Đặc sản xoài thơm Vĩnh Hòa (An Giang)

Nguồn tin: Báo An Giang, 13/02/2016
Ngày cập nhật: 15/2/2016

Hiện diện trên vùng đất Vĩnh Hòa (An Giang) hơn 100 năm nay, nhưng vị ngọt thanh, mùi thơm rất riêng và lượng thịt nhiều của trái xoài thơm ở đây không hề thay đổi. Giống như tên gọi, xoài thơm Vĩnh Hòa (TX Tân Châu) trở thành đặc sản mang thương hiệu địa phương, bởi chỉ khi được trồng trên vùng đất này, trái xoài mới có được hương vị đặc trưng.

Trong mâm ngũ quả ngày Tết, cùng với xoài là các loại trái cây, như: Mãng cầu, dưa hấu, dừa, đu đủ... hợp thành mâm ngũ quả ý nghĩa trong ngày Tết cổ truyền của dân tộc. Xoài thơm Vĩnh Hòa là một lựa chọn độc đáo, vì có màu vàng óng ánh rất đẹp mắt, cộng thêm dáng trái tròn, thon dài cộng với mùi thơm… Khi để càng chín thì màu càng đẹp, mùi thơm hơn, qua 3 ngày Tết cũng là lúc xoài chín đều, lúc này thưởng thức là ngon nhất.

Trước nay, xoài Vĩnh Hòa tập trung nhiều ở vùng đất cồn ấp Vĩnh An, Vĩnh Bường... có thời gian xoài bị lão, cằn cỗi cộng thêm sạt lở đất nên diện tích xoài thơm càng bị thu hẹp, đứng trước nguy cơ mất gốc. Thấy vậy, người dân địa phương nhân giống lại, bằng cách ươm giống từ hột xoài (cùi xoài). Chỉ với 8 cây đầu dòng ban đầu, đến nay diện tích đã nâng lên khoảng 5 héc-ta trồng tập trung, chưa kể trồng rải rác theo hộ gia đình. Vì muốn bảo tồn giống xoài đặc sản, từ ruộng trồng lúa, nhiều nông dân đã làm đất, lên liếp trồng xoài. Dù cùng kỹ thuật canh tác, nhưng có lẽ do ảnh hưởng bởi thổ nhưỡng, loại xoài trồng vùng đất này không có được vị ngọt và mùi thơm như loại xoài trồng vùng cồn bãi bồi, đất pha cát.

Sở Khoa học và Công nghệ An Giang phối hợp Trường đại học Cần Thơ đã thực hiện đề tài “Khôi phục và phát triển giống xoài thơm Vĩnh Hòa”, giúp địa phương khôi phục chất lượng, năng suất, kích cỡ trái, mở rộng diện tích trồng... để hướng tới xuất khẩu. Qua 5 năm triển khai, đã công nhận 3 cây xoài đầu dòng có phẩm chất trái, năng suất cao và ổn định; đồng thời sản xuất được 1.000 cây xoài giống bằng phương pháp “nhân giống vô tính hay còn gọi là ghép bo”, tổ chức tập huấn kỹ thuật và chuyển giao quy trình canh tác. Cuối năm 2013, Trường đại học Cần Thơ chuyển giao 630 cây xoài giống về cho những hộ dân trồng ở ấp Vĩnh An và Vĩnh Bường.

Canh tác hơn 100 cây xoài từ 5 đến 15 năm tuổi, vườn của ông Nguyễn Phước Hồng, Tổ trưởng Tổ hợp tác sản xuất xoài thơm Vĩnh Hòa, được chọn làm cây đầu dòng để ghép bo, tạo giống, rút ngắn thời gian sinh trưởng. “Trước giờ, chỉ trồng theo kiểu truyền thống ươm hột, đến 5 năm sau mới cho trái, nên ít khi nào bà con chịu đầu tư trồng nhiều. Còn bây giờ, bằng hình thức ghép bo, từ 2,5 - 3 năm, xoài bắt đầu cho trái được. Nhờ vậy, sẽ rút ngắn thời gian sinh trưởng, mau đem lại thu nhập” - ông Hồng phân tích. Khi ghép bo xoài, muốn đảm bảo được mùi vị, không bị ảnh hưởng nên chọn bo và gốc ghép đều là xoài thơm. Xoài thơm trồng khoảng 1 năm tuổi là có thể ghép bo (bo được lấy từ cây đầu dòng khoảng 15 năm tuổi).

Ngoài việc dự các lớp tập huấn kỹ thuật, tham quan các mô hình canh tác cây ăn quả, ông Hồng cùng bà con địa phương còn tham gia tập huấn quy trình áp dụng VietGap để có được xoài sạch và hướng tới xuất khẩu. “Sắp tới, có thể mở rộng diện tích cây xoài thơm Vĩnh Hòa, bằng việc đem đến vùng đất núi Tri Tôn và Tịnh Biên trồng thử nghiệm. Nếu đạt hiệu quả sẽ mở rộng diện tích, hướng đến việc sản xuất bền vững”- ông Hồng tin tưởng.

Giống như loại xoài cát Hòa Lộc và cát chu, đông xuân là vụ chính của xoài thơm Vĩnh Hòa, còn nghịch mùa xoài sẽ cho trái ngay thời điểm Tết. Trong canh tác xoài thơm, quan trọng nhất là theo dõi diễn biến thời tiết lúc xoài ra hoa, thời điểm quyết định đến tỷ lệ đậu trái ít hay nhiều. “Mùa nghịch rất khó kích thích cây ra hoa, đậu trái. Do chi phí cao, nhà vườn kinh nghiệm mới dám làm. Bù lại, xoài bán rất được giá, giúp bà con thu được lợi nhuận cao” - anh Măng hồ hởi. Một cây xoài sung sức, từ 7 - 10 năm tuổi có thể cho trái 400 - 500kg. Trung bình, mỗi ký xoài từ 3 - 4 trái, giá từ 30.000 - 40.000 đồng/kg (tùy loại và thời điểm).

Với tiếng tăm từ lâu, xoài thơm Vĩnh Hòa rất được ưa chuộng, nguồn cung cấp không đáp ứng người tiêu dùng. Tương lai không xa, diện tích xoài thơm ở đây sẽ được mở rộng, sản phẩm không chỉ có mặt ở thị trường truyền thống Tân Châu, TP. Hồ Chí Minh... mà đặc sản vùng đất đầu nguồn này, sẽ xâm nhập các siêu thị, thị trường... phía Bắc và xuất khẩu sang các nước lân cận.

ÁNH NGUYÊN