Hướng mới trong quản lý dịch hại trên lúa

Nguồn tin: Báo Vĩnh Long, 31/05/2011
Ngày cập nhật: 31/5/2011

Ngoài những chương trình như IPM, “3 giảm, 3 tăng”, “1 phải, 5 giảm”… đã mang lại hiệu quả kinh tế, môi trường thiết thực trong sản xuất nông nghiệp, vài năm trở lại đây, chương trình “Quản lý dịch hại tổng hợp trên lúa bằng công nghệ sinh thái” hay còn gọi là chương trình “Ruộng lúa bờ hoa” đã được một số tỉnh ở ĐBSCL thực nghiệm thành công, mở ra hướng mới trong phòng, chống sâu, bệnh bảo vệ cây trồng.

Trồng hoa trên bờ ruộng phù hợp với nền nông nghiệp bền vững. Ảnh: Internet

Tác dụng của chương trình

Mô hình công nghệ sinh thái này là mô hình ứng dụng trồng hoa trên bờ ruộng để thu hút thiên địch đến, diệt trừ các loại sâu rầy hại lúa, giúp nông dân ít hoặc không sử dụng thuốc trừ sâu, bảo vệ môi trường. Đây là sáng kiến của các chuyên gia Viện lúa Quốc tế (IRRI) được khảo nghiệm tại Trung Quốc, Thái Lan và được các nhà khoa học nông nghiệp Việt Nam áp dụng thành công nhiều mô hình ở một số tỉnh vùng ĐBSCL từ cuối năm 2009 và đã được Bộ Nông nghiệp và PTNT khuyến cáo nhân rộng vì những lợi ích thiết thực của nó.

TS. Hồ Văn Chiến, Giám đốc Trung tâm Bảo vệ thực vật (BVTV) phía Nam cho biết: Khi trồng các loại hoa có phấn hoa và mật hoa trên bờ ruộng lúa, ngoài tác dụng làm nơi cư trú cho các loài côn trùng bắt mồi ăn thịt thường nằm dưới mặt đất thì hoa còn là nguồn thức ăn bổ sung cho các loài ký sinh thiên địch trước khi sinh sản như các loài ong ký sinh. Sau khi ăn phấn hoa, mật hoa giàu chất protein, ong ký sinh sẽ tìm đến trứng và ấu trùng của rầy nâu để đẻ trứng. Sâu non của ong ký sinh sau khi nở sẽ dùng trứng hoặc ấu trùng rầy nâu làm thức ăn để lớn lên. Vì vậy đây là biện pháp kiểm soát rầy nâu ít tốn kém.

Còn theo PGS.TS Nguyễn Văn Huỳnh, Trường Đại học Cần Thơ: “Trồng cây có hoa trên bờ ruộng để hấp dẫn và nuôi dưỡng ong ký sinh sâu hại lúa đến hút mật và phấn hoa, sau đó bay trở lại ruộng tìm sâu hại để đẻ trứng. Trên ruộng lúa, sâu rầy vẫn có, nhưng thiên địch sẽ nhiều hơn, giúp tiêu diệt sâu rầy, bảo vệ sản xuất và tạo sinh cảnh đẹp vì bờ ruộng có hoa. Nhờ vậy mà nông dân không cần phun thuốc BVTV, trừ khi nào cấp thiết nhất mới phải sử dụng theo hướng dẫn của cán bộ kỹ thuật”.

Thành công hơn mong đợi

Tại Việt