Đời trầm thủy: Tương lai về đâu?

Nguồn tin: Báo An Giang, 22/08/2012
Ngày cập nhật: 24/8/2012

Khi mà nguồn thủy sản tự nhiên bị khai thác ngày càng cạn kiệt, nhất là việc sử dụng các ngư cụ cấm như: Cào điện, xuyệt điện, dớn (còn gọi là đú), lưới 3 màng… để tận diệt cá non vẫn chưa quản lý chặt ở nhiều địa phương thì lượng cá trưởng thành cũng ít đi.

Do vậy, cuộc sống của những ngư dân chuyên khai thác cá lớn ở khu vực sông Vàm Nao ngày càng vất vả. Ngay cả những người đi giăng lưới cá linh đồng xa cũng khó kiếm ăn hơn bởi lượng cá linh non đầu mùa bị khai thác vô tội vạ.

Bỏ lưới, đi làm công nhân:

Ấp Vàm Nao (xã Tân Hòa, Phú Tân) xưa nay nổi tiếng với những ngư dân bủa lưới giỏi, chuyên bắt được các loại cá ngon như bông lau, cá sửu, cá cóc, sọc dưa, cá tra dầu… với trọng lượng từ vài ký đến cả chục ký là chuyện bình thường. Tuy nhiên, thời gian gần đây, việc bắt được cá lớn lại trở nên hiếm hoi. Không ít thanh niên trong vùng đã nản chí bỏ lên Bình Dương, Đồng Nai, TP.HCM… làm công nhân ở các khu công nghiệp.

Tám Hổ (phải) chia sẻ với ông Nguyễn Văn Để về cách làm du lịch nông nghiệp

Ông Phan Văn Hổ (tám Hổ), Chủ nhiệm Câu lạc bộ Thủy sản ấp Vàm Nao cho biết, hiện tại, ở khu vực sông Vàm Nao có 27 ghe chuyên đánh lưới đèn và 15 ghe đánh lưới lết. Tuy nhiên, phần lớn các hộ đều đã gác lưới tạm nghỉ do nước lớn khó đánh bắt và lượng cá cũng ít. Có trường hợp như vợ chồng ông Huỳnh Văn Đựng và bà Lê Thị Hóa, ấp Bình Quới 2 (xã Bình Thạnh Đông, Phú Tân), vẫn cố gắng bủa lưới lết bắt cá sửu nhưng lâu lâu mới có được vài con cá nhỏ nặng từ 1 – 2 kg, không bù đủ tiền xăng. “Đa số ngư dân đều đã xếp lưới cất vào nhà, chờ qua Tết tập trung bắt cá bông lau. Đây là loài cá ngon còn tồn tại nhiều nhất trên sông Hậu bởi khi chúng di chuyển từ Biển Hồ (Campuchia) qua đây thì đã trưởng thành. Loài cá này cũng rất thông minh. Vùng đầu nguồn không thể khai thác được chúng. Muốn bắt cá bông lau phải dùng loại lưới đèn có dạo sâu 15m, dài 300 – 400m, bủa vào lúc nước ròng và đang chảy xiết. Đây là đặc điểm lợi thế của sông Vàm Nao, một số đoạn trên sông Hậu thuộc thị trấn An Châu (huyện Châu Thành), cù lao Mỹ Hòa Hưng (TP.Long Xuyên)…”, tám Hổ nói.

Hướng đi nào cho ngư dân?

Tuy nhiên, giống như loài cá linh chỉ có vào mùa nước nổi, loài cá bông lau cũng rất “đỏng đảnh”, chỉ xuất hiện nhiều từ giữa tháng giêng đến tháng ba âm lịch. Thời gian khác chúng gần như biến mất. Do vậy, ngoài mùa săn cá bông lau được coi là mang lại nguồn thu nhập lớn nhất trong năm, cuộc sống của ngư dân khu vực sông Vàm Nao gặp rất nhiều khó khăn vào các mùa khai thác còn lại.

Ông Nguyễn Văn Để, ngư dân ấp Vàm Nao, cho biết, để đầu tư một ghe lưới hoàn chỉnh, tốn gần 20 triệu đồng. Trong đó, tiền mua ghe và máy khoảng 9 triệu đồng (loại ghe cũ), còn lại là chi phí cho giàn lưới. Qua mỗi mùa khai thác, lưới bị hư hỏng ít nhiều, ngư dân lại phải tốn 5 – 6 triệu đồng mua thêm lưới mới, vật liệu để kết nối vào giàn lưới cũ. “Phần lớn những hộ ở đây đều không có đất sản xuất, không có vốn để chuyển sang ngành nghề khác nên mới phải đeo bám theo lưới. Bây giờ làm nghề đánh bắt cá trên sông đôi khi không đủ tiền lo cái ăn trong gia đình, bệnh hoạn không tiền uống thuốc. Nhiều hộ ở đây muốn tái đầu tư giàn lưới phải hỏi tiền góp. Nếu trúng cá còn trả nợ được, gặp mùa thất bát thì phải hỏi tiền đầu này đắp đầu kia, trả nợ hoài không hết”, ông Để chia sẻ. Còn anh Nguyễn Văn Tặng, con trai ông Để, thì nói thật lòng: “Thấy nghề lưới bấp bênh, tôi cũng muốn bỏ lên Bình Dương làm công nhân. Tuy nhiên, thương cha già vất vả, nếu đi rồi thì không ai phụ tiếp bủa lưới, bắt cá. Sau này có điều kiện chắc tôi cũng ráng kiếm nghề khác mà làm”.

Ngư dân sẽ yên tâm bám nghề hơn khi được tham gia làm du lịch nông nghiệp

Cũng theo nghề bủa lưới nhiều năm nhưng cha con ông Phan Văn Hổ và Phan Văn Sơn được coi là may mắn hơn những hộ khác. Ngoài công việc đánh bắt cá, ông còn tham gia vào Dự án Du lịch nông nghiệp của Hội Nông dân tỉnh. Tám Hổ tận dụng căn nhà đầu sông Vàm Nao của mình làm thành nơi cho du khách ăn uống, nghỉ dưỡng. “Tôi trồng sẵn điên điển, bông súng quanh nhà để chuẩn bị đón đoàn khách tham quan tour du lịch mùa nước nổi. Họ sẽ được thưởng thức các món đặc sản vùng sông nước”, tám Hổ khoe. Ông cho biết thêm, mô hình du lịch nông nghiệp rất thích hợp với vùng này bởi du khách đến đây có thể trực tiếp xem ngư dân bủa lưới, thưởng thức các món ăn ngon tại chỗ từ chính số cá đánh bắt được. Chưa kể, ngư dân cũng có thêm thu nhập khi dùng nhà của mình để phục vụ khách theo kiểu “homestay” (ăn, nghỉ, sinh hoạt cùng nhà dân). Đồng thời, trồng các loại bắp, khoai mì, trái cây… để phục vụ theo nhu cầu của khách. “Sau vài chuyến khảo sát và thử nghiệm mô hình du lịch nông nghiệp kết hợp xem săn bắt cá trên sông Vàm Nao, nghe nói Trung tâm Du lịch nông dân tỉnh đang triển khai cho nhiều ngư dân cùng tham gia làm du lịch. Đây có thể xem là điều kiện tốt để giúp bà con có cuộc sống ổn định hơn, yên tâm bám theo sông nước”, tám Hổ kỳ vọng.

NGÔ CHUẨN