Tân Sơn (Phú Thọ), Đà Bắc (Hoà Bình), vùng Cao Bằng, Bắc Kạn, Lạng Sơn, Quảng Ninh, Vĩnh Phúc, Hà Nội. Thì lũ ống cũng chưa xuất hiện. Tạo ra lũ ống, lũ quét, sạt lở núi có nhiều nguyên nhân, song nguyên nhân số một là do chúng ta chưa chọn được tổ thành rừng phòng hộ bền vững để tạo đai rừng đủ lớn bảo vệ các khu dân cư, các công trình ở vùng có nguy cơ lũ ống, lũ quét cao như đường Hồ Chí Minh, các công trình thuỷ điện... Nguyên tắc phối hợp là nguyên tắc cao nhất trong mọi hoạt động sống. Song hiện nay các ngành chức năng chưa phối hợp được bao nhiêu mới chỉ dùng sức dân để bảo vệ dân mà chưa chú ý khoa học công nghệ. Nên chăng chương trình trồng mới 5 triệu ha rừng phòng hộ nên dành phần kinh phí đủ lớn cho các đai rừng phòng hộ bền vững này, khi chương trình 5 triệu ha này đi bằng 2 chân là trồng rừng phòng hộ ven biển và trồng rừng phòng hộ chống lũ ống, lũ quét, sạt lở núi, bồi tụ lòng hồ thì chắc chắn nước ta mới bền vững. Dân ta sống chung với lũ ở đồng bằng sông Cửu Long thì dễ vì lũ lên từ từ và theo chu kỳ, còn sống chung với lũ ống, lũ quét và hậu quả của nó là sạt lở núi thì quả không đơn giản. Cũng không nên chọn các loài cây gỗ thường trôi lũ hàng năm để cho vào trồng trong tổ thành rừng phòng hộ.

Trần Đăng Lâu

Các tinkhác

Các tin năm 2014

Các tin cũ: năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156