Phát triển ngành chế biến hạt điều xuất khẩu: Nhà máy cần liên kết với nông dân

Nguồn tin: Báo Khánh Hoà, 06/09/2011
Ngày cập nhật: 9/9/2011

Các doanh nghiệp (DN) chế biến hạt điều (CBHĐ) xuất khẩu hiện có thị trường khá lớn, tuy nhiên sản lượng hạt điều nguyên liệu trong nước chỉ mới đáp ứng khoảng 50% nhu cầu của các DN. Những phụ thuộc trong việc nhập khẩu hạt điều nguyên liệu một lần nữa đặt ra vấn đề liên kết giữa DN và nhà nông trong liên kết 4 nhà để sản xuất nông nghiệp.

Cả nước hiện có khoảng 350 nghìn héc-ta điều, trong đó các tỉnh duyên hải miền Trung chiếm 21% diện tích. Ngành CBHĐ xuất khẩu là 1 trong 8 ngành hàng được xếp vào loại ngành hàng được ưu tiên phát triển. Hiện Việt Nam là một trong những nước dẫn đầu thế giới về xuất khẩu điều. Bên cạnh các thị trường truyền thống như: Trung Quốc, Mỹ, Hà Lan, Đức, Anh, Pháp… vẫn được giữ vững, ngành điều Việt Nam đang từng bước hướng đến các thị trường tiềm năng như: các nước khu vực Trung Đông, Liên bang Nga, Nhật Bản… - đây là những thị trường có nhu cầu tiêu thụ nhân hạt điều rất lớn. Tại Khánh Hòa, tháng 7-2011, các DN đã xuất khẩu 120 tấn hạt điều, tăng 20,7% so với tháng trước, nâng sản lượng nhân hạt điều xuất khẩu trong 7 tháng năm 2011 lên 441,6 tấn. Với chừng ấy sản lượng hạt điều xuất khẩu, các DN trên địa bàn tỉnh cần khoảng 1.300 tấn hạt điều thô.

Ông Nguyễn Ngọc Hoàng - Giám đốc Công ty TNHH CBHĐ Sao Việt cho biết: “Để chế biến 2.000 tấn nhân hạt điều thành phẩm dùng cho xuất khẩu, Công ty chúng tôi cần 8.000 tấn hạt điều thô. Do nguyên liệu trong nước chỉ đáp ứng được một phần nhu cầu nên các DN CBHĐ lệ thuộc vào nguồn hạt điều thô nhập khẩu từ các nước như: Bờ Biển Ngà, Campuchia... Hiện mỗi năm Công ty chúng tôi phải nhập khẩu khoảng 50% hạt điều thô từ Bờ Biển Ngà để đáp ứng nhu cầu chế biến nhân hạt điều xuất khẩu. Những năm qua, tình trạng nông dân trên địa bàn tỉnh “chạy theo phong trào”, cây nào cho hiệu quả kinh tế cao thì trồng đã dẫn đến diện tích cây điều không ổn định, có phần bị thu hẹp. Để ổn định vùng nguyên liệu, Công ty chúng tôi sẽ tổ chức phát triển cây điều trong các hộ gia đình qua việc thu mua, chế biến, tiêu thụ sản phẩm hạt điều. Muốn cây điều mang lại hiệu quả cho nông dân, không còn cách nào khác hơn là gắn vùng nguyên liệu điều với nhà máy CBHĐ”.

Chế biến nhân hạt điều xuất khẩu tại Công ty TNHH Chế biến hạt điều Sao Việt.

