Làng nông Thuận Thiên

Những năm gần đây, thời tiết, khí hậu diễn biến ngày một khắc nghiệt, khó lường gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới mọi mặt đời sống; trong đó, có sản xuất nông lâm nghiệp cả nước và tỉnh Yên Bái.

Chăn nuôi bò bán công nghiệp kết hợp trồng cỏ của anh Trần Trung Kiên ở Làng nông Thuận Thiên - thôn Mạ mang lại hiệu quả kinh tế cao.

Qua khảo sát thực tế, Chương trình Biến đổi khí hậu CSA), Nông nghiệp và An ninh lương thực (CCAFS) đã phối hợp lựa chọn 3 thôn, ấp tại Việt Nam tham gia xây dựng mô hình làng thích ứng thông minh với CSA. Trong đó, thôn Mạ, xã Vĩnh Kiên, huyện Yên Bình là thôn đại diện cho khu vực miền Bắc tham gia Dự án và Viện Khoa học - kỹ thuật nông lâm nghiệp miền núi phía Bắc là một trong các đối tác địa phương của CCAFS tham gia với vai trò nghiên cứu, chuyển giao các thực hành nông nghiệp thích ứng với CSA tại thôn.

Đúng như tên gọi của làng - Làng nông Thuận Thiên đề cao sự hợp tác của cộng đồng trong áp dụng các giải pháp để phát triển nông nghiệp một cách hài hòa lâu dài với tự nhiên. Mô hình Làng nông Thuận Thiên được xây dựng và phát triển nhằm đảm bảo an ninh lương thực, dinh dưỡng, tăng cường khả năng thích ứng, khả năng phục hồi đối với tác động tiêu cực của CSA, đồng thời, cải thiện đời sống, nâng cao thu nhập người dân.

Từ điều kiện sản xuất thực tế của người dân, Dự án đã thành lập làm ba nhóm: nhóm ủ phân nuôi giun quế; nhóm vườn nhà; nhóm sắn cỏ để hỗ trợ nhau cùng hoạt động. Hoạt động nhóm sẽ được phối hợp bởi trưởng nhóm, các cuộc họp định kỳ (đặc biệt nhóm ủ phân nuôi giun quế) tổ chức để cập nhật và chia sẻ kinh nghiệm giữa các nông dân trong nhóm; lên kế hoạch tập thể để nhân rộng mô hình. Vai trò của các thành viên nhóm là khuyến khích những người dân khác thực hiện các hoạt động thông qua các kênh khác nhau và giảng viên chính là những nông dân sẽ được huy động để tập huấn cho nông dân.

Gia đình ông Hoàng Văn Toản là một trong những hộ tham gia Dự án và được cán bộ Dự án hướng dẫn "Nuôi giun quế trong phân gia súc và phân chuồng động vật, rơm rạ và các vật liệu hữu cơ bản địa khác sử dụng chế phẩm vi sinh tự sản xuất EM” và ông đã áp dụng vào nuôi tại gia đình mình. Qua đó, ông Toản đã nhận thấy sự thay đổi rõ rệt về khả năng tăng trọng của đàn gà khi bổ sung giun quế vào thức ăn và không những chi phí thức ăn giảm mà đàn gà còn lớn nhanh hơn, ít gặp dịch bệnh.

Việc ủ phân tươi bằng cách nuôi giun quế đã làm hạn chế bớt mùi hôi thối khó chịu gây ra bởi phân tươi mà còn cung cấp nguồn thức ăn bổ dưỡng là những con giun quế cho gia cầm; sau đó, phân của giun quế lại được sử dụng để làm phân cây trồng tạo ra một hệ thống canh tác không rác thải và khép kín, đảm bảo hạn chế ô nhiễm môi trường sống.

Khác với ông Toản, ông Trần Thanh Long lại áp dụng "Đệm lót sinh học bằng mùn cưa, trấu” trên diện tích nuôi gà và đã hạn chế ô nhiễm môi trường, giảm công lao động.

