Sản xuất cây chanh phù hợp tiêu chuẩn VIETGAP trên địa bàn tỉnh Long An

Nguồn tin: Long An, 29/01/2015
Ngày cập nhật: 30/1/2015

Hiện nay, chanh được trồng nhiều ở vùng đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) và chiếm gần 60% tổng diện tích chanh cả nước. Chiếm 27% diện tích cây chanh của ĐBSCL, Long An là tỉnh sản xuất chanh lớn nhất vùng và chiếm trên 15% tổng diện tích của cả nước. Trong kế hoạch tái cơ cấu ngành nông nghiệp của tỉnh, cây chanh được xác định là một trong những cây trồng chuyển đổi chủ lực và được quy hoạch tập trung với diện tích hơn 5.730 ha. Diện tích và sản lượng của chanh đã gia tăng khá nhanh trong những năm gần đây và nghề trồng chanh đang trở thành nguồn thu nhập chính của nhiều nông hộ ở huyện Bến Lức, Đức Huệ, Thạnh Hóa, Đức Hòa, Thủ Thừa. Không như các cây trồng truyền thống, việc phát triển cây chanh chủ yếu là các hộ sản xuất năng động nên có nhu cầu và tiếp cận, áp dụng khoa học và công nghệ vào canh tác cây chanh rất nhanh và hiệu quả. Một trong những ứng dụng quan trọng và hiệu quả nhất thời gian qua là xây dựng qui trình sản xuất theo hướng an toàn, thực hành sản xuất nông nghiệp tốt nhằm tạo nguồn nguyên liệu ổn định, bảo đảm chất lượng sản phẩm cung cấp cho thị trường trong nước và xuất khẩu.

Mặc dù đã trải qua nhiều năm tồn tại trên thương trường, song trái chanh vẫn còn đối mặt với những thách thức, nhất là khi nước ta đã gia nhập tổ chức thương mại thế giới WTO; luật chơi về số lượng, chất lượng, an toàn thực phẩm và truy nguyên nguồn gốc đang trở thành những rào cản cho trái chanh nói riêng và nhiều loại trái cây nói chung khi tham gia thị trường xuất khẩu. Trên địa bàn tỉnh Long An, cây chanh được sản xuất chủ yếu theo kinh nghiệm của người nông dân. Cụ thể, trước khi thực hiện theo VietGAP:

- Hầu hết nông dân không có thói quen ghi chép nhật ký sản xuất trên vườn.

- Có đến 20 - 100% hộ điều tra chưa có toilet hợp vệ sinh.

- 100% số hộ điều tra sử dụng phân hữu cơ chưa qua xử lý.

- Trên 70% hộ điều tra chưa có nơi để bảo quản phân bón, thuốc hóa học hay dụng cụ lao động thích hợp.

- Hình thức hoạt động của Hợp tác xã, Tổ hợp tác chưa sáng tạo, sinh hoạt của các xã viên không thường xuyên, việc trao đổi thông tin của các xã viên còn hạn chế.

Trước thực tế đó, Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Long An đã đặt hàng Viện Nghiên cứu Cây ăn quả miền Nam xây dựng các mô hình. Năm 2012, hai mô hình sản xuất chanh phù hợp tiêu chuẩn VietGAP tại xã Thạnh Hòa huyện Bến Lức và xã Thuận Bình huyện Thạnh Hóa đã được triển khai thực hiện; thông qua việc thu thập và phân tích các chỉ tiêu mẫu đất, mẫu nước theo yêu cầu của tiêu chuẩn VietGAP; các nghiên cứu bổ sung, hoàn thiện và đưa ra quy trình sản xuất chanh phù hợp VietGAP được triển khai đồng bộ, đồng thời hoạt động liên kết những nông dân trồng chanh có diện tích nhỏ lẻ lại với nhau thành Tổ hợp tác, Hợp tác xã; tập huấn, hướng dẫn người nông dân ghi chép nhật ký, phương pháp sử dụng, am hiểu danh mục thuốc bảo vệ thực vật được phép sử dụng; sử dụng phân bón, chất kích thích sinh trưởng phù hợp; xây dựng nhà vệ sinh tự hoại, nhà kho chứa phân bón, thuốc trừ sâu, dụng cụ lao động, hố xử lý chất thải, hố đốt rác, tủ thuốc gia đình, thông tin nhu cầu thị trường tiêu thụ chanh;… là chuỗi hoạt động được triển khai thực hiện trong 2 năm qua để xây dựng mô hình. Sau thời gian triển khai, các hộ đã thực hiện các công việc và tuân thủ các yêu cầu sản xuất chanh phù hợp tiêu chuẩn VietGAP, kết quả từ 2 mô hình là sản phẩm trái chanh đạt tiêu chuẩn VietGAP theo QCVN 8-2: 2012/BYT.

