Thương hiệu cho hàng nông sản: Xây đã khó, giữ càng khó hơn

Nguồn tin: BCT, 6/9/2006
Ngày cập nhật: 6/9/2006

Thời gian qua, các nhà quản lý, nhà khoa học, nhà sản xuất và doanh nghiệp (DN) trong nước đã quan tâm nhiều đến việc xây dựng thương hiệu, nâng cao chất lượng và khả năng cạnh tranh cho hàng hóa, nhất là hàng nông sản. Đã có nhiều cuộc hội thảo, tọa đàm, bàn luận về các giải pháp cho vấn đề trên nhưng khi đưa vào thực tế còn chậm và gặp nhiều lúng túng, vướng mắc...

Xây dựng thương hiệu: Cần định hướng chiến lược

Theo Chi cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng TP Cần Thơ, trong những năm gần đây, chất lượng sản phẩm do các DN của TP Cần Thơ sản xuất đã được nâng cao. Sản phẩm thuộc một số lĩnh vực như: chế biến thủy hải sản, lương thực, thực phẩm, may mặc, xi-măng, vật liệu xây dựng, dược phẩm... đạt chất lượng tương đối tốt, tăng khả năng cạnh tranh ở thị trường trong nước và tham gia xuất khẩu.

Gần đây, các DN cũng đã chú trọng áp dụng hệ thống quản lý chất lượng để nâng cao chất lượng sản phẩm, tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường. Có DN áp dụng song song cả hai hệ thống quản lý chất lượng như: ISO 9000 và ISO 14000 hoặc GMP và ISO 9000, HACCP và ISO 9000... Tuy nhiên, số lượng DN ở TP Cần Thơ đầu tư áp dụng hệ thống quản lý chất lượng trong sản xuất để nâng cao chất lượng sản phẩm còn hạn chế; chủ yếu chỉ tập trung ở một số DN lớn, có tên tuổi và có tiềm lực về tài chính. Hầu hết các DN của TP Cần Thơ là DN vừa và nhỏ, máy móc, thiết bị công nghệ lạc hậu, thiếu vốn mua sắm trang thiết bị hiện đại... đã ảnh hưởng đến năng suất và chất lượng sản phẩm, chi phí cho sản xuất cao, hạn chế khả năng cạnh tranh của sản phẩm trên thị trường. Các DN này cũng chưa chú trọng nhiều đến việc áp dụng các hệ thống quản lý chất lượng trong quá trình sản xuất.

Ông Nguyễn Minh Thương, Chi Cục trưởng Chi cục Tiêu chuẩn Đo lường - Chất lượng TP Cần Thơ, cho biết: “Thời điểm Việt Nam gia nhập WTO đã cận kề. Khi đó, đòi hỏi chất lượng sản phẩm của các DN phải tốt hơn. Trong khi đó, nhiều sản phẩm của các DN vừa và nhỏ còn áp dụng tiêu chuẩn cơ sở, so với tiêu chuẩn hệ thống quản lý chất lượng của khu vực và quốc tế còn có khoảng cách rất lớn. Tới đây, chúng tôi sẽ tích cực hỗ trợ cho các DN áp dụng các hệ thống quản lý chất lượng tiêu chuẩn cao hơn, tương đương với các tiêu chuẩn của khu vực và quốc tế”. Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Minh Thương, trong điều kiện xuất phát điểm của các DN còn thấp, vấn đề mà các DN cần quan tâm không phải chỉ đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị mà cần tập trung vào các công việc trong khả năng. Việc nâng cao năng suất, chất lượng và khả năng cạnh tranh của sản phẩm là rất cần thiết và không nhất thiết phải tốn quá nhiều chi phí mới làm được. Chẳng hạn, các DN có thể tham gia các giải thưởng, bình chọn danh hiệu như: Giải thưởng Sao Vàng Đất Việt, danh hiệu Hàng Việt Nam Chất lượng Cao, 100 Thương hiệu mạnh Việt Nam... để làm mục tiêu phấn đấu nâng cao chất lượng sản phẩm, quảng bá thương hiệu.

Thương hiệu Nông trường Sông Hậu khá nổi tiếng trong nước và với bạn bè quốc tế. Hiện nay, nhiều mặt hàng của nông trường đã có mặt ở Mỹ, châu Âu... Nông trường đang áp dụng hệ thống quản lý chất lượng tiên tiến theo các tiêu chuẩn: ISO 9001:2000, HACCP, SQF 2000CM (áp dụng trong chế biến thủy hải sản), SQF 1000CM (áp dụng trong nuôi trồng thủy sản)...

Nói về quá trình xây dựng thương hiệu của Nông trường Sông Hậu, ông Huỳnh Hữu Chí, Phó Chủ tịch Hội đồng Tư vấn Nông trường Sông Hậu, cho biết: “Logo của Nông trường Sông Hậu (SOHAFARM) đã có cách đây trên 15 năm. Vào tháng 5-2004, chúng tôi cũng đã đăng ký logo thương hiệu độc quyền với Cục Sở hữu Trí tuệ Việt Nam. Tháng 2-2005, chúng tôi đã đăng ký thương hiệu này với Văn phòng Sáng chế và Thương hiệu Hoa Kỳ. Ngoài thương hiệu của nông trường, chúng tôi cũng xây dựng thêm thương hiệu cho các sản phẩm chủ lực như: thương hiệu Sohafood (sản phẩm xuất khẩu thủy sản), Xoài Cát Sông Hậu, gạo Sohafarm...”.

