Để ngành hàng xoài Đồng Tháp vươn xa

Nguồn tin: Báo Đồng Tháp, 13/04/2016
Ngày cập nhật: 15/4/2016

Xoài là 1 trong 5 ngành hàng được chọn thực hiện trong Đề án tái cơ cấu ngành nông nghiệp của tỉnh. Sau thời gian đầu tư, sản phẩm xoài của Đồng Tháp bắt đầu cập bến thị trường nước ngoài. Dù vậy, để ngành hàng xoài phát triển bền vững vẫn còn lắm khó khăn...

Bà con trồng xoài chăm sóc trái

Hành trình chinh phục thị trường

Bà con nông dân trồng xoài tỉnh nhà xác định, để sản phẩm xoài địa phương chiếm lòng tin của người tiêu dùng thì rất cần sự đầu tư dài hạn. Sau thời gian chung tay của nông dân và chính quyền địa phương, năm 2012 mặt hàng xoài của Đồng Tháp chính thức sở hữu nhãn hiệu xoài Cao Lãnh, xoài Cát chu Cao Lãnh do Cục sở hữu trí tuệ cấp giấy chứng nhận. Đồng thời, Trung tâm Kiểm dịch thực vật sau nhập khẩu đã cấp mã số vùng trồng xoài xuất khẩu sang New Zeland với diện tích trên 33ha.

Qua sự gầy dựng đó, sản phẩm xoài không những có mặt trong nước mà còn “bén duyên” với thị trường nước ngoài. Vào những tháng cuối năm 2015, xoài cát chu Đồng Tháp bắt đầu chính thức cập bến thị trường Nhật Bản.

Việc chinh phục thị trường ngoài nước dài hơi, đòi hỏi tư duy trong canh tác cũng phải thay đổi. Thay vì trước đây, người sản xuất xoài chỉ quan tâm đến sản lượng thì hiện nay nông dân đã ý thức việc cần thiết phải tiến tới áp dụng phương pháp sản xuất VietGAP, GlobalGAP. “Nhu cầu thị trường ngày càng đòi hỏi chất lượng sản phẩm đi đôi với an toàn. Vì vậy, sau một thời gian dài theo đuổi quy trình sản xuất mới, đến nay toàn bộ diện tích vườn nhà tôi đều đạt chứng nhận GlobalGAP. Dù giá thành sản phẩm hiện vẫn chưa tương xứng so với công sức bỏ ra, nhưng đây là sự đầu tư dài hơi để sản phẩm xuất ngoại. Không những vậy, đây là cách bảo vệ thương hiệu nông sản quê hương” - ông Đoàn Thanh Hiền, xã viên Hợp tác xã (HTX) Xoài Mỹ Xương, huyện Cao Lãnh bày tỏ.

Bằng góc nhìn của người nông dân hiện đại, bà con trồng xoài đã thấu hiểu sự đoàn kết sẽ tạo ra sức mạnh, thông qua các HTX, tổ hợp tác (THT) nhằm tiến tới liên kết sản xuất gắn với tiêu thụ, nông dân quan tâm hơn đến việc thành lập HTX, THT tiến tới cùng mua chung, bán chung. Để tiếp sức cho mô hình liên kết trong sản xuất gắn với tiêu thụ phát triển, thời gian qua, ngành nông nghiệp tỉnh nhà đã tạo điều kiện thuận lợi để các doanh nghiệp trao đổi, bàn bạc hợp tác với THT, HTX. Năm 2015, các doanh nghiệp liên kết thu mua trên 1.000 tấn xoài để xuất khẩu tươi và chế biến.

Nhiều doanh nghiệp chủ động gặp gỡ HTX, THT và nông dân trao đổi nhằm đưa đến những thống nhất trong liên kết. Ông Phan Quốc Nam - Giám đốc Công ty TNHH Long Uyên chia sẻ: “Công ty rất mong muốn hợp tác liên kết tiêu thụ xoài với nông dân. Hướng đi của doanh nghiệp là chế biến. Vì vậy, bà con chỉ cần đáp ứng nhu cầu trái và đảm bảo không tồn dư thuốc bảo vệ thực vật thì công ty sẽ thu mua hết sản lượng”.

