Quảng Trị: Hỗ trợ ngư dân đăng kí nhãn hiệu ‘Cá khô Cửa Việt’

Chế biến cá khô hấp là nghề truyền thống của ngư dân các xã vùng biển huyện Gio Linh (tỉnh Quảng Trị). Hiện toàn huyện có 143 cơ sở chế biến cá khô hấp, tập trung nhiều ở các thôn Xuân Ngọc, Tân Xuân, Xuân Tiến, Xuân Lộc, xã Gio Việt; các Khu phố 1, 2, 3, 4, thị trấn Cửa Việt. Năm 2018, sản lượng cá khô hấp đạt hơn 17.000 tấn, chủ yếu là cá nục và cá cơm. Cá được chế biến lúc đang còn tươi nên sản phẩm cá hấp phơi khô ở Gio Linh thơm, ngon, thịt cá dai, ngọt.

Lãnh đạo Sở KH&CN kiểm tra thực tế sản xuất tại các cơ sở chế biến cá khô ở xã Gio Việt, Gio Linh

Những năm trước đây, thị trường tiêu thụ cá khô hấp chủ yếu là xuất khẩu sang Trung Quốc với số lượng tiêu thụ lớn, cung không đủ cầu, không yêu cầu bất cứ một loại căn cứ nào và không kiểm tra chất lượng sản phẩm. Có lẽ đây là một trong những nguyên nhân làm cho ngư dân chủ quan, ít quan tâm đến thị trường tiêu thụ, xây dựng thương hiệu sản phẩm và những vấn đề liên quan đến thủ tục truy xuất nguồn gốc, giấy chứng nhận đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm. Bên cạnh đó, các cơ quan quản lí nhà nước và chính quyền cấp huyện, xã cũng không nắm rõ thông tin thị trường xuất khẩu, không có hướng dẫn hoặc cảnh báo cho người dân thực hiện đầy đủ các điều kiện sản xuất trong thời kì hội nhập như hiện nay. Việc chế biến hải sản nói chung và cá khô hấp nói riêng không chỉ ở vùng biển Gio Linh mà toàn tỉnh gần như không có sự kiểm tra, kiểm soát, nhất là về vấn đề an toàn vệ sinh thực phẩm. Do đó, người dân mạnh ai nấy làm và tự tìm kiếm thị trường tiêu thụ. Khi thị trường Trung Quốc còn dễ dãi, cá khô hấp của Gio Linh xuất bán bằng đường tiểu ngạch sang Trung Quốc, không giấy tờ, nhãn mác đều trót lọt.

Đến năm 2019, Chính phủ Trung Quốc thực hiện kiểm soát chặt chẽ nguồn hàng hóa nhập khẩu, trong đó có thực phẩm. Sản phẩm cá khô hấp của Gio Linh không đáp ứng được các quy định của Tổng cục Giám sát chất lượng, kiểm nghiệm và kiểm dịch Trung Quốc (nay là Tổng cục Hải quan Trung Quốc) như: Không nằm trong danh sách được cơ quan thẩm quyền Trung Quốc chấp thuận và được cơ quan thẩm quyền nước xuất khẩu kiểm tra, cấp chứng thư theo mẫu đã được thống nhất... nên đã không xuất khẩu được, khiến cho hơn 1.000 tấn cá bị tồn đọng làm cho cơ sở chế biến tốn nhiều chi phí tồn kho, khó khăn về vốn và giá cá tươi bị giảm hơn 50% so với vụ cá Nam năm 2018.

Sau khi gặp phải rào cản từ các quy định của Trung Quốc, các ngành chức năng và chính quyền địa phương đã vào cuộc nỗ lực tiến hành hỗ trợ các chủ cơ sở chế biến hải sản thực hiện các bước đăng kí để sản phẩm rõ nguồn gốc xuất xứ, đảm bảo đủ điều kiện an toàn thực phẩm, nhãn hiệu sản phẩm, được Trung tâm Chất lượng nông lâm thủy sản vùng thuộc Cục thẩm định và cấp chứng thư. Sở Khoa học và Công nghệ (KH&CN) đã tiến hành hỗ trợ cho các cơ sở chế biến hải sản đăng kí nhãn hiệu tập thể. Trưởng phòng Quản lí chuyên ngành, Sở KH&CN Quảng Trị Lê Dinh cho biết: “Sở KH&CN đã nhanh chóng tiến hành các bước hỗ trợ ngư dân đăng kí nhãn hiệu để đảm bảo các điều kiện theo quy định truy xuất nguồn gốc sản phẩm và cũng là căn cứ để được thẩm định và cấp chứng thư cho sản phẩm. Sở đã hướng dẫn tổ chức đứng ra chủ đơn đăng kí nhãn hiệu các bước thực hiện như đơn đăng kí xác lập quyền sở hữu công nghiệp đối với nhãn hiệu tập thể, mẫu nhãn hiệu, quy chế sử dụng nhãn hiệu tập thể cho sản phẩm, quy trình sản xuất ra sản phẩm, bản thuyết minh tính chất, chất lượng đặc thù của sản phẩm mang nhãn hiệu tập thể, trích lục bản đồ khu vực sản xuất ra sản phẩm mang nhãn hiệu tập thể và quyết định của UBND tỉnh về việc cho phép sử dụng nhãn hiệu tập thể đối với sản phẩm tập thể mang tính chất địa danh”.

