Tỏi Lý Sơn ở Ninh Phước

Nguồn tin: Lao Động, 17/1/2012
Ngày cập nhật: 28/1/2012

Giờ thì đã có thêm một "xã tỏi" Ninh Phước, thị xã Ninh Hòa, Khánh Hòa trồng tỏi theo kiểu Lý Sơn, Quảng Ngãi. Những ngày giáp Tết, cánh đồng tỏi ở đây xanh ngát, bạt ngàn xóa sạch dấu tích của dải biển Ninh Phước vốn khô cằn, quanh năm cát bay, cát nhảy.

Người tiên phong của "xã tỏi"

Những năm cuối thập niên 90, cây tỏi ở đảo Lý Sơn "lên ngôi" ở thị trường trong nước. Dân trên đảo ví cây tỏi như "vàng trắng". Họ truyền nhau câu cửa miệng rằng, "làm vua thua làm tỏi"! Nhưng thời gian sau, tỏi Lý Sơn không còn thời hoàng kim và độc tôn nữa, do thời tiết ở đảo ngày càng khắc nghiệt, chi phí trồng tỏi tăng cao, năng suất giảm, giá cả bấp bênh, thị trường tiêu thụ bị thu hẹp vì sự cạnh tranh của cây tỏi ở nhiều nơi khác. Nhận thấy cái khó đang "bó" dần nghề trồng tỏi truyền thống trên huyện đảo, anh Võ Ái Nhân, một người trồng tỏi ở Lý Sơn quyết định vượt sóng đưa cây tỏi vào trồng nhân rộng ở đất liền. Nhưng ngặt nỗi ở quê hương Quảng Ngãi không có cát vôi để trồng và tạo nên hương vị đặc biệt của cây tỏi Lý Sơn. Anh Nhân bèn bỏ quê đi "thị sát" ở dọc bờ biển từ miền Trung đến Vũng Tàu để tìm loại cát vôi quý hiếm được tạo nên bởi lớp lớp vỏ ốc, vỏ hàu hay san hô đã mủn qua thời gian hàng trăm ngàn năm...

"Tôi vui sướng như muốn phát điên khi phát hiện một động cát vôi lộ thiên rộng lớn ở ven biển Mỹ Giang, xã Ninh Phước, thị xã Ninh Hòa, Khánh Hòa. Thế là năm 1996, tôi đưa vợ con cùng người cha vào lập nghiệp ở Ninh Phước và bắt đầu trồng 4000m2 cây tỏi theo kiểu ở đảo Lý Sơn" - Anh Nhân kể.

Sau một thời gian, ruộng tỏi của ông Nhân xanh ngát giữa một vùng cát khô cằn. Người dân Ninh Phước tò mò, trố mắt nhìn vợ chồng ông Nhân thu hoạch hàng tấn củ tỏi trắng phau, thơm, cay dịu không thua gì tỏi ở đảo Lý Sơn. Thành công ngoài mong đợi, ông Nhân mở rộng diện tích trồng tỏi lên 1,2ha, thu lãi hàng chục triệu đồng/vụ. Theo chân ông Nhân, từ năm 1998 đến nay, hơn 130 hộ dân đã rời đảo Lý Sơn mang theo nghề trồng tỏi truyền thống đến làm ăn, sinh sống ổn định lâu dài ở Ninh Phước và xã lân cận Ninh Vân. Chị Đỗ Thị Dù - Chủ tịch UBND xã Ninh Phước cho biết: Giờ đây, dân đảo Lý Sơn cùng hàng chục hộ dân ở các thôn Ninh Tịnh, Ninh Yển, Mỹ Giang đã phát triển cả trăm hecta diện tích trồng tỏi. Cánh đồng tỏi dần được định hình và tỏi trở thành cây chủ lực của địa phương, thu lãi ít nhất 200 triệu đồng/ha/năm.

Trồng tỏi công nghiệp

Nếu như trồng một thửa ruộng tỏi ở đảo Lý Sơn cần đến hai người xách nước tưới hoặc vừa kéo dây, vừa tưới nước, bón phân, thì đồng tỏi ở Ninh Phước bây giờ đều "tự động hóa" nước tưới bằng hệ thống phun sương. Trước khi trồng tỏi, người dân đã san ủi cho cát đất bằng phẳng, đổ lên một lớp đất núi bazan rồi nện chặt, sau đó lắp hệ thống ống nhựa ngầm nối với béc phun, rồi trải lên một lớp cát vôi. Nhờ thuận lợi có điện, nước đầy đủ, nên phun tưới... vô tư! Vậy nên đang mùa chăm bón tỏi, nhưng dường như chẳng mấy ai ở trên đồng tỏi.

Trồng tỏi công nghiệp với vốn đầu tư rất cao, từ 400-500 triệu đồng/ha. Nhưng bù lại cây phát triển tốt, hiệu quả năng suất, sản lượng lại đạt cao hơn từ 2-3 tấn/ha và giảm hẳn mức chi phí công chăm sóc, tưới nước... Ông Lê Văn Thông, người trồng gần 1 ha tỏi ở Ninh Phước, nói: "Hệ thống tưới phun ngoài tiết kiệm nước, còn giúp tăng hiệu quả dụng đất quanh năm khi trồng xen canh và luân canh được nhiều loại cây khác như đậu phụng, cà chua, ớt, hành..." Về nhu cầu giống, phân bón phục vụ cho sản xuất, các "đầu nậu" sẵn sàng cung cấp mọi lúc mọi nơi và bao tiêu luôn sản phẩm. Nhờ vậy, các hộ trồng tỏi ở đây đều ứng dụng mô hình này và cho thu nhập rất cao, từ 100-300 triệu đồng/ha/năm...

Thương hiệu "Tỏi Khánh Hòa"?

Cây tỏi lên ngôi ở Ninh Phước đã làm đổi đời bao người dân nghèo. Tỏi đang phát triển đến chân núi và lan rộng ra tận vùng biển Ninh Vân. Song, bấy lâu nay dân trồng tỏi ở đây vẫn canh cánh nỗi niềm trăn trở là chưa xây dựng được thương hiệu "Tỏi Khánh Hòa". Nếu như tỏi Lý Sơn đã khẳng định được thương hiệu từ lâu bởi hương thơm và giá trị sử dụng, thì tỏi Ninh Phước có chất lượng tương đương vẫn chỉ là loại hàng hóa bình thường lẫn lộn với nhiều loài gia vị khác trên thị trường trong nước...

Nói như ông Võ Ái Nhân thì, tỏi Ninh Phước "thơm tho ai biết, ngát lừng ai hay"! Làm gì để phát triển bền vững vùng trồng tỏi này và xây dựng được thương hiệu nhằm nâng cao giá trị sản phẩm? Vấn đề đang cần sự quan tâm của các ngành chức năng tỉnh Khánh Hòa!

Lưu Phong