Khai thác giá trị mới

Với nguồn nguyên liệu dồi dào, người nông dân, doanh nghiệp không dừng lại khai thác xoài ở sản lượng trái mà còn hướng đến những giá trị cao hơn. Thời gian qua, doanh nghiệp Việt Đức (xã Bình Thành, huyện Thanh Bình) chọn mặt hàng xoài làm nguyên liệu chế biến xoài sấy xuất khẩu, góp phần đa dạng hóa sản phẩm xoài địa phương.

Tiến tới khai thác chiều sâu nông sản, anh Huỳnh Thanh Khoa ở xã Tân Thuận Đông, TP.Cao Lãnh đã chọn hình thức khắc chữ trên xoài. Qua thời gian thử nghiệm, anh Khoa thành công với cách làm của mình và mang về giá trị mới. Thay vì nông sản bán bằng ký thì xoài khắc được tính bằng trái. Trong dịp Tết Nguyên đán vừa qua, sản phẩm xoài khắc chữ của anh Khoa bán được khoảng 500.000 đồng/trái. “Qua các kênh thông tin, tôi ấn tượng với hình thức khắc chữ trên nông sản và giá bán cũng rất xứng đáng cho việc làm kỳ công này. Tôi tìm hiểu và thành công với hình thức khắc chữ trên xoài. Thời gian tới, tôi sẽ thử nghiệm khắc chữ thư pháp trên xoài, cao hơn nữa là khắc chữ theo nhu cầu khách hàng” - anh Khoa chia sẻ về định hướng sắp tới.

Đại biểu tham quan mô hình sản xuất xoài gắn với du lịch của ông Đoàn Thanh Hiền. Ảnh: K.DUY

Khác với hình thức làm mới sản phẩm xoài của anh Khoa, ông Đoàn Thanh Hiền ở xã Mỹ Xương chọn hướng đi sản xuất xoài gắn với du lịch. Vừa qua, vườn xoài của ông Hiền chính thức khai trương phục vụ khách tham quan. “Dù là mô hình mới của huyện nhưng hình thức này lại không xa lạ với du khách. Để thu hút khách tham quan, chúng tôi chú trọng đầu tư xây dựng những điểm nhấn độc đáo. Tại vườn xoài của chúng tôi, ngoài việc hướng dẫn quy trình sản xuất xoài, du khách còn được thưởng thức, mua xoài trực tiếp... Sắp tới, gia đình sẽ mở quầy trưng bày bán sản phẩm chế biến từ xoài như: xoài sấy, dưa xoài, yaourt xoài, rượu xoài... Song song đó, vườn cũng cung cấp các dịch vụ: câu cá, phục vụ các món ăn đặc sản, đờn ca tài tử”, ông Đoàn Thanh Hiền chia sẻ. Nói về hướng đi mới của nhà vườn Đoàn Văn Hiền, bà Huỳnh Thị Hoài Thu - Bí thư Huyện ủy Cao Lãnh cho rằng, mô hình sản xuất xoài gắn với du lịch sẽ là 2 mũi tên song song hướng đến khai thác giá trị kinh tế của địa phương.

Và còn những điểm nghẽn

Theo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, năm 2015 dù sản lượng xoài của tỉnh cả năm đạt khoảng 70.000 tấn nhưng lượng xoài để xuất khẩu tươi và chế biến thông qua hình thức liên kết với doanh nghiệp chỉ đạt vỏn vẹn hơn 1.000 tấn. Liên kết sản xuất gắn với tiêu thụ là mô hình giải tỏa áp lực về đầu ra cho nông sản. Người nông dân chỉ cần làm tốt nhiệm vụ sản xuất ra sản phẩm xoài chất lượng, đáp ứng nhu cầu doanh nghiệp, còn khâu thị trường công ty liên kết sẽ đảm nhận.