Cùng với đó, việc tận dụng trấu, mùn cưa đun yếm khí vừa tạo năng lượng phục vụ đun nấu hàng ngày lại cho thu được than sinh học. Khi sử dụng than sinh học bón cho cây trồng sẽ có tác dụng hấp thụ các chất ô nhiễm như kim loại và thuốc trừ sâu ngấm vào đất. Đặc biệt, than sinh học có thành phần chủ yếu là cacbon nên khả năng ngậm nước, dự trữ nước cực kì tốt, giúp ích rất nhiều trong giữ ẩm cho đất.

Là người gương mẫu, đi đầu trong các hoạt động của thôn, xã, nhưng ông Nguyễn Văn Tám - Trưởng thôn Mạ vẫn sản xuất nông nghiệp theo phương thức cũ. Việc chăn thả đàn gia súc của ông chủ yếu thả lã trên đảo hồ Thác Bà. Sau khi được Dự án cử đi tham quan, học tập tại Philippines, ông đã nhận thấy tầm quan trọng của việc nuôi gia súc theo hình thức nuôi nhốt. Được cán bộ Dự án hướng dẫn, ông cải tạo một phần diện tích vườn để trồng cỏ làm thức ăn chăn nuôi. Dê được nhốt an toàn trong chuồng nuôi và cho ăn bằng các loại cỏ bản địa.

Ông Tám chia sẻ: "Từ khi áp dụng mô hình này, đã hạn chế nhiều bệnh tật do thời tiết cho chăn nuôi, nhất là vào mùa mưa và những hôm nắng nóng bất thường. Nguồn phân dê lại được gia đình tôi ủ làm phân bón cho cây trồng nên không những hạn chế được ô nhiễm mà còn có nguồn phân bón cho cây ăn quả rất tốt”.

Bằng nhiều hoạt động cụ thể như: dịch vụ dự báo thời tiết; xây dựng bảng thông tin đặt tại hội trường thôn; một cụm loa mới được thêm vào hệ thống truyền thông; hội thảo tập huấn Photovoice (tiếng nói qua ảnh); tổ chức các cuộc họp nhóm... đã góp phần đẩy mạnh truyền thông, giúp người dân thôn Mạ cập nhật thông tin về Dự án, cách thực hiện, giới thiệu các kỹ thuật mới và các thông báo từ chính quyền địa phương thu hút rất nhiều sự chú ý của người dân.

Qua đó, góp phần dần thay đổi nhận thức của người dân thay các phương thức canh tác cũ theo lối mòn, lạc hậu bằng các phương thức canh tác thông minh cũng là cách những người nông dân thôn Mạ thể hiện trách nhiệm cộng đồng trong việc bảo vệ môi trường.

Ông Nguyễn Văn Chiến - Chủ tịch UBND xã Vĩnh Kiên cho biết: "Từ khi Dự án triển khai tại địa phương thì bà con đã dần thay đổi nhận thức trong canh tác như nuôi trâu, bò, dê thì nhốt và trồng cỏ đủ chất dinh dưỡng để làm thức ăn chăn nuôi; phân dê xử lý men vi sinh; chăn nuôi gà thì sử dụng đệm lót sinh học và nuôi giun quế làm thức ăn cho gà. Tôi thấy, Dự án này có tác động rất thiết thực nâng cao đời sống cho bà con và không bị ô nhiễm môi trường ở thôn Mạ và các thôn khác cũng đã đến tham quan học tập”.

Có thể nói, bước đầu mô hình "Làng thông minh thích ứng với CSA” đã tạo tiền đề cho sản xuất nông nghiệp thích ứng với CSA tại thôn Mạ nói riêng và xã Vĩnh Kiên nói chung, đang được lan tỏa, nhân rộng. Hy vọng rằng, mô hình lý tưởng này sẽ được nhân rộng trong nay mai, hướng tới xây dựng một nền nông nghiệp bền vững và thân thiện với môi trường; đồng thời, đạt ba mục tiêu: an ninh lương thực, thích ứng CSA và giảm thiểu CSA.

Phạm Thị Thủy (Trung tâm Khuyến nông tỉnh Yên Bái)

Các tin mới:

Nhấn vào đây để xem các tin trước