Phú Yên: Nhân giống tiêu cấy mô để ‘cứu’ các vùng trồng tiêu dịch bệnh

Nuôi cấy mô giống cây hồ tiêu tại Trạm thực nghiệm giống lâm nghiệp (Trung tâm Giống cây trồng Phú Yên). Ảnh: TRÂM TRÂN

Thời gian qua, người trồng tiêu điêu đứng vì tiêu chết hàng loạt. Nguyên nhân gây dịch bệnh chủ yếu do virus gây ra, trong khi đó người trồng tiêu theo phương pháp truyền thống như ghép, giâm cành trên cây giống có mầm bệnh, khi trồng bệnh tiếp tục lây lan. Vì vậy, việc nhân giống cây tiêu bằng phương pháp nuôi cấy mô sẽ tạo ra cây giống sạch bệnh, phục vụ cho nhu cầu người trồng tiêu.

Dịch hại “đeo bám” cây tiêu

Theo Sở NN-PTNT, đến nay toàn tỉnh có 975ha tiêu; trong đó huyện Tây Hòa 600ha, Sông Hinh 200ha, Sơn Hòa 50ha và Tuy An 5ha. Năng suất hồ tiêu bình quân đạt 28 tạ/ha, cao hơn năng suất bình quân cả nước 5 tạ/ha, nhưng thấp hơn vùng tiêu ở Bình Phước 2 tạ/ha, Gia Lai 1 tạ/ha… Giống tiêu chủ yếu được bà con nông dân tự phát chọn trồng là các giống tiêu Vĩnh Linh (Quảng Trị), Sẻ Mỡ (Đồng Nai), Trâu Đất Đỏ (Bà Rịa - Vũng Tàu).

Điều kiện đất đai, khí hậu tại các vùng trồng tiêu của tỉnh phù hợp cho cây tiêu sinh trưởng, phát triển, năng suất có thể đạt 40 - 50 tạ/ha. Tuy nhiên, thời gian qua, tỉnh chưa quy hoạch chi tiết vùng trồng tiêu, nên nông dân trồng tiêu theo hướng tự phát. Bên cạnh đó, trình độ thâm canh và áp dụng khoa học kỹ thuật còn hạn chế, do nông dân ít tiếp cận được khoa học kỹ thuật, chọn cây giống mang mầm bệnh, thiếu vốn đầu tư thâm canh. Vì vậy, tình hình dịch hại ngày càng diễn biến phức tạp và phát sinh mạnh, ảnh hưởng đến sự sinh trưởng và phát triển cây tiêu.

Theo thống kê của Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật Phú Yên, hiện bệnh chết chậm gây hại 105ha, tỉ lệ bệnh 1-6% trụ, giai đoạn kinh doanh. Bệnh chết nhanh gây hại 20ha, tỉ lệ bệnh 0,2 - 3% trụ. Tuyến trùng gây hại 100ha, tỉ lệ hại 1-20% rễ, giai đoạn kinh doanh tập trung ở các vùng trồng tiêu tại huyện Tây Hòa. Trong khi đó, bệnh chết nhanh chưa có thuốc đặc trị, chỉ phòng là chính, khi phát hiện triệu chứng bệnh này trên cây tiêu thì rất khó để trừ.

Ông Trần Văn Đức ở xã Đức Bình Đông (huyện Sông Hinh), cho biết: Tôi trồng 1ha tiêu, cây giống mua lại cây giâm từ vườn tiêu lân cận. Thời gian qua, sâu bệnh hại tấn công, đặc biệt là bệnh chết nhanh, chết chậm, tuyến trùng “ăn” gần hết vườn tiêu. Còn bà Trần Thị Lan, một người trồng tiêu ở xã Sơn Thành Tây (huyện Tây Hòa), than vãn: Tôi trồng 100 trụ tiêu, khi moi hố xong mua giống cây giâm cành về trồng. Hai năm qua, không chỉ tiêu nhà tôi mà vườn tiêu ở vùng này xuất hiện nhiều loại sâu bệnh gây hại, nông dân mua nhiều loại thuốc phun nhưng không khỏi.