Theo ông Huỳnh Hữu Chí, xây dựng thương hiệu không khó, cái khó là làm sao phát triển và giữ vững được thương hiệu sau khi đã xây dựng. Để giữ vững thương hiệu, phải bảo đảm chất lượng của sản phẩm đúng theo yêu cầu của người tiêu dùng và của thị trường đòi hỏi. Chẳng hạn như khách hàng yêu cầu sản phẩm phải sản xuất theo hệ thống quản lý chất lượng ISO, HACCP hoặc SQF thì nông trường đều đáp ứng. Ban Giám đốc Nông trường Sông Hậu đã xác định chọn những mặt hàng chủ lực (có nguồn nguyên liệu tốt, ổn định, được sản xuất tại nông trường) như: gạo, cá tra, xoài cát... để xây dựng, quảng bá và giữ vững thương hiệu trên thị trường bằng cách giữ vững và nâng cao chất lượng hàng hóa, dịch vụ. Chọn thương hiệu chủ lực và có định hướng chiến lược thì việc giữ vững thương hiệu không khó khi Việt Nam gia nhập WTO.

Những khó khăn ...

Hiện nay, chính tình trạng sản xuất manh mún, thiếu liên kết... đã dẫn đến nguồn nguyên liệu không đồng đều, chất lượng không ổn định; sản phẩm làm ra khó cạnh tranh trên thị trường... Điều này ít nhiều ảnh hưởng đến quá trình xây dựng thương hiệu của các DN. Vấn đề tổ chức nguồn nguyên liệu đầu vào và sản xuất sản phẩm với số lượng lớn, chất lượng, giá thành ổn định đang là bức xúc của nhiều DN.

Gần đây, nhiều người tiêu dùng tại TP Cần Thơ đã biết đến sản phẩm gấc tươi Kiều Phương. Đây là sản phẩm được chiết xuất từ trái gấc tươi, thay thế phẩm màu, dùng trong chế biến thực phẩm như: xôi gấc, rau câu, yaourt, làm bánh... Chị Phạm Kiều Phương, Chủ cơ sở sản xuất gấc tươi Kiều Phương ở phường An Bình, quận Ninh Kiều, cho biết: “Sản phẩm của cơ sở đã có mặt ở Cần Thơ và nhiều tỉnh như: Vĩnh Long, Kiên Giang, Khánh Hòa..., được nhiều khách hàng tín nhiệm về các điều kiện an toàn vệ sinh thực phẩm. Hiện cơ sở đã làm các thủ tục để đăng ký thương hiệu cho sản phẩm. Tuy nhiên, khó khăn lớn nhất là nguồn nguyên liệu trái gấc không ổn định do ở ĐBSCL, việc trồng gấc chưa phát triển đại trà. Vì thế, cơ sở chưa dám phát triển mạnh thương hiệu và ký các hợp đồng đưa sản phẩm ra thị trường nước ngoài. Mặt khác, cơ sở cũng đang thiếu vốn để nâng cấp thiết bị sản xuất, mở rộng thêm nhà xưởng máy móc”.

Hiện tại, nhiều đơn vị, DN, cả các nhà quản lý chuyển bộ vẫn còn chậm và lúng túng trong việc xây dựng thương hiệu, nâng cao chất lượng hàng hóa. Nhiều thương hiệu hàng nông sản sau khi xây dựng xong đã cho thấy thiếu tính chuyên nghiệp. Theo Khoa Thủy sản (Đại học Cần Thơ), điều quan trọng trong việc xây dựng thương hiệu là sự rõ ràng, minh bạch. Chẳng hạn, xây dựng thương hiệu cho cá da trơn cần phân biệt rõ giữa cá tra và ba sa, nếu không có thể khi vào WTO, nhà sản xuất Việt Nam sẽ phải trả giá đắt. Để nâng cao chất lượng và quản lý chặt các vấn đề về an toàn vệ sinh thực phẩm trên các sản phẩm cá da trơn, cần phải quan tâm cả quá trình sản xuất: từ cá giống bố mẹ, con giống, thức ăn cho cá... đến thành phẩm. Còn quản lý chất lượng cá bằng cách tới khi xuất bán mới bắt cá lên kiểm tra là chưa ổn.

Đã có nhiều ý kiến cho rằng, nếu hàng nông sản của Việt Nam không sớm được nâng cao chất lượng, hạ giá thành sản phẩm thì khi vào WTO, sẽ khó cạnh tranh với hàng nông sản của Thái Lan và nhiều nước khác. Trong khi đó, từ khâu nguyên liệu đầu vào, ngay cả nông dân cũng đang gặp khó khăn trong việc nâng cao chất lượng hàng nông sản. Ông Huỳnh Văn Sắt, nông dân ở khu vực Thới Bình A, phường Thới An, quận Ô Môn, nói: “Nhiều nông dân thực sự đang bế tắc trước việc nâng cao chất lượng hàng nông sản do thiếu kỹ thuật, thiếu các loại giống cây trồng, vật nuôi đảm bảo và ổn định về chất lượng. Hiện nông dân sản xuất lúa muốn chuyển dịch cơ cấu cây trồng, vật nuôi theo mùa vụ để nâng cao chất lượng và giá trị sản phẩm cũng đang gặp khó về điều kiện đất đai và đầu ra cho sản phẩm”.

VĂN CÔNG - HỒNG BẢO