Nóng chuyện “cò lúa”

Mặc dù nông dân trên địa bàn tỉnh Hậu Giang chưa xuống giống vụ lúa Đông xuân 2017-2018, thế nhưng ở các vùng nông thôn, việc tranh chấp giữa doanh nghiệp và “cò lúa” trong việc đặt tiền cọc thu mua lúa cho nông dân lại đang diễn ra và ngày càng trở nên gay cấn.

Đa phần nông dân trên địa bàn tỉnh khi bán lúa ở mỗi vụ đều phải thông qua “cò”.

Doanh nghiệp gặp khó

Theo nhiều doanh nghiệp đến hợp đồng bao tiêu lúa cho nông dân trên địa bàn tỉnh trong thời gian qua, hiện Hậu Giang có hiện tượng “cò lúa” đang thao túng thị trường thu mua lúa trong dân bằng việc liên kết với các máy gặt đập liên hợp. Hình thức hoạt động của “cò lúa” là khi nông dân còn khoảng nửa tháng nữa sẽ bắt đầu thu hoạch lúa thì các “cò lúa” liền đến thương thảo về giá thu mua, ấn định ngày cắt và tiến hành đặt tiền cọc trước với nông dân (thông thường tiền cọc là 300.000 đồng/công) và tất cả các công việc này đều được thương thảo bằng miệng. Trường hợp cả cánh đồng nếu có nhiều người đồng ý bán cho “cò lúa” với giá lúa nhất định thì những hộ khác dù không chịu cũng phải bán theo. Bởi không bán thì không có máy cắt đến thu hoạch và không có thương lái khác đến mua.

Điều đáng nói hơn là tình trạng này diễn ra ngay cả những vùng mà trước đó đã có công ty, doanh nghiệp tiến hành ký kết bao tiêu với nông dân và có những chính sách đầu tư. Tuy nhiên, chỉ vì ngày cho giá của công ty thường cận với ngày cắt lúa (thường 5 ngày trước khi thu hoạch) nên khi có “cò lúa” đến đưa ra giá trước thì bà con sẵn sàng bẻ kèo với doanh nghiệp mà bán cho “cò”. Tình trạng này đã gây không ít khó khăn cho doanh nghiệp.

Bà Ngô Thị Tuyết Linh, nhân viên kinh doanh của Công ty Lương thực Sông Hậu, ở quận Bình Thủy, thành phố Cần Thơ, thông tin: “Công ty chúng tôi đến hợp đồng bao tiêu lúa cho nông dân tại một số địa phương trong nhiều năm qua và thường gặp trường hợp nông dân bẻ kèo do “cò lúa”. Chẳng hạn, trong vụ lúa Đông xuân 2016-2017, ban đầu công ty hợp đồng thu mua lúa cho bà con được gần 200ha, nhưng đến ngày thu hoạch chỉ còn mua được gần 100ha. Điều đáng tiếc là tại thời điểm nông dân cắt lúa, công ty mua giá cao hơn so với “cò lúa” gần 200 đồng/kg nhưng vẫn không mua được vì bà con lỡ nhận tiền cọc trước đó. Việc giảm diện tích đã ảnh hưởng rất nhiều đến các hợp đồng xuất khẩu gạo của công ty”.

Giống hoàn cảnh trên, ông Nguyễn Minh Tuấn, Chủ tịch HĐQT Công ty TNHH Xuất nhập khẩu Lương thực Thực phẩm Miền Tây, chia sẻ: “Chúng tôi cũng thường xuyên bị “cò lúa” hớt tay trên trong việc thu mua lúa trong dân. Tình trạng này không riêng tại Hậu Giang mà cũng xảy ra ở nhiều tỉnh khác. Dù bị nông dân bẻ kèo nhưng doanh nghiệp không thể nào kiện bà con, khi đến ngày thu hoạch mà nông dân lỡ bán cho “cò” rồi thì chỉ biết cười trừ mà thôi. Mong sao bà con cần giữ chữ tín lẫn nhau để mối liên kết được bền chặt”.

Chuyện “bẻ kèo” tiếp tục gay cấn

Mong muốn của ông Tuấn cũng là điều mong chung của tất cả các doanh nghiệp khi đến hợp đồng bao tiêu lúa với nông dân Hậu Giang. Tuy nhiên, điều này xem ra khó trở thành hiện thực trong vụ lúa Đông xuân sắp diễn ra. Bởi qua phản ánh của một số hợp tác xã (HTX) và doanh nghiệp, tuy bà con chưa xuống giống vụ lúa Đông xuân 2017-2018, nhưng do nắm bắt về dự báo tình hình xuất khẩu gạo vào những tháng đầu năm 2018 có nhiều khả quan, nhất là các giống lúa phẩm chất gạo tốt như: Jasmine 85, RVT, OM 5451, OM 4900… nên những ngày gần đây, tại các cánh đồng lớn sản xuất lúa của tỉnh và một số khu vực khác, “cò lúa” đã ráo riết đến gặp nông dân để đặt tiền cọc trước và đưa ra mức giá sàn (tùy theo loại giống). Có trường hợp “cò lúa” sẵn sàng đặt cọc cao hơn nếu chỗ nào có công ty, doanh nghiệp đã đưa tiền cọc rồi để bà con thấy hấp dẫn thì tiếp tục bẻ kèo doanh nghiệp. Từ đó, chuyện bẻ kèo giữa nông dân và doanh nghiệp lại tiếp tục gay cấn ngay cả khi lúa chưa gieo sạ và điều này chưa từng xảy ra tại các vụ lúa trước.

Ông Trương Thành Huy, Giám đốc HTX Bắc Xà No, ở xã Vị Thanh, huyện Vị Thủy, cho hay: “Vụ Đông xuân sắp tới, HTX tiếp tục được Công ty Lương thực Sông Hậu hợp đồng bao tiêu lúa và phía công ty sẽ đặt tiền cọc trước cho nông dân là 300.000 đồng/công. Thế nhưng, mấy ngày nay, có thông tin là “cò lúa” đến thương thảo với nông dân trong HTX và đặt tiền cọc cho bà con là 500.000 đồng/công nên đã có hộ chấp nhận”.

Tương tự, ông Dương Sơn Thủy, Phó Giám đốc HTX Phước Trung, ở ấp Trường Phước A, xã Trường Long Tây, thông tin: “Ban đầu, HTX định phối hợp với Công ty Lương thực Miền Nam (VinaFood 2), Công ty Lương thực Sông Hậu và Công ty TNHH Bayer triển khai thí điểm mô hình “Sản xuất lúa gạo bền vững theo hướng an toàn vệ sinh thực phẩm”, với diện tích 200ha. Tuy nhiên, do có điều bất ngờ là năm nay chưa xuống giống mà “cò lúa” đã đi đặt cọc với bà con trong và ngoài HTX khá nhiều nên việc triển khai dự án từ phía các công ty đã trễ so với “cò lúa” nên chỉ có khoảng 115ha tham gia mô hình này, vì những diện tích kia bà con đã lấy tiền cọc rồi”.

Để phần nào tháo gỡ tình trạng trên, nhiều HTX và nông dân đề xuất các công ty, doanh nghiệp cần thay đổi chính sách thu mua lúa trong dân để mang về hiệu quả, đồng thời ngành chức năng cũng cần có giải pháp nhằm tránh tình trạng “cò lúa” thao túng thị trường. Còn nông dân thì chưa hẳn an tâm vì đã xảy ra nhiều trường hợp khi giá lúa thấp thì “cò” đặt nhiều lý do để giảm giá thu mua so với thỏa thuận ban đầu.

Ông Dương Sơn Thủy, Phó Giám đốc HTX Phước Trung, ở ấp Trường Phước A, xã Trường Long Tây, cho rằng: “Rút kinh nghiệm năm rồi, năm nay các công ty nên thông báo mức giá thu mua lúa cho bà con sớm hơn. Có thể trước khi thu hoạch khoảng 20 ngày, công ty nên cách một ngày thông báo giá một lần, có như vậy bà con mới an tâm. Còn đằng này, gần đến ngày cắt lúa công ty mới cho giá, trong khi cò lúa đưa ra sớm thì buộc lòng bà con phải lấy tiền cọc cho chắc ăn”.

Bên cạnh việc chấp thuận với đề xuất của ông Thủy thì ông Nguyễn Minh Tuấn, Chủ tịch HĐQT Công ty TNHH Xuất nhập khẩu Lương thực Thực phẩm Miền Tây đại diện cho nhiều doanh nghiệp đề xuất với ngành chức năng các địa phương và HTX, khi nông dân chuẩn bị vào vụ thu hoạch lúa thì mời tất cả doanh nghiệp và “cò lúa” tại địa bàn của mình đến để các bên cùng đưa ra mức giá thu mua (đấu giá). Khi đã chọn được mức giá phù hợp của đơn vị nào thì vùng lúa đó sẽ để cho đơn vị đó thu mua nhằm tránh tình trạng “bẻ kèo”…

Nông dân cân nhắc khi lấy tiền cọc

Đó là ý kiến của ông Nguyễn Văn Đồng, Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh trước thực trạng hiện nay là “cò lúa” đang nôn nóng đặt tiền cọc mua lúa cho bà con ngay cả khi chưa xuống giống vụ lúa Đông xuân 2017-2018 ở nhiều nơi trên địa bàn tỉnh. Bởi theo ông Đồng, với những dự báo của doanh nghiệp thì tình hình xuất khẩu gạo vào những tháng đầu năm 2018 sẽ tương đối thuận lợi, đây là điều đáng mừng cho nông dân trồng lúa. Thế nhưng, bà con không vội nhận tiền cọc trong lúc này vì khi thị trường xuất khẩu tốt thì giá lúa sẽ kéo theo, lúc đó bà con nào đã nhận tiền sớm sẽ bị thiệt thòi rất nhiều.

Cũng theo ông Đồng, trong cánh đồng lớn sản xuất lúa, ngành nông nghiệp tỉnh luôn khuyến khích các thành phần kinh tế đến đầu tư và hợp đồng bao tiêu lúa cho nông dân. Nếu tổ chức chưa đủ lớn (nông dân hay gọi là cò lúa) thì vẫn có thể đầu tư và bao tiêu ở quy mô nhỏ. Nhưng điều kiện bắt buộc là có hợp đồng bao tiêu với nông dân và phải được UBND cấp xã xác nhận mới có hiệu lực. Trường hợp không có UBND xã xác nhận thì được xem là gian thương và tới đây ngành thanh tra của Sở sẽ phối hợp với các ngành có liên quan kiên quyết xử lý mạnh tay các trường hợp gian thương trong thu mua lúa, nhất là tại các vùng đã có doanh nghiệp đến đầu tư và hợp đồng bao tiêu lúa trước đó với nông dân…

HỮU PHƯỚC

Các tin mới:

Nhấn vào đây để xem các tin trước