Ông Nguyễn Văn Minh, Chi Cục phó Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật Phú Yên, cho biết: Nông dân trồng tiêu thiếu hiểu biết về kỹ thuật, chọn giống mang mầm bệnh, sử dụng không đúng thuốc bảo vệ thực vật dẫn đến tình trạng xuất hiện sâu bệnh hại trên nhiều vườn tiêu. Đáng lo nhất hiện nay là bệnh tiêu chết nhanh, chết chậm chưa có thuốc đặc trị. Giải pháp hiện nay là nông dân cần kiểm tra vườn tiêu thường xuyên, tổ chức thoát nước tốt trên vườn sau những cơn mưa, tránh đọng nước làm giảm mức độ phát sinh và lây lan của bệnh chết nhanh, chết chậm và tuyến trùng.

Nhân giống tiêu cấy mô sạch bệnh

Để cung ứng giống sạch bệnh cho nhu cầu trồng tiêu của nông dân, hiện tại Trạm thực nghiệm giống lâm nghiệp (Trung tâm Giống cây trồng Phú Yên) tiến hành nuôi cấy mô giống cây hồ tiêu. Bà Nguyễn Thị Mỹ Linh, phụ trách phòng nuôi cấy mô Trạm thực nghiệm giống lâm nghiệp, cho hay: Chúng tôi dựa vào đặc điểm sinh lý, sinh thái cây giống tiêu cấy mô, chọn dòng cây tiêu mẹ đạt chuẩn, độ tuổi 2 - 3 năm làm giống gốc để nuôi cấy. Cây được nuôi cấy từ đỉnh sinh trưởng cây tiêu mẹ, đảm bảo những đặc tính ưu việt của cây mẹ. Đối với giống tiêu cấy mô, giai đoạn sinh trưởng ban đầu cây cần chế độ chăm sóc đặc biệt, cây lâu lớn hơn cây giâm hom khoảng 2 - 3 tháng. Tuy nhiên, giai đoạn sau đó, cây phát triển rất nhanh, dung nạp tốt chất dinh dưỡng, rút ngắn thời gian thu hoạch những mùa ra trái sau đó.

Ông Nguyễn Anh Tuấn, Trưởng Trạm thực nghiệm giống lâm nghiệp, chia sẻ: Phương pháp này khắc phục hiện tượng nhiễm virus trong thân tiêu giống, nên khi trồng không phát hiện cây giống bị bệnh. Vì vậy, nghiên cứu nhân giống vô tính cây tiêu bằng phương pháp nuôi cấy mô cho hệ số nhân cao, đồng thời sẽ làm giảm được tác nhân gây hại cho cây giống, tạo ra các cây giống sạch bệnh có tiềm năng năng suất và phẩm chất tốt như các cây mẹ đã được chọn lọc.

Ông Nguyễn Đức Thắng, Giám đốc Trung tâm Giống cây trồng Phú Yên, cho biết: Trước thực trạng và nhu cầu giống tiêu sạch bệnh cung cấp cho người trồng tiêu, Trung tâm Giống cây trồng Phú Yên tiến hành xây dựng công trình “Nghiên cứu các giai đoạn nuôi cấy invitro (trong ống nghiệm) của các giống hồ tiêu cho năng suất cao và sạch bệnh trên địa bàn tỉnh Phú Yên”. Theo đó, xây dựng quy trình chuẩn về nhân giống, các giống hồ tiêu cho năng suất cao và sạch bệnh bằng phương pháp nuôi cấy mô tế bào thực vật. Sắp đến, Trung tâm Giống cây trồng sẽ cung ứng giống cấy mô cho vùng trồng tiêu Sơn Thành và Trung tâm Khuyến nông tỉnh.

LÊ TRÂM

Các tin mới:

Nhấn vào đây để xem các tin trước