Nhãn hiệu được đăng kí là “Cá khô Cửa Việt” do HTX Đánh bắt và dịch vụ chế biến thủy sản Tiến Phát (gọi tắt là HTX Tiến Phát) đứng tên chủ đơn đăng kí nhãn hiệu tập thể. Nhãn hiệu được 66 thành viên là các cơ sở sản xuất, hộ sản xuất và chế biến sản phẩm cá khô trên địa bàn xã Gio Việt và thị trấn Cửa Việt, huyện Gio Linh đồng sử dụng. Mỗi thành viên được chủ sở hữu là HTX Tiến Phát cấp quyền sử dụng nhãn hiệu tập thể thông qua giấy chứng nhận thành viên. Phó Giám đốc HTX Đánh bắt và dịch vụ chế biến thủy sản Tiến Phát Nguyễn Thanh Hóa cho biết: “Nhãn hiệu tập thể “Cá khô Cửa Việt” được đăng kí với đầy đủ các tiêu chuẩn về chất lượng như: yêu cầu cảm quan về màu sắc, mùi vị, trạng thái…; chỉ tiêu hóa lí, vi sinh như: độ ẩm, dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, dư lượng kim loại nặng… phải đáp ứng theo quy định của quy chuẩn Việt Nam. Việc HTX đăng kí nhãn hiệu tập thể “Cá khô Cửa Việt” để tạo điều kiện thuận lợi cho các cơ sở và hộ chế biến sản phẩm cá khô ở thị trấn Cửa Việt và xã Gio Việt được phát triển bền vững và hiệu quả. Tất cả sản phẩm cá khô của các thành viên đều được gắn nhãn hiệu tập thể này. Mỗi thành viên đều phải tuân theo quy chế quản lí và sử dụng nhãn hiệu tập thể đã đăng kí. Thành viên nào vi phạm sẽ bị loại không cho gắn nhãn hiệu”.

Chị Bùi Thị Lan là chủ cơ sở chế biến cá khô hấp ở thôn Xuân Ngọc, xã Gio Việt có lượng cá tồn kho vừa qua khá lớn hơn 100 tấn khi được là thành viên sử dụng nhãn hiệu tập thể này, chị rất phấn khởi. Chị Lan cho biết: “Trước đây thị trường dễ bán nên không ai quan tâm đến việc đăng kí nhãn hiệu. Giờ cứ tuân theo quy định mà làm. Được các ngành, các cấp chính quyền hỗ trợ cấp nhãn hiệu các hộ sản xuất sẽ tuân theo mọi quy định để sản phẩm cá khô được tiêu thụ suôn sẻ, phát triển lâu dài”.

Đến nay, hồ sơ đăng kí nhãn hiệu tập thể “Cá khô Cửa Việt” đã được Cục Sở hữu trí tuệ, Bộ KH&CN chấp thuận và sẽ nhanh chóng hoàn tất các bước tiếp theo để cấp Giấy chứng nhận nhãn hiệu tập thể “Cá khô Cửa Việt”. Sau khi đã xây dựng thành công nhãn hiệu tập thể cho sản phẩm cá khô Cửa Việt, cần có sự quảng bá, tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng về nhãn hiệu này để nâng cao nhận thức cho các cơ sở, hộ sản xuất về sự cần thiết của nhãn hiệu sản phẩm trong quá trình hội nhập; để người sản xuất nhận thức rõ về giá trị cũng như trách nhiệm của mình trong quá trình thực hiện chế biến sản phẩm này, tạo ra sản phẩm sạch, chất lượng tốt đạt tiêu chuẩn xuất khẩu.

Võ Thái Hòa

Các tin mới:

Nhấn vào đây để xem các tin trước