Xuất khẩu cá tra sang Tây Ban Nha và tác động tiêu cực của truyền thông bẩn

Tháng 2/2017, giá trị XK cá tra sang Tây Ban Nha bất ngờ giảm 46,7% so với cùng kỳ năm trước và giảm đi 3 lần so với tháng trước đó. Tính cả 2 tháng đầu năm nay, giá trị XK cá tra sang thị trường này đạt 6,11 triệu USD, giảm 19,9% so với cùng kỳ năm 2016.

Năm 2008 - 2009 là thời kỳ XK hoàng kim của cá tra Việt Nam tại Tây Ban Nha với giá trị XK đạt lần lượt 121,8 triệu USD và 122 triệu USD. Nhưng cũng kể từ thời điểm năm 2009 với giá rẻ, cạnh tranh mạnh mẽ với các sản phẩm cá thịt trắng bản địa ở Pháp, rồi lan sang các nước Châu Âu khác, cá tra Việt Nam đã bị truyền thông một số nước EU bôi xấu hình ảnh với những thông tin sai lệch về như không đảm bảo điều kiện vệ sinh ATTP khi nuôi trên dòng sông Mekong bị ô nhiễm.

Thêm một lý do khác là từ năm 2008, tổng tiêu thụ thủy sản của Tây Ban Nha cũng bị giảm sút. Từ mức tiêu thụ thủy sản 30,5 kg/người năm 2008 xuống còn 26,8 kg thủy sản trong năm 2011. Sự giảm sút này một phần do khủng hoảng kinh tế tại EU, trong đó Tây Ban Nha là một nước nằm trong tâm ảnh hưởng nặng nề.

Những năm sau đó, NK philê cá tra đông lạnh của Tây Ban Nha giảm mạnh 36%, từ 91 triệu EUR (năm 2010) xuống còn 55 triệu EUR ( 2013). Nguyên nhân là do một số nhà cung cấp cá thịt trắng cạnh tranh với cá tra “bôi xấu” hình ảnh cá tra, giá cá tra tăng cao hơn so với cá minh thái Alaska. Ngoài ra, chi phí sản xuất trong nước và siết chặt tín dụng cũng khiến các DN XK cá tra Việt Nam gặp nhiều khó khăn trong hoạt động XK.

Tháng 1/2017, Đài truyền hình Cuatro (Kênh 4) của Tây Ban Nha lại phát sóng một phóng sự chủ đề nuôi trồng, buôn bán cá tra và tội phạm qua mạng trong Chương trình ¨En el punto de mira¨.

Phóng sự đã đưa những hình ảnh theo mục đích và kịch bản có sẵn tại một số cơ sở nuôi trồng cá tra, có đối chiếu so sánh với một cơ sở nuôi trồng tại Tây Ban Nha để thấy ở Tây Ban Nha chất lượng tốt hơn. Ngoài ra họ cũng điều tra về tình hình kiểm soát phân phối và tiêu thụ cá tra tại Tây Ban Nha, trong đó có việc một số nơi bán cá tra đội lốt cá khác để bán giá cao hơn.

Những thông tin không chính xác và có ý bôi nhọ hình ảnh cá tra của Việt Nam được nuôi trên dòng sông Mekong ô nhiễm của chương trình này đã tác động tiêu cực đến nhận thức của người tiêu dùng của nước này. Từ đầu tháng 2/2017, một số hệ thống bán lẻ của EU như Hệ thống siêu thị Carrefour, Tập đoàn Esselunga... đã thông báo sẽ ngừng bán các sản phẩm cá tra tại tất cả các cửa hàng của họ do lo ngại những tác động tiêu cực lên môi trường của các trại nuôi cá tra.

Một số tổ chức thủy sản Tây Ban Nha cho rằng cá NK không bị kiểm soát chặt chẽ như các sản phẩm sản xuất tại Châu Âu. Họ cho rằng, tại EU, quy trình nuôi cá phải được giám sát từ thời điểm thả tại ao cho đến thời điểm cá được đưa ra thị trường, trong khi đó, sản phẩm XK từ nước thứ ba chỉ đáp ứng tiêu chuẩn tối thiểu của thị trường.

Theo báo cáo của CBI, dù thị phần cá tra tại Tây Ban Nha giảm sâu trong vài năm qua, NK giảm 20% do người tiêu dùng bị ảnh hưởng bởi truyền thông bôi bẩn. Tuy nhiên, cá tra vẫn chiếm tỷ lệ đáng kể tại Tây Ban Nha cho dù NK giảm. Trong đó, cá tra đông lạnh philê chiếm 15% tổng NK cá tra philê vào Tây Ban Nha, trong đó giá phụ thuộc vào yếu tố môi trường và tỷ giá tiền tệ. Theo các thương gia, phân khúc thị trường chính cho cá tra là khách sạn, nhà hàng và dịch vụ, mặc dù cũng bán số lượng lớn tại các điểm bán lẻ. Cho đến nay, sản phẩm cá tra chỉ được bán dưới dạng philê đông lạnh và ít có chiến dịch tiếp thị, hoặc nếu có cũng chỉ ở mức độ trong nước nên chưa đủ mạnh để tác động đến người tiêu thụ tại thị trường Tây Ban Nha.

Mặc dù, 2 tháng đầu năm nay, giá trị XK cá tra sang Tây Ban Nha giảm nhưng đây vẫn là thị trường XK lớn nhất EU, chiếm 2,7% tổng giá trị XK cá tra. Tây Ban Nha vẫn đóng vai trò là thị trường quan trọng tại khu vực Châu Âu. Tuy nhiên, muốn đẩy mạnh XK cá tra bền vững sang thị trường này, DN XK cá tra cần nâng cao hơn nữa chất lượng sản phẩm XK đồng thời cần có chiến dịch truyền thông tích cực, có hiệu quả hình ảnh chất lượng cá tra tại EU.

Tạ Hà

Các tin mới:

Nhấn vào đây để xem các tin trước