Để nâng cao chất lượng, năng suất, đảm bảo các yếu tố kỹ thuật đáp ứng nhu cầu xuất khẩu, tạo sự phát triển ổn định, từ tháng 6-2010, Công ty TNHH CBHĐ Sao Việt đã đầu tư gần 11,5 tỷ đồng (trong đó, kinh phí khuyến công quốc gia hỗ trợ 210 triệu đồng) để xây dựng Nhà máy sản xuất nhân hạt điều xuất khẩu. Công ty đã đầu tư hơn 6 tỷ đồng để xây dựng văn phòng, kho nguyên liệu, nhà xưởng...; gần 5,5 tỷ đồng để trang bị thiết bị máy móc như: cân điện tử, máy biến áp, máy bóc vỏ lụa nhân hạt điều, hệ thống máy nén khí, máy sàng thô, bàn cắt, lò sấy, lò chao, nồi hơi… Sau 16 tháng xây dựng, đến nay Nhà máy CBHĐ xuất khẩu của Công ty có công suất 8.000 tấn nguyên liệu/năm (tương đương 2.000 tấn thành phẩm) tại Vạn Ninh đã từng bước đi vào hoạt động ổn định. Dự kiến lợi nhuận năm 2011 của Công ty đạt khoảng 3 tỷ đồng.

Ngành CBHĐ xuất khẩu đang mang lại hiệu quả cho DN. Tuy nhiên, các DN CBHĐ xuất khẩu hiện gặp không ít khó khăn. Điều đáng nói là năng lực chế biến của các DN trong nước rất lớn, nhưng sản lượng hạt điều nguyên liệu trong nước chỉ đáp ứng được một phần nhu cầu chế biến xuất khẩu của các DN. Theo ông Mai Thanh Liêm, Chủ tịch Hiệp hội DN nhỏ và vừa tỉnh, đối với các DN hoạt động trong ngành CBHĐ, vấn đề đặt ra lớn nhất chính là tình trạng “đói nguyên liệu”, DN CBHĐ nước ta đang xuất khẩu “công nghệ” chế biến nhiều hơn xuất khẩu nông sản do lượng hạt điều nguyên liệu nhập khẩu rất lớn. Thị trường xuất khẩu lớn, vấn đề đặt ra đối với ngành CBHĐ hiện nay là giải quyết được bài toán liên kết giữa nhà nông và DN để tạo vùng nguyên liệu ổn định cho các nhà máy chế biến hạt điều.

Cùng chung quan điểm, ông Trần Kim Bảo - Phó Chủ tịch UBND huyện Vạn Ninh (Khánh Hoà) cho rằng, việc Công ty TNHH CBHĐ Sao Việt đưa nhà máy chế biến nhân hạt điều xuất khẩu tại Vạn Ninh đi vào hoạt động không chỉ đáp ứng nhu cầu xuất khẩu của DN, mà còn góp phần giải quyết việc làm cho khoảng 300 lao động địa phương. Để ổn định sản xuất, Công ty cần tăng cường liên kết với người nông dân trồng và thu hoạch điều, mở rộng đại lý thu mua hạt điều nhằm giúp nông dân trên địa bàn gắn bó với cây điều nhiều hơn. Bên cạnh kế hoạch phát triển vùng nguyên liệu của Công ty, lãnh đạo tỉnh, ngành chuyên môn cũng cần có sự quan tâm hỗ trợ DN ngành CBHĐ cũng như quy hoạch phát triển cây điều hợp lý.

Việc các DN CBHĐ xuất khẩu có thị trường xuất khẩu lớn nhưng hiện tại chủ yếu xuất khẩu công nghệ chế biến nên chưa mang lại hiệu quả cao cho người nông dân. Trong khi đó, nông dân trên địa bàn tỉnh lại có tâm lý “chạy theo” các cây trồng cho hiệu quả kinh tế cao hơn nên sản xuất thiếu ổn định. Bên cạnh việc đầu tư phát triển vùng nguyên liệu của các DN CBHĐ, các địa phương trên địa bàn tỉnh cần có định hướng phát triển diện tích cây điều phù hợp để phát triển ổn định ngành CBHĐ xuất khẩu và mang lại lợi ích cho người nông dân.

THỦY BA