Năm xuất khẩu cá tra bất ổn tại Mỹ

Có thể nói, năm 2015 là một năm có nhiều diễn biến bất lợi cho DN XK cá tra tại thị trường Mỹ. Cho dù, 11 tháng đầu năm nay, Mỹ đã vượt EU để trở thành thì trường XK cá tra lớn nhất của Việt Nam, chiếm 20% tổng giá trị XK nhưng với nhiều “biến cố” và xáo trộn đã và đang xảy ra, XK mặt hàng này trong năm 2016 sang thị trường Hoa Kỳ sẽ còn sụt sâu hơn nữa.

Ngay từ đầu năm, Bộ Thương mại Mỹ (DOC) công bố kết quả cuối cùng mức thuế chống bán phá giá lần thứ 10 (POR10), giai đoạn từ ngày 1/8/2012 đến 31/7/2013 đối với sản phẩm cá tra phile đông lạnh NK từ Việt Nam. Mặc dù, các DN Việt Nam đã đưa ra nhiều lập luận để thuyết phục, tuy nhiên DOC vẫn đưa ra mức thuế thiếu công bằng và bất hợp lý với mức thuế gần 1 USD/kg.

Ngày 14/9/2015, DOC ra phán quyết sơ bộ mức thuế CBPG lần thứ 11 (POR11) đối với cá tra philê đông lạnh của VN vào thị trường này trong giai đoạn 1/8/2013 đến 31/7/2014. Theo đó, mức thuế mà hai bị đơn bắt buộc là HUNG VUONG CORP và TAFISHCO lần lượt là 0,36 USD/kg và 0,84 USD/kg. 16 công ty là bị đơn tự nguyện trong đợt xem xét lần này chịu mức thuế là 0,6 USD/kg. Mặc dù đây mới chỉ là phán quyết sơ bộ của DOC và mức thuế 0,6 USD/kg thấp hơn so với POR10 nhưng vẫn rất khó để các DN cá tra Việt Nam có thể đưa hàng vào Mỹ.

Cũng ngay từ đầu năm 2015, đồng USD tăng giá mạnh và tịnh tiến gần ngang bằng với đồng EUR, USD tăng giá khiến cho các nhà NK hạn chế mua vào, đồng thời tìm cách hạ giá của các nhà XK. Sự biến động tỷ giá đồng ngoại tệ này không chỉ làm xáo trộn hoạt động kinh tế thế giới mà còn đang tác động đến sản xuất, XK của các DN cá tra Việt Nam. Giá trung bình XK sang Mỹ giảm đã ảnh hưởng tới XK cá tra sang thị trường này. Theo các DN giá XK cá tra sang thị trường Mỹ, quý I/2015 ở mức 1,45 USD/pao, giảm khoảng 5 cent so với cùng kỳ năm 2014.

Hiện nay, cá tra là sản phẩm thủy sản đông lạnh có giá trị lớn thứ 6 tại thị trường Mỹ, sau tôm (HS 030617), cá hồi (HS 030641-81), cua (HS 030614), cá rô phi (HS 030461) và tôm hùm (HS 030612-22). Tuy nhiên, trong năm 2015, sản phẩm cá tra chịu sự cạnh tranh gay gắt từ sản phẩm cá rô phi và cá Cod tại thị trường Mỹ.

Khó khăn nối tiếp khó khăn, ngày 25/11/2015, Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ (FSIS) lại thông báo về việc quyết định triển khai Chương trình Giám sát cá da trơn đối với cá Tra NK vào Mỹ. Quy định này bắt đầu có hiệu lực từ tháng 3/2016 (90 ngày sau khi đăng Công báo Liên bang). Mốc thời gian có hiệu lực cũng là thời điểm bắt đầu giai đoạn chuyển đổi 18 tháng đối với các nhà sản xuất trong nước và nước ngoài. Quyết định này được đưa ra và có hiệu lực trong thời gian quá gấp đang gây hoang mang cho các DN XK cá tra sang thị trường Mỹ.

Là sản phẩm thủy sản giàu dinh dưỡng, giá rẻ nên cá tra rất được ưa chuộng tại thị trường Mỹ. Sự “xâm nhập” này đã khiến chỉ trong vài năm 20% hoạt động nuôi cá da trơn Mỹ bị đóng cửa. Hiện cá da trơn nhập khẩu từ Việt Nam, Trung Quốc và một số nước khác chiếm khoảng 75% tổng doanh số tiêu thụ tại Mỹ. Trái ngược lại, doanh số của các trang trại cá da trơn tại Mỹ, chủ yếu ở vùng Mississippi, đã giảm 60% so vời thời kỳ đỉnh cao cách đây 10 năm.

Đây là lý do khiến thượng nghĩ si bang Mississippi, ông Thad Cochran dẫn đầu các chính trị gia trong việc bảo vệ người nuôi cá da trơn tại Mỹ trước những đối thủ cạnh tranh nước ngoài. Năm 2002, nhóm người này đã cố gắng để nghị viện Mỹ thông qua quyết định cấm các sản phẩm cá tra, cá basa nhập khẩu từ Châu Á được đưa vào mặt hàng cá da trơn. Năm 2003, những chính trị gia này đã vận động để điều chỉnh mức thuế chống bán phá giá đối với mặt hàng cá da trơn từ Châu Á. Năm 2008, nghị sĩ Cochran đã đề nghị các cơ quan chức năng Mỹ giám sát mặt hàng cá da trơn nhập khẩu theo tiêu chuẩn của Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA) thay vì tiêu chuẩn của Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm (FDA).

Như vậy, rõ ràng nguyên nhân chính của đề nghị này không phải là đảm bảo an toàn cho sức khỏe của người tiêu dùng mà là để bảo hộ sản xuất trong nước Mỹ. Một số tờ báo Mỹ nhận định, điều này sẽ chỉ khiến tăng chi phí kiểm tra mặt hàng cá da trơn NK vào Mỹ do sự chồng chéo giữa FDA và USDA, còn người tiêu dùng Mỹ thì phải mua sản phẩm với giá cao hơn.

Tờ New York Times cho rằng, chính quyền Washington ra các quy định giám sát khắt khe hơn với mặt hàng cá da trơn của một số nước, trong đó có Việt Nam là đi ngược lại với lợi ích người tiêu dùng Mỹ cũng như trái với các thỏa thuận trong Hiệp định Đối tác Chiến lược xuyên Thái Bình Dương (TPP). Rõ ràng, quyết định chuyển đổi tiêu chuẩn USDA của Mỹ đã vi phạm thỏa thuận này bởi sự gia tăng khó khăn cho hoạt động NK cá da trơn mà không có lý do hợp lý.

Còn với các DN XK cá tra Việt Nam sau gần 1 năm nhiều sóng gió tại nhiều thị trường XK lớn, trong đó có thị trường lớn nhất Mỹ sẽ thêm thử thách, giá trị XK sẽ tiếp tục sụt giảm nếu mọi chính sách của các thị trường NK và trong nước liên tục bất ổn và không có kế hoạch, thời gian thích nghi, ứng phó.

Tạ Hà

Các tin chế biến, xuất nhập khẩu thủy hải sản:

Xem tiếp

Các tin năm 2015: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46

Các tin năm 2014| 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007