Ba loại cây giảm nghèo ở Phìn Ngan (Lào Cai)

Nguồn tin: Báo Lào Cai, 03/10/2012
Ngày cập nhật: 4/10/2012

"Mỗi năm, xã chúng tôi giảm trung bình khoảng 7 - 10% hộ nghèo. Có được kết quả đó là nhờ nhân dân tích cực chuyển dịch cơ cấu cây trồng. Trong đó, ba loại cây đem lại hiệu quả rõ rệt nhất là cây thảo quả, sa nhân tím và dưa hấu...", anh Vàng Láo Lở, Phó Chủ tịch UBND xã Phìn Ngan (Bát Xát, Lào Cai) hồ hởi "khoe" với tôi ngay khi bắt đầu buổi trò chuyện.

Cây sa nhân tím đem lại niềm vui mới cho nhân dân Phìn Ngan.

Trong ba loại cây trên, thảo quả là cây trồng lâu đời nhất ở Phìn Ngan. Xã có diện tích rừng trên 500 ha, khí hậu, độ cao thuận lợi cho cây thảo quả phát triển dưới tán rừng. Trước đây, đồng bào Dao đỏ vẫn lấy thảo quả về dùng trong những bài thuốc chứ ít bán ra thị trường. Từ năm 2000 trở lại đây, giá thảo quả tăng lên, nhân dân thấy được giá trị của loại cây này nên mở rộng diện tích. Cây thảo quả được hơn 500 hộ trồng ở 14 thôn, nhưng tập trung nhiều nhất ở các thôn: Láo Sáng, Sủng Bang. Đến nay, Phìn Ngan đã có trên 120 ha thảo quả, mỗi năm đem về nguồn thu hàng tỷ đồng cho nhân dân. Năm 2011, được sự hỗ trợ của Hội Thảo quả tỉnh thông qua xây dựng mô hình phát triển thảo quả bền vững làm điểm ở thôn Sủng Bang, nhân dân đã đưa nội dung phát triển thảo quả, bảo vệ rừng vào quy ước của thôn. Đồng bào cơ bản nắm được kỹ thuật trồng, chăm sóc, thu hái, phơi sấy, bảo quản thảo quả, không thu hoạch non như trước nữa. Năm thảo quả được mùa, các hộ gia đình: Lý Tả Mẩy (thôn Sủng Bang), Phàn Chằn Nhàn, Tẩn Vần Phủ (thôn Láo Sáng) thu được hơn 1 tấn quả; 20 hộ khác trung bình mỗi năm thu từ 5 - 6 tạ quả. Cây thảo quả đã và đang mang lại niềm vui no ấm cho bà con nơi đây.

Cùng họ với thảo quả, nhưng cây sa nhân tím "bén duyên" đất Phìn Ngan muộn hơn. Cách đây khoảng 10 năm, các anh Chảo Quẩy Vản, Chảo Y Mìn (thôn Sủng Hoảng) thấy loại cây này đem lại hiệu quả kinh tế ở một số nơi nên mang mấy trăm cây về trồng thử. Cây trồng dưới tán rừng tự nhiên, hợp với thổ nhưỡng, khí hậu Phìn Ngan nên phát triển rất tốt, ba năm sau đã ra quả. Tuy nhiên, thời điểm đó ở Lào Cai, sản phẩm quả sa nhân tím còn khá xa lạ, chưa được thu mua nhiều, nên loại cây này gần như bị lãng quên. Vài năm trở lại đây, nhiều thương lái tìm mua quả sa nhân tím với giá cao hơn cả thảo quả nên nhiều hộ mua giống về trồng. Sa nhân tím dễ trồng, dễ chăm sóc và bảo vệ vì có thể mọc dưới tán rừng tự nhiên hoặc rừng trồng 2 năm tuổi. Loại cây này phát triển nhanh, rễ xiên ngang mặt đất, nên có tác dụng chống xói mòn đất rất tốt. Năm 2008, đồng bào Dao đỏ thôn Sủng Hoảng trồng được 8 ha, nay đã cho thu hoạch. Hiện nay, diện tích sa nhân tím cả xã đã lên tới hơn 20 ha, có ở khắp các thôn: Sủng Vành, Sủng Vui, Láo Vàng, Suối Tủng…

Hiện nay, Phìn Ngan đang vào mùa thu hoạch sa nhân tím, quả tươi có giá 80.000 - 100.000 đồng/kg. Hai năm qua, mỗi vụ sa nhân, hộ ông Chảo Y Phú, Chảo Y Mìn thu từ 30 - 40 triệu đồng… Đây đang được coi là một trong những cây mũi nhọn xóa đói, giảm nghèo triển vọng ở Phìn Ngan.

So với hai loại cây trên, dưa hấu tuy chỉ là loại cây ngắn ngày, trồng trên chân ruộng một vụ, nhưng những năm qua đã giúp nhiều hộ dân Phìn Ngan nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống. Dưa hấu được trồng ở Phìn Ngan từ năm 2003. Mỗi vụ dưa, đồng bào Dao đỏ ở các thôn: Van Hồ, Sải Duần, Sủng Bang, Sủng Hoảng trồng trên 10 ha. Thôn Van Hồ, nơi đầu tiên trồng loại cây này, đến nay 100% hộ dân trồng dưa hấu. Năm 2012, do khí hậu khắc nghiệt, dưa hấu mất mùa, nên sản lượng chỉ được 16 tấn. Còn như năm 2010, sản lượng dưa cả xã lên tới trên 60 tấn. Ông Vàng Láo Tả, thôn Van Hồ cho biết: Trước đây, đất ruộng một vụ gặt lúa xong chỉ bỏ không cho cỏ mọc, dân không có việc để làm, nhưng mấy năm qua, trước Tết Nguyên đán, bà con đã hồ hởi làm đất để sau Tết sẽ xuống giống. Đến độ cuối tháng 3 âm lịch, dưa đã cho thu hoạch. Năm 2010, gia đình trồng nhiều dưa hấu nhất xã, thu hoạch trên 10 tấn quả, bán được hơn 40 triệu đồng…

Thảo quả, sa nhân tím, dưa hấu đã giúp cho nhân dân Phìn Ngan xóa đói, giảm nghèo hiệu quả. Năm 2010, xã còn 59,2% hộ nghèo; năm 2011, tỷ lệ hộ nghèo giảm còn 52%. Với mục tiêu mỗi năm giảm từ 5% - 10% hộ nghèo, Phìn Ngan phấn đấu đến hết năm 2015 cả xã chỉ còn 20% - 25% hộ nghèo. Tổng kết giai đoạn 2007 - 2012, xã có 87 hộ nông dân đạt danh hiệu sản xuất, kinh doanh giỏi các cấp. Trong đó, có 7 hộ cấp tỉnh, 21 hộ cấp huyện và 59 hộ cấp xã. Điều đáng nói, những điển hình này đều vươn lên từ 3 loại cây trồng trên. Thời gian tới đây, xã sẽ tiếp tục vận động nhân dân đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu cây trồng theo hướng lấy thảo quả, sa nhân tím, dưa hấu làm mũi nhọn, đưa thêm nhiều loại cây mới hiệu quả cao vào trồng, giúp nhân dân có cuộc sống ấm no.

Tuấn Ngọc