Cá niên xứ “cao sơn ngọc quế”

Từ lâu, nhiều người đã đặt mỹ danh cho Trà My (nay là hai huyện Bắc Trà My và Nam Trà My), tỉnh Quảng Nam là xứ “cao sơn ngọc quế”. Những vườn đồi nơi đây một thời, bạt ngàn những quế là quế, ngào ngạt hương bay. Thế nhưng, ai đã từng lên “xứ Trà My” mà chưa thưởng thức món cá niên sông Tranh, thì coi như... phí công sức ngược ngàn

Xuất phát từ TP Tam Kỳ, theo đường ĐT616 ngược về phía Tây chừng hơn 60 km là gặp sông Tranh tại khu vực Trà Đốc, huyện Bắc Trà My. Bắt đầu từ đây, tỉnh lộ ĐT616 chạy dọc ven sông lên các xã Trà Dơn, Trà Mai, huyện Nam Trà My. Ghé vào quán ăn hay quán nhậu ven đường, nếu may mắn thì du khách sẽ được thưởng thức món cá niên ngon nổi tiếng ở thượng nguồn Thu Bồn này.

Cá niên na ná như cá diếc, nhưng mình dài và tròn hơn. Có con dài khoảng 30 cm, bề ngang gần 10 cm, toàn thân bao phủ bởi một lớp vảy trắng xanh óng ánh, vi cá có màu đỏ. Trên sông Tranh, cá niên thường ở những đoạn sông hẹp, ghềnh đá hoặc các con suối nước chảy xiết. Người dân tộc Cor địa phương gọi cá niên là Jia-liếc. Loài cá này chỉ ăn rêu và con hà (hà đá) bám trên gờ đá. Muốn bắt cá niên, dân địa phương thường giăng lưới hoặc dùng con hà đá làm mồi câu.

Món cá niên nướng thành “đặc sản” ở Trà My

Chế biến các món ăn từ cá niên cũng không quá cầu kỳ, hấp, luộc, nướng đều được. Cá niên ăn nóng, chấm với ớt xanh giã muối vắt thêm chanh, kẹp với rau răm, húng, quế... đưa vào miệng nhẩn nha nhai, vừa để tránh hóc xương (cá niên có nhiều xương hom) vừa thưởng thức thịt cá ngọt thơm, phảng phất hương vị rong rêu, sông nước chốn sơn hà.

Món cá niên nướng có hương vị rất đặc trưng, lại chế biến nhanh và đơn giản. Khi nướng cá niên cũng không cần phết lên mình cá bất cứ hương vị gì, mỡ cá nhỏ xuống những hòn than nóng đỏ nghe xèo xèo, dậy mùi thơm lựng. Ăn cá niên nướng ngon nhất là cách dùng tay gỡ thịt cá hoặc cầm nguyên con chấm muối mà cắn nhai ngấu nghiến, hít hà bởi vị ớt cay nồng.

Những đoạn nước chảy xiết trên sông Tranh có nhiều cá niên quần tụ, sinh sản

Cá niên sông Tranh cũng có thể dùng làm gỏi, nấu cháo, kho nghệ, kho mặn... Nhưng món dành cho khách quý phải là món ruột cá! Do cá niên chỉ ăn rêu trên đá, hà đá, lại sống trong môi trường trong sạch, không bị ô nhiễm nên nhiều người tin rằng ăn bộ ruột cá niên sẽ rất bổ dưỡng, giúp sáng mắt và có lợi cho đường tiêu hóa. Món ăn này được chế biến như sau: Ruột cá niên sau khi mổ ra, rửa sạch cho vào chén, có thể đổ thêm lòng đỏ trứng gà vào khuấy đều, rồi đem chưng cách thủy cho chín. Sau khi chín, rắc lên ít tiêu núi rồi ăn nóng. Món ăn này có vị rất lạ, nếu ai chưa quen ăn thì thấy đắng nhưng hậu lại ngòn ngọt. Múc một muỗng nhỏ cho vào miệng rồi đưa cay một hớp rượu gạo, sẽ nghe chất đắng trong mật cá tan dần, tan dần...

Là đặc sản sông Tranh nên cá niên dần hiếm, thường theo thương lái xuôi về phố thị vào các hàng quán, nhưng cá không còn tươi rói và giữ được hương vị của núi rừng. Do đó, khi thưởng thức cá niên phải thưởng thức ngay tại chỗ, ở những quán nhậu che bạt sơ sài bên các cầu treo bắc qua dòng sông nhấp nhô vách đá nhưng không kém thơ mộng.

Cá niên sống dọc các khe suối vùng cao từ Thừa Thiên - Huế đến Bình Định. Ở Quảng Nam, cá niên có mặt ở các huyện Bắc Trà My, Nam Trà My, Tiên Phước, Nam Giang, Tây Giang..., nhưng nhiều và ngon nhất có lẽ là cá niên sống trên sông Tranh.

PHƯỚC TRỊNH

Các tinkhác

Các tin năm 2014

Các tin cũ: năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156