Dự án ngọt hóa Gò Công: Đổi đời miền đất khó

Nguồn tin: Lao Động, 12/04/2012
Ngày cập nhật: 14/4/2012

Dự án (DA) Ngọt hóa Gò Công - được triển khai trên địa bàn tỉnh Tiền Giang sau ngày đất nước thống nhất, huy động hàng trăm ngàn ngày công “lao động XHCN” của người dân tại chỗ.

Nhờ chương trình ngọt hóa, đồng ruộng Gò Công tăng vụ và đạt năng suất cao. Ảnh: K.Q

Thời điểm đó, đây là một trong những DA thủy lợi đồ sộ và hiệu quả nhất Nam Bộ với diện tích tự nhiên khu vực DA là 54.000 ha; bao gồm các huyện Gò Công Đông, TX.Gò Công, Gò Công Tây và một phần huyện Chợ Gạo…

Lúa chỉ làm được 1 vụ...

Vùng đất phía Đông tỉnh Tiền Giang lúc mới giải phóng chỉ gồm một huyện và 2 “Gò” (huyện Chợ Gạo, Gò Công Đông và Gò Công Tây), sau này mới tách thêm TX.Gò Công và gần đây có thêm huyện đảo Tân Phú Đông. Bấy giờ sản xuất nông nghiệp (SXNN) của người dân ở vùng này hết sức khó khăn do cơ sở vật chất còn lạc hậu, điều kiện SX rất khắc nghiệt bởi nước mặn xâm nhập, ngập trên toàn diện tích. Lúa là cây trồng chủ yếu, nhưng diện tích gieo trồng cả năm vỏn vẹn 41.500 ha, chủ yếu gieo cấy vụ mùa với năng suất chỉ từ 2 - 2,5 tấn/ha, sản lượng thời kỳ này chưa bao giờ tới con số 100.000 tấn lúa, bình quân lương thực trên đầu người chưa đến 200 kg/năm. Nguồn nước ở đây chỉ trông chờ “nước trời” nên thường xuyên bị mất mùa. Nước sinh hoạt cũng rất khan hiếm, nhất là trong những tháng mùa khô người dân phải đi xa để gánh nước ao, khi hết nước ao phải đổi (mua) nước với giá khá cao mà có người ví von “nước mắc hơn xăng!”. Cơ cấu kinh tế nông thôn cực kỳ lạc hậu, khu vực I chiếm tỷ trọng lớn tới 90%, SXNN chủ yếu là tự túc - tự cấp.

Bộ mặt nông thôn thay đổi

Sau gần 20 năm triển khai DA (3 giai đoạn), SXNN và môi trường sinh hoạt của người dân nơi đây được cải thiện đáng kể: Diện tích gieo trồng tăng, chuyển từ SX 1 vụ lên 2 - 3 vụ ăn chắc. Hệ số sử dụng đất tăng từ 0,73 lên 2,42. Năng suất lúa “đảo chiều ngoạn mục”: Từ trên 2 tấn/ha đến nay đã đạt hơn 5,3 tấn/ha, biến các huyện phía Đông trở thành một trong những địa bàn SX lương thực trọng điểm của tỉnh... SXNN thành công thúc đẩy hoạt động công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp và thương mại - dịch vụ phát triển với nhiều ngành nghề như xay xát, chế biến nông sản, đan lát, sản xuất thảm lục bình... Đặc biệt, việc nâng cấp mở rộng chợ thị xã, thị trấn và các chợ nông thôn đã tạo điều kiện lưu thông, phân phối, tiêu thụ hàng hóa do người dân làm ra.

Ngoài nhiệm vụ cung cấp nước tưới, DA ngọt hóa Gò Công còn có nhiệm vụ tiêu nước, chống ngập úng cho toàn vùng trong những tháng mưa nhiều hoặc triều cường (tháng 9, 10 hàng năm), ngăn mặn triệt để cho khu vực SXNN. DA đã cải thiện việc cung cấp nước sạch cho nhu cầu sinh hoạt của người dân trong vùng DA: Nếu trước đây nước sinh hoạt và SX chỉ lợi dụng nước trời; người dân phải đào ao, xây hồ, lu, vại để chứa nước mưa, nước ngọt dự trữ thì hiện nay nhiều công trình cung cấp nước sạch đã được xây dựng, giải quyết phần lớn nước sinh hoạt cho người dân trong những tháng mùa khô.

Phát sinh bất cập

DA ngọt hoá Gò Công đã thật sự phát huy hiệu quả, là nhân tố hàng đầu trong đẩy mạnh SX, phục vụ dân sinh trên khu vực rộng lớn, làm thay đổi hẳn bộ mặt nông thôn khu vực phía Đông của Tiền Giang. Tuy nhiên, theo ông Trần Hoàng Bá - PGĐ Sở NNPTNT Tiền Giang - sau mấy chục năm vận hành tới nay DA đã phát sinh một số vấn đề cần phải tiếp tục nghiên cứu giải quyết như: Hệ thống điều tiết nước chưa được đầu tư đồng bộ nên khi vận hành có nơi thừa nước gây ngập úng, nơi lại thiếu nước. Hệ thống đê biển, đê cửa sông một vài nơi cũng đã có hiện tượng sạt lở. Một số công trình xây dựng đã lâu nay đang xuống cấp sau hơn 35 năm hoạt động (kể cả trang thiết bị lạc hậu, dù đã được bảo dưỡng, duy tu định kỳ nhưng vẫn đang xuống cấp). Hiện tượng ô nhiễm môi trường nước trong kênh, rạch càng lúc càng trở nên trầm trọng; nhất là vào cuối mùa khô và đầu mùa mưa, ít nhiều ảnh hưởng đến sức khoẻ của cộng đồng dân cư trong vùng DA...

QUỐC ANH