Cơ hội mới cho cây lạc Nghệ An

Nguồn tin: Báo Công Thương, 09/08/2011
Ngày cập nhật: 10/8/2011

Nghệ An chiếm tới gần 1/4 diện tích trồng lạc của cả nước. Tuy nhiên, để tiếp cận được với thị trường vẫn còn nhiều bất cập. Gần đây, đã xuất hiện mô hình liên minh sản xuất và tiêu thụ lạc Diễn Thịnh thuộc “Dự án cạnh tranh nông nghiệp”. Đây được coi là cơ hội mới cho cây lạc.

Còn nhiều bất cập

Lạc là nông sản chủ lực của Nghệ An và có thương hiệu. Hiện tại, mỗi năm toàn tỉnh gieo trồng 23.000 – 24.000 ha lạc, đạt sản lượng 50.000 – 55.000 tấn lạc vỏ. Theo kế hoạch, những năm tới sẽ gieo trồng 28.000 – 30.000 ha, sản lượng 80.000 – 90.000 tấn lạc vỏ. Năm 2010, Nghệ An có 10 doanh nghiệp tham gia xuất khẩu với số lượng 3.151 tấn lạc nhân, đạt kim ngạch 3,8 triệu USD. Nhu cầu tiêu thụ lạc trên thế giới lớn và có xu hướng tăng, không dưới 1,5 triệu tấn/năm, tập trung ở châu Á, EU. Có thể khẳng định, Việt Nam hoàn toàn có khả năng đảm bảo nguồn cung cho nhu cầu tiêu dùng và xuất khẩu, kể cả trong trường hợp có các đơn hàng lớn.

Tuy nhiên, vấn đề sản xuất, thu hoạch, bảo quản và tiêu thụ lạc hiện vẫn còn nhiều bất cập. Diện tích trồng hạn chế, năng suất thấp, công tác thu hoạch và chế biến sau thu hoạch ít được quan tâm đầu tư, hệ thống kho tàng, công nghệ chế biến, bảo quản lạc hậu.

Đó là chưa nói đến thiên tai hạn hán, lũ lụt, bệnh dịch thường xuyên xảy ra bởi khí hậu nóng ẩm và mưa nhiều trong vụ thu hoạch, làm ảnh hưởng không tốt đến chất lượng. Do tính chất sản xuất phân tán, nhỏ lẻ, nên khi có hợp đồng xuất khẩu số lượng lớn còn lúng túng; giá cả lại không ổn định; dịch vụ markefting yếu và thiếu.

Còn có tình trạng một số người dân lạm dụng hóa chất, thậm chí ngâm nước cho lạc để tăng trọng lượng, nên khi bảo quản, vận chuyển lưu thông hàng hóa, sản phẩm lạc nhân thường bị nấm mốc. Nhiều lô hàng xuất khẩu bị trả về, làm lạc nhân Nghệ An mất uy tín. Đó là hệ quả của lối kinh doanh “chụp giật”.

Trong điều kiện thị trường mở như hiện nay, các doanh nghiệp Nghệ An còn chịu sự cạnh tranh mạnh mẽ của các doanh nghiệp ngoại tỉnh và thương nhân nước ngoài vào khai thác hàng xuất khẩu. Bên cạnh đó, việc tiếp cận thị trường nội địa và xuất khẩu còn phụ thuộc nhiều vào thương lái, người nông dân thiếu thông tin và kinh nghiệm thị trường.

Lạc xuất khẩu yêu cầu về chất lượng, hình thức bao bì gắt gao hơn tiêu thụ nội địa. Thị trường xuất khẩu cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro, tính ổn định thấp. Đặc biệt, với phương thức mua bán chủ yếu qua đường tiểu ngạch, các doanh nghiệp Việt Nam rất dễ bị ép giá.

Liên minh tiêu thụ - cơ hội mới?

Nằm trong chương trình cạnh tranh nông nghiệp do Ngân hàng Thế giới tài trợ, Liên minh sản xuất lạc Diễn Thịnh giữa HTX nông nghiệp Bắc Thịnh (Diễn Châu) và doanh nghiệp tư nhân Sỹ Thắng (một doanh nghiệp đã có trên 8 năm kinh nghiệm trong thu mua và tiêu thụ lạc Nghệ An) được hình thành trên cơ sở hỗ trợ của Nhà nước, thông qua chương trình tài trợ của Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB).

Chương trình ra đời nhằm hình thành một liên minh sản xuất giữa các tổ chức nông dân và doanh nghiệp thương mại tư nhân, xây dựng mối quan hệ hợp tác và thực hiện kế hoạch kinh doanh chung, giúp các bên nâng cao tính cạnh tranh. Cùng những biện pháp nâng cao chất lượng, an toàn thực phẩm, đáp ứng các điều kiện của thị trường xuất khẩu, trong liên minh còn tạo ra sự thống nhất về giá cả.

Doanh nghiệp sẽ tiếp xúc trực tiếp với người nông dân, áp dụng giá sát với giá thị trường và cộng thêm 500 đ/kg cho các thành viên liên minh; áp dụng tiến bộ kỹ thuật và cải tiến các quy trình quản lý để giảm chi phí đầu vào, giảm tỷ lệ tổn thất sau thu hoạch và tăng sức cạnh tranh. Từng bước xây dựng quỹ bình ổn để ứng phó với các biến động của thị trường, giới thiệu và hỗ trợ nông dân trong tìm kiếm các nhà cung cấp vật tư nông nghiệp có uy tín thực sự.

Thông qua các hợp đồng xuất khẩu chính ngạch, liên minh sẽ chọn các công ty bán sỉ và bán lẻ có uy tín tại các nước sở tại làm kênh phân phối chính. Đồng thời, từng bước nghiên cứu, thâm nhập và mở rộng vào các thị trường chất lượng cao, giá cao như thị trường Nhật Bản, Hàn Quốc, EU, Hoa Kỳ và Trung Đông.

Cung cấp hàng chất lượng cao cho các hệ thống siêu thị, liên kết với các tỉnh bạn để cùng khai thác các thị trường có yêu cầu số lượng lớn. Để đạt được các mục tiêu này, liên minh cũng đề ra nhiều chiến lược quảng cáo và xúc tiến thương mại cụ thể như: Xây dựng và đăng ký thương hiệu hàng hóa tại các thị trường tiêu thụ chính, tham gia các kỳ hội chợ trong và ngoài nước...

Tuy nhiên, để năm 2015 xuất được 20.000 - 25.000 tấn lạc nhân, đạt kim ngạch 25 - 30 triệu USD thì tỉnh Nghệ An cần có nhiều giải pháp đồng bộ hơn nữa: Cần chuyển dịch cơ cấu cây trồng để có quỹ đất mở rộng diện tích lạc, áp dụng chính sách thâm canh, đầu tư chiều sâu theo hướng sản xuất sạch, đồng thời mở rộng diện tích và tăng năng suất sản lượng.

Thêm nữa, cần khôi phục giống lạc sen, đưa giống mới, năng suất cao vào sản xuất, áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật nhằm tăng cường thâm canh nâng cao năng suất.

Đầu tư cơ sở vật chất cho công tác chế biến, bảo quản sau thu hoạch bằng các công nghệ hiện đại tiên tiến, nhằm giảm độ ẩm và độc tố aplatoxine, nâng cao chất lượng sản phẩm để lấy lại uy tín. Tăng cường liên kết 3 nhà: “nhà nông - nhà doanh nghiệp - nhà khoa học”. Đẩy mạnh nắm nguồn hàng, kể cả thu gom ngoại tỉnh…

Thanh Tú