Đa số người nông dân đều nhận thấy mô hình liên kết là hướng đi triển vọng, nhưng giữa doanh nghiệp và nông dân vẫn chưa có tiếng nói chung. Nông dân vẫn cho rằng mình chịu thiệt, bị ép giá khi đặt câu hỏi vì sao doanh nghiệp bán giá hàng trăm nghìn đồng/kg tại các hệ thống siêu thị nhưng thu mua, nông dân với mức giá thấp hơn nhiều.

Lý giải về vấn đề này, Bí thư Tỉnh ủy Đồng Tháp Lê Minh Hoan chia sẻ nhân buổi nói chuyện với bà con trồng xoài xã Tân Thuận Đông: “Sản phẩm xoài sau khi vận chuyển tỷ lệ hao hụt quá cao, khoảng 30% tổng sản lượng cho lộ trình từ Đồng Tháp đến Hà Nội. Tại đây, các kênh thu mua sẽ lựa chọn những sản phẩm tốt nhất, còn lại thì doanh nghiệp phải bán xô. Bà con muốn lợi nhuận thì doanh nghiệp cũng phải khấu trừ để an toàn. Sự thiếu chia sẻ với nhau đã khiến mọi người chưa tìm được tiếng nói chung trong liên kết”.

Hiện nay, không phải chỉ có Đồng Tháp mới có sản phẩm xoài mà Cần Thơ, Vĩnh Long, Tiền Giang cũng sở hữu rất nhiều, hay xứ dừa Bến Tre cũng đang phát triển sản phẩm này. Mở rộng biên độ hơn để thấy không hiếm xoài Thái Lan, xoài Campuchia đã có mặt cạnh tranh với nông sản địa phương. Dễ lý giải sự có mặt của sản phẩm xoài từ nước ngoài là do sản phẩm của họ có giá thành thấp nhờ sử dụng nhiều biện pháp khoa học, kỹ thuật.

Một trong những điểm nghẽn nữa của ngành hàng xoài là các HTX, THT hiện vẫn chưa thật sự là địa chỉ tin cậy để mọi người trồng xoài chung tay, tham gia. Chính sự thiếu đoàn kết trong sản xuất, mua bán nên bà con hầu như đều bị thiệt trước “tiểu xảo” làm giá ảo của thương lái. “Việc “mua chung, bán chung” sẽ tạo thành sức mạnh riêng. Bởi thương lái, doanh nghiệp không mua sản phẩm tại HTX, THT thì không có hàng để mua từ chỗ khác. Sự liên kết tạo thành sức mạnh tập thể giúp cho bà con chuyển từ người bị động sang người chủ động trong mua bán” - Bí thư Lê Minh Hoan chia sẻ.

Điểm nghẽn đáng kể khác là tình trạng khi doanh nghiệp đến liên kết tiêu thụ thì HTX, THT lại thiếu sản lượng cung ứng. Ngoài việc sản phẩm sản xuất đáp ứng quy trình xuất khẩu sản lượng ít thì chúng ta lại phụ thuộc nhiều vào mùa vụ. Sản lượng xoài đạt thấp vào các tháng 6,8 hàng năm. Tháo gỡ khó khăn về sản lượng cung ứng, thời gian qua ngành nông nghiệp triển khai thực hiện mô hình xử lý ra hoa mùa nghịch. Ưu điểm của mô hình là giá bán cao hơn 10 - 20% so với thời điểm bình thường, nhưng đổi lại việc xử lý ra hoa mùa nghịch còn điểm hạn chế và chi phí khá cao nên vẫn còn khó khăn.

Trên thực tế, một trái xoài được bán tại Nhật có giá trị tương đương 2,5 triệu đồng tiền Việt Nam, trong khi tại quê nhà, sản phẩm xoài bán cao nhất chỉ vài chục nghìn đồng. Đây là sự chênh lệch quá lớn về giá trị sản phẩm làm ra. Hành trình để sản phẩm xoài của Đồng Tháp chinh phục người tiêu dùng, nâng cao giá trị sẽ còn lắm chông gai. Chính sự thay đổi trong tư duy sản xuất; sự bắt tay đoàn kết; áp dụng tiến bộ khoa học, kỹ thuật giảm giá thành... sẽ là những giải pháp để sản phẩm Xoài của Đồng Tháp vươn xa.

KHÁNH DUY