“Săn” mối chúa

Nguồn tin: Báo An Giang, 08/01/2013
Ngày cập nhật: 10/1/2013

Sáng sớm, chúng tôi theo chân anh Trần Lý Vũ (SN 1977, ngụ khóm Sơn Đông, thị trấn Nhà Bàng, huyện Tịnh Biên - An Giang) để bắt đầu cho cuộc hành trình săn tìm mối chúa ở vùng Bảy Núi. Anh Vũ cho biết: “Con mối có nhiều loại (mối đen, mối đỏ, mối xanh, mối trắng), trong số này duy chỉ có ụ mối đỏ mới có mối chúa to bằng ngón tay cái…”. Để chứng minh, anh Lý Vũ dùng chiếc xuổng xắn mạnh vào tổ mối xanh, rõ ràng bên trong trống rỗng toàn mối nhỏ bò dày đặc mà chẳng thấy con mối chúa.

Anh Vũ đào ổ mối chúa.

Dẫn chúng tôi đi dọc theo các triền núi Dài, núi Phú Cường tìm tổ mối đỏ để bắt mối chúa, thế nhưng đi cả buổi trời mà kiếm chỉ được vài ba tổ. Quệt mồ hôi, anh Vũ xuýt xoa: “Hồi đó, một ngày tôi đào được gần vài chục con mối chúa là chuyện thường. Hễ đào được bao nhiêu thì “mối” mua hết bấy nhiêu, với giá 15.000 đồng/con, mỗi ngày tôi kiếm vài trăm ngàn, sướng hơn chạy xe ôm. Thấy làm ăn được, sau mùa vụ một số thanh niên trai tráng kéo nhau đi đào mối chúa theo đơn đặt hàng của bạn hàng”. Hiện nay, mối chúa hiếm hàng nên giá cả cũng đắt đỏ, bình quân mỗi con (bằng ngón tay) có giá 20.000-30.000 đồng. Mỗi ngày, anh Vũ đi đào khoảng chục con kiếm cũng được khoảng 100.000 đồng.

Thông thường, dân đi đào mối chỉ bắt duy nhất một con mối chúa trong ụ đất. Bình quân mỗi ụ mối có đến 2 con, một con trưởng thành, còn một con còn nhỏ nằm cạnh bên. Khi người đào bắt con trưởng thành thì con nhỏ nối tiếp nhiệm vụ sinh sản và duy trì nòi giống. Anh Lý Vũ nói thêm: “Một tổ mối chỉ có một con mối chúa nên quý lắm! Con mối chúa có nhiệm vụ sinh sản nên tất cả các con mối còn lại miệt mài xây tổ, tìm mồi nuôi mối chúa. Do đó, mối chúa to, trọng lượng gấp trăm lần so với các con mối đực. Con mối chúa có màu trắng nỏn giống như con nhộng được những con mối thợ xây cho một cái tổ rất chắc và an toàn để tránh thú rừng đục khoét”.

Năm nay, anh Trần Lý Vũ đã bước vào “nghề” săn mối chúa khoảng 7 năm. Lúc đầu, anh tập tành theo một lão Khmer ở xã An Cư. Về sau thấy dễ làm, Vũ mua dụng cụ để hành nghề. Anh kể: “Mối chúa ngâm rượu bắt nguồn từ đồng bào dân tộc Khmer. Món rượu mối chúa ngon, thơm, bổ dưỡng nên dân Sài Gòn mỗi lần đi chơi Tết hoặc vía Bà Chúa Xứ núi Sam đều tìm mua mối chúa vùng Bảy Núi cho bằng được. Mấy ổng cho rằng, mối chúa ở vùng Bảy Núi ăn những cây cỏ mang vị thuốc nên hấp thụ được nguồn dược, khi ăn vào hoặc ngâm rượu rất bổ dưỡng, không loại côn trùng nào sánh bằng”.

Quả thật, con mối chúa được giới đi “săn” cho rằng rất quý hiếm cũng không sai. Chúng tôi theo chân suốt quãng đường gần 10km mà họ chỉ đào được vài con. Anh Vũ nói: “Ban đầu chỉ mình tôi đi đào bán lại cho bạn hàng ở chợ Cửa khẩu Quốc tế Tịnh Biên và chợ Châu Đốc. Lúc đó, mỗi ngày đào kiếm vài chục con là chuyện thường. Còn bây giờ ngày càng hiếm do nhiều người “ăn” theo nên mối chúa sinh sản không kịp bắt…”.

Một ụ mối cao khoảng 1m rất cứng, có ụ nằm trải dài dưới mặt đất. Giữa ụ mối là một khu vực rỗng, khô ẩm, liên kết bằng những chất xốp, sau đó người đào dùng xuổng đào xoắn tròn khu vực giữa ụ mối để tìm một vật giống như ổ bánh mì làm bằng hỗn hợp đất đá trên núi… Sau khi tách vật này ra thì sẽ bắt được một con mối chúa trong đó. Vừa móc một cục đất màu nhàn nhạt trông giống như khúc gỗ mục, anh Vũ vừa tách đôi ra: “Ụ đất này duy chỉ có một con mối chúa to bằng ngón tay cái. Con mối chúa nằm gọn trong ổ đất, xung quanh là những con mối thợ, mối đực giơ đôi càng to, khỏe y như “chiến binh” dũng mãnh để bảo vệ con mối chúa khi có kẻ thù”. Thường những người đào mối chúa mang theo 1 chai rượu “gốc”, khi đào được, họ bỏ ngay vào rượu cho tươi ngon, vì để ngoài không khí chừng 5 phút mối chúa sẽ vỡ bụng chết.

Hiện tại, ở chợ Cửa khẩu Quốc tế Tịnh Biên có nhiều tiểu thương bày bán rượu ngâm côn trùng, trong đó rượu ngâm món “đặc sản” mối chúa được du khách mua rất mạnh. Một chị bán rượu đon đả giới thiệu: Mối chúa phải ngâm với rượu “gốc” và con bổ củi thì mới hợp “gu”. Khi uống vào sức khỏe sẽ sung mãn, đặc biệt là những người lớn tuổi. Tuy nhiên, theo ghi nhận của chúng tôi, từ trước đến nay, chưa có nhà khoa học nào chứng minh mối chúa ngâm rượu “gốc” khi dùng có tác dụng bổ thận, tráng dương hoặc thể trạng sung mãn… Chủ yếu chỉ nghe mọi người đồn đại với nhau, từ đó, nở rộ phong trào săn lùng mối chúa. Ông Chau Sóc Sal ở xã An Cư nói, khu rừng tràm bông vàng của tôi bị lật tung bởi những người đào mối chúa. Những ổ mối được cho là “lì lợm” cứng như đá đóng quanh những bụi tre, cây rừng để tránh người đào bới nhưng cũng bị phá tan hoang.

Mối chúa to bằng ngón tay cái, màu trắng đục có nhiệm vụ sinh sản duy trì nòi giống. Sau mỗi đợt sinh sản khoảng vài chục ngàn con, mối chúa sẽ chết.

THÀNH CHINH