“Lỗ hổng” trong quản lý giống cây ăn quả

Nguồn tin: Báo Bắc Giang, 08/04/2016
Ngày cập nhật: 11/4/2016

Không ít hộ dân trong tỉnh Bắc Giang thất thu sau bao năm dày công chăm sóc vườn cây ăn quả do chất lượng giống kém; nguy cơ cao về dịch hại lan rộng… Đó là hệ lụy từ công tác quản lý giống cây ăn quả gần như bị thả nổi nhiều năm qua.

Giống quýt đường Trung Quốc nhập lậu trồng tại Lục Nam.

Giống ngoại nhập lậu

Theo người dân phản ánh về một số hộ trồng quýt không rõ nguồn gốc, Sở Nông nghiệp và PTNT thành lập tổ công tác kiểm tra thực tế. Kết quả xác định từ giữa năm 2014, hơn 6 nghìn cây quýt đường được hộ ông Hồ Quốc Mười, thôn Đông Hương, xã Đông Hưng và ông Tạ Quang Sơn, thôn Đồng Đinh, xã Tiên Nha (Lục Nam) trồng.

Các chủ hộ này cho biết, giống được lấy từ một người quen ở Trung Quốc, sau đó vận chuyển theo đường mòn khu vực cửa khẩu Tân Thanh (Lạng Sơn). Việc tự ý đưa cây giống từ nước ngoài vào trồng tại tỉnh, không tuân thủ các quy trình đã vi phạm pháp luật về quản lý giống cây trồng.

Ngay khi phát hiện, đoàn kiểm tra đã lập biên bản, yêu cầu các hộ không được di chuyển, nhân giống cây này sang các vùng khác khi chưa có ý kiến chỉ đạo của cơ quan chức năng. Mới đây, thực hiện rà soát chỉ đạo của Sở Nông nghiệp và PTNT, Phòng Nông nghiệp và PTNT huyện Lục Ngạn phát hiện tại thôn Đồng Còng, xã Tân Mộc có 5 hộ trồng quýt đường Trung Quốc trên diện tích 1,2ha. Những hộ này chia sẻ, thấy giống cây mới của người quen cho thì trồng chứ không nắm rõ các quy định.

Theo quy định, toàn bộ giống cây trồng nhập lậu phải tiêu hủy nhưng đánh giá bước đầu cho thấy, cây trồng trên sinh trưởng, phát triển tốt, năng suất vụ đầu tiên cho quả (năm 2015) đạt hơn 50 tấn/ha, không có biểu hiện sâu bệnh thuộc đối tượng kiểm dịch của Việt Nam.

Hiện nay, Sở Nông nghiệp và PTNT đang xin ý kiến Bộ Nông nghiệp và PTNT chỉ đạo về việc này, đồng thời đề xuất hướng xây dựng mô hình khảo nghiệm để có đánh giá cụ thể hơn. Ngoài quýt, trên địa bàn tỉnh còn nhiều loại cây trồng khác như na, cây lâm nghiệp nhập lậu vào trồng nhưng chưa được kiểm soát.

Tổ chức, cá nhân kinh doanh giống cây ăn quả phải đáp ứng yêu cầu quản lý chất lượng cây giống như: Ghi nhãn, công bố tiêu chuẩn áp dụng; tên và địa chỉ của cơ sở sản xuất, kinh doanh, ngày xuất vườn và thời hạn sử dụng.

Tuy nhiên, khi “mục sở thị” một số đại lý, cửa hàng kinh doanh mặt hàng này tại nhiều điểm bán dọc quốc lộ 37, đoạn qua thị trấn Bích Động (Việt Yên) hay phường Xương Giang (TP Bắc Giang) thì đều không tuân thủ quy định trên. Ngoài kinh doanh cây giống cố định, không ít người còn bán rong cây giống tại một số chợ ở nông thôn hay tuyến phố. Nhiều người làm vườn thiếu thông tin, nghe lời quảng cáo của người bán mua phải cây giống rởm. Điển hình như hộ ông Trần Văn Sơn, thôn Cẩm Lang, xã Tiên Nha (Lục Nam) qua người quen giới thiệu đã mua bưởi giống về trồng. Sau 3 năm, ông đã phải nhổ bỏ hàng chục cây bưởi thay thế cây khác do quả nhỏ, tép khô.

Ông Đặng Văn Tặng, Trưởng Phòng Kỹ thuật tổng hợp (Sở Nông nghiệp và PTNT) cho rằng, ngay trong vụ cam Canh vừa qua, tại Lục Ngạn sản lượng cam loại I thấp cũng một phần do nguyên nhân từ chất lượng giống.

Công khai vi phạm trên trang web

Từ thực tế trên cho thấy, công tác quản lý chất lượng cây giống còn nhiều bất cập. Cây giống kém chất lượng lưu hành được cũng một phần do người dân chưa chú trọng mua cây giống ở địa chỉ uy tín. Nắm bắt nhu cầu cải tạo vườn tạp của người dân, Sở Nông nghiệp và PTNT phối hợp với cơ quan chuyên môn tổ chức một số hội nghị bình tuyển và cấp giấy chứng nhận cây, vườn cây ăn quả đủ tiêu chuẩn nhân giống. Tuy nhiên, lượng giống từ nguồn này quá ít so với nhu cầu thực tế.

Giống na tím trồng tại Lục Nam qua đường nhập lậu.

Cây ăn quả là cây dài ngày, thời gian kiểm chứng chất lượng giống phải mất từ 3 - 5 năm. Do đó, khi mua phải giống kém chất lượng người dân thiệt hại lớn về kinh tế, hoang mang. Ngoài ra, không kiểm soát được cây trồng nhập lậu thì nguy cơ cao về lan truyền dịch hại, ảnh hưởng đến sản xuất trong nước.

Giải pháp về quản lý hiệu quả giống cây trồng nhập lậu, ông Phạm Văn Hoành, Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật đề xuất: “Thôn, xã cần nâng cao trách nhiệm. Khi phát hiện cây trồng mới báo ngay với cơ quan chuyên môn để theo dõi, xử lý kịp thời”.

Tại cuộc họp làm việc với Sở Nông nghiệp và PTNT vừa qua, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Dương Văn Thái chỉ rõ, cơ quan chức năng mới chú trọng kiểm tra chất lượng giống lúa mà bỏ qua cây ăn quả và một số cây dài ngày khác. Cây ăn quả có vị trí quan trọng trong sản xuất nông nghiệp của tỉnh nên công tác quản lý chất lượng cây giống cần được quan tâm.

Để làm được điều này, trước hết các huyện, TP, cơ quan chức năng tăng cường kiểm tra các cơ sở sản xuất, kinh doanh và vận chuyển giống. Trên cơ sở đó, công bố vi phạm và những địa chỉ uy tín trên trang web của Sở để người dân biết.

Sở Nông nghiệp và PTNT cần thường xuyên tổ chức bình tuyển các cây ăn quả đạt yêu cầu để đưa vào khai thác giống; hướng dẫn cá nhân, tập thể thực hiện các tiêu chuẩn về giống cây ăn quả; cảnh báo, khuyến cáo đến người dân khi mua giống mới.

Phạt tiền từ 15 - 20 triệu đồng đối với hành vi vi phạm đưa ra gieo trồng, sản xuất giống cây trồng mới lần đầu tiên nhập khẩu khi chưa có kết luận của cơ quan kiểm dịch thực vật về tình trạng nhiễm dịch đối với giống cây trồng đó và buộc tiêu hủy toàn bộ số cây trồng đó. (Nguồn: Nghị định 114/2013/NĐ-CP ngày 3 - 10 -2013 của Chính phủ.)

Trường Sơn