Tại Thạnh Hóa, mô hình được thực hiện tại ấp Gãy, xã Thuận Bình, ngày 20/9/2014 Công ty Cổ phần giám định và khử trùng FCC chính thức thông báo Hợp tác xã sản xuất dịch vụ nông nghiệp Thuận Bình có 8 hộ với diện tích 25 ha và sản lượng 350 tấn/năm đã được đánh giá và chứng nhận tuân thủ theo qui trình thực hành nông nghiệp tốt VietGAP.

Tại Bến Lức, mô hình được thực hiện tại ấp 6, xã Thạnh Hòa, ngày 20/9/2014 Công ty Cổ phần giám định và khử trùng FCC chính thức thông báo Hợp tác xã sản xuất dịch vụ nông nghiệp Thạnh Hòa có 15 hộ với diện tích 35 ha và sản lượng 710 tấn/năm đã được đánh giá và chứng nhận tuân thủ theo quy trình thực hành nông nghiệp tốt VietGAP.

Mô hình sản xuất phù hợp tiêu chuẩn VietGAP lần đầu tiên được người nông dân áp dụng, mặc dù có những khó khăn nhất định, song trong quá trình triển khai thực hiện mô hình sản xuất chanh phù hợp tiêu chuẩn VietGAP cuối cùng đã thành công và mang lại hiệu quả rất thiết thực cho nông dân qua việc tăng đáng kể nguồn thu nhập so với trước đây do năng suất, chất lượng và thị trường ổn định hơn.

Đồng thời, Sở Khoa học và Công nghệ đã hỗ trợ toàn bộ kinh phí và hướng dẫn các thủ tục để đăng ký bảo hộ nhãn hiệu tập thể cho 02 hợp tác xã sản xuất chanh an toàn: Hợp tác xã sản xuất dịch vụ nông nghiệp Thuận Bình (Thạnh Hóa) đã được đăng ký sở hữu nhãn hiệu tập thể chanh không hạt; Tổ hợp tác sản xuất chanh Thạnh Hòa, nay là Hợp tác xã sản xuất chanh Thạnh Hòa (huyện Bến Lức) nhãn hiệu chanh Bến Lức.

Với kết quả này, có thể nói cây chanh của hai mô hình có điều kiện để phát triển bền vững trong điều kiện Việt Nam gia nhập tổ chức thương mại tự do toàn cầu (WTO) và tham gia vào thị trường chung khu vực ASEAN.

Đề tài "Nghiên cứu xây dựng mô hình ứng dụng tiến bộ kỹ thuật mang lại hiệu quả trong sản xuất chanh Bến Lức và Thạnh Hóa đạt tiêu chuẩn VietGAP" đã ghi nhận một số kinh nghiệm được cần tập trung khi triển khai nhằm phát huy hiệu quả trong quá trình nhân rộng mô hình:

- Liên kết trong sản xuất các nông hộ trong vùng thành Tổ hợp tác hoặc Hợp tác xã có qui mô diện tích lớn và tập trung.

- Cần có quy trình kỹ thuật chuẩn phù hợp tiêu chuẩn VietGAP (từ khâu trồng, chăm sóc, thu hoạch và bảo quản sau thu hoạch) cho nông dân áp dụng thống nhất.

- Thường xuyên đôn đốc nhắc nhỡ các nông hộ cùng thực hiện đúng quy trình sản xuất và quy trình thực hành nông nghiệp tốt VietGAP.

- Đôn đốc người nông dân thường xuyên theo dõi, ghi chép nhật ký sản xuất và sử dụng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật phù hợp.

- Hợp tác xã phải có một bộ phận theo dõi và quản lý quá trình thực hiện các khâu công việc của tổ viên. Giám đốc Hợp tác xã phải là người có kiến thức nhất định, có uy tín trong nông dân, nhiệt tình và am hiểu về VietGAP.

- Cần có sự quan tâm của chính quyền địa phương và các ngành chức năng trong việc động viên khuyến khích cũng như tháo gỡ những khó khăn vướng mắc mà các hộ tham gia sản xuất cây ăn trái theo VietGAP gặp phải.

- Liên kết tiêu thụ sản phẩm, sản phẩm sản xuất phù hợp tiêu chuẩn VietGAP phải được đánh giá cao và có nơi tiêu thụ ổn định với giá cả hợp lý chính là đòn bẩy kinh tế kích thích người nông dân mở rộng diện tích sản xuất theo VietGAP.

Vấn đề hiện nay của tỉnh là cần có những biện pháp đầu tư cải tạo, phát triển, tổ chức xây dựng quy hoạch và hình thành vùng trồng chanh chuyên canh hàng hóa cho năng suất và chất lượng cao theo hướng sản phẩm an toàn, phục vụ cho thị trường trong nước và xuất khẩu. Và Thực hành nông nghiệp tốt (Good Agriculture Practices - GAP) là hướng đi đúng và cần thiết không chỉ cho cây chanh mà cho các loại nông sản, nhất là nông sản chủ lực, hướng xuất khẩu của tỉnh./.

ThS. Hồ Thị Diệp Thúy - Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Long An