Tái tạo rạn san hô tại quần đảo Cô Tô

Theo đánh giá của các nhà khoa học, Cô Tô là khu vực có mức độ đa dạng sinh học cao nhất so với các đảo tiền tiêu vùng Đông Bắc Việt Nam. Tuy nhiên, do những tác động từ tự nhiên và con người, vùng biển này lại trở thành nơi có số loài san hô thấp nhất vịnh Bắc Bộ. Hiện dự án tái tạo các rạn san hô nhân tạo do Sở NN&PTNT triển khai đang được kỳ vọng sẽ phục hồi hệ sinh thái biển cho quần đảo Cô Tô.

Xây dựng “nhà” dưới đáy biển cho cá và san hô

Tháng 11/2019, Sở NN&PTNT cùng các chuyên gia Viện Nghiên cứu Tài nguyên và Môi trường biển (Cô Tô) bàn phương án và vị trí triển khai tạo dựng bãi rạn nhân tạo san hô trên vùng biển Cô Tô.

Vùng biển đảo Cô Tô gồm hơn 40 hòn đảo lớn nhỏ, trong đó có 3 đảo lớn là đảo Cô Tô lớn, đảo Thanh Lân và đảo Trần với tổng diện tích các đảo khoảng 4.743ha. Không những là khu vực có vị trí chiến lược đặc biệt quan trọng về quốc phòng an ninh, vùng biển Cô Tô - đảo Trần còn là một ngư trường rộng lớn giàu hải sản, có nhiều hệ sinh thái đặc trưng như san hô, rừng ngập mặn, hệ sinh thái vùng triều.

Theo báo cáo tổng hợp từ Chương trình bảo vệ và phát triển nguồn lợi thủy sản Quảng Ninh đến năm 2020, định hướng đến năm 2030, hệ sinh thái rạn san hô tại vùng biển Cô Tô đã mất đến 90% về độ phủ và phạm vi phân bố, nhiều rạn chết 100%, trở thành khu vực có mức độ và tốc độ suy thoái lớn nhất và nhanh nhất được ghi nhận ở vùng ven biển Việt Nam. Cho đến nay, thành phần loài san hô ở Cô Tô còn rất ít và đơn điệu, chỉ còn 25 loài, trong đó có 24 loài san hô cứng, 1 loài san hô mềm. Nguyên nhân chính là do các ngư dân đã khai thác cá quá mức, bằng các hình thức hủy diệt như chất nổ và chất độc trong một thời gian dài. Trong khi đó, san hô thường là nơi trú ngụ, ẩn nấp, sinh sản và phát triển, làm nền tảng cho các loài hải sản phát triển theo chuỗi mắt xích thức ăn tự nhiên.

Để hạn chế những tác động của con người lên nguồn lợi sinh vật biển, tại các nước trên thế giới và nhiều vùng biển của Việt Nam, việc xây dựng rạn san hô nhân tạo là một trong những giải pháp quan trọng nhằm phục hồi, tái tạo và bảo vệ nguồn lợi thủy sản.

Sở NN&PTNT kiểm tra việc thi công cấu kiện để ghép thả rạn san hô tại Trung tâm Dịch vụ hậu cần nghề cá vịnh Bắc Bộ.

Rạn nhân tạo được hiểu là xây dựng “nhà” dưới đáy biển cho cá đến sinh sống bằng những vật thể tự nhiên hoặc do con người tạo ra nhằm thay đổi điều kiện vật lý, hải dương, tạo nơi dưỡng cư tập trung cá và tạo giá thể để khôi phục san hô. Đa phần rạn được xây dựng bằng các khối bê tông đúc sẵn với khoảng trống phù hợp cho sinh vật biển cư trú.

Rạn nhân tạo không chỉ giúp tăng cường khả năng khai thác nguồn lợi, tăng năng xuất sinh học, tăng cường khả năng khai thác nguồn lợi thay thế các rạn san hô bị phá hủy… mà còn giúp các cơ quan quản lý nhà nước ngăn ngừa và hạn chế các phương tiện đánh bắt gần bờ làm phá hoại hệ sinh thái như lưới rê, lưới kéo...

Trên cơ sở nghiên cứu, đánh giá của các nhà khoa học và khảo sát sơ bộ, tháng 11/2019, Sở NN&PTNT đã phối hợp cùng với Viện Nghiên cứu tài nguyên và môi trường biển, huyện Cô Tô đã thống nhất lựa chọn 3 địa điểm để thiết lập rạn nhân tạo tại đảo Cô Tô con và đảo Hòn Khói (thuộc xã Đồng Tiến). Mỗi khu vực có diện tích 2.900m2, gồm 300m2 rạn nhân tạo kết hợp trồng phục hồi san hô và 2.600m2 rạn nhân tạo kết hợp chà nổi.

Gieo hy vọng cho tương lai

Các đơn vị thi công tổ chức thả giá thể bê tông tại khu vực đảo Hòn Khói (thuộc xã Đồng Tiến, Cô Tô).

Ngay sau khi thống nhất địa điểm thiết lập, Sở NN&PTNT đã cùng với các nhà khoa học tiến hành các hoạt động, như: Điều tra, đánh giá hiện trạng môi trường nước, trầm tích và hiện trạng đa dạng sinh học; lựa chọn các loài san hô phù hợp và cho nhân giống vô tính san hô; di dời nguồn giống san hô đến khu vực thiết lập rạn nhân tạo để thực hiện việc ươm nuôi giống san hô cho đến kích thước thích hợp; sản xuất các khối bê tông theo thiết kế và vận chuyển ra các vị trí được lựa chọn. Đồng thời, xây dựng bản đồ các khu vực thiết lập rạn nhân tạo phục vụ công tác quản lý với tỷ lệ 1:25.000; soạn thảo quy chế quản lý, bảo vệ và khai thác bền vững nguồn lợi thủy sản tại các rạn nhân tạo; thiết lập hệ thống phao tiêu báo hiệu khu vực rạn nhân tạo; thành lập tổ quản lý, bảo vệ phù hợp với quy chế đã xây dựng và tiến hành tuần tra, bảo vệ thường xuyên...

Cuối năm 2019, các nhà thầu thi công đã hoàn thành 510 giá thể bê tông các loại và tổ chức thả các khối bê tông tại 3 địa điểm được lựa chọn. Đến nay, sau khi thả các khối bê tông, các đơn vị đã tiến hành thiết lập rạn nhân tạo và ươm giống. Hiện giống ươm phát triển rất tốt, tỷ lệ sống đạt trên 80%. Trong tháng 4 này, các đơn vị tiến hành cấy san hô, triển khai nội dung quản lý và quan trắc định kỳ rạn nhân tạo. Theo kế hoạch, tháng 12/2020, khi dự án hoàn thành với gần 9.000 rạn san hô nhân tạo được thiết lập sẽ tạo dựng nền tảng cho san hô phát triển, góp phần khôi phục lại sự đa dạng sinh học cho huyện đảo tiền tiêu vùng Đông Bắc của tổ quốc. Từ đó, tăng thêm thu nhập, tạo sinh kế bền vững cho người dân địa phương cũng như giảm áp lực lên các hệ sinh thái tự nhiên đã và đang bị suy thoái nghiêm trọng.

Hoàng Nga

Các tin mới

Nhấn vào đây để xem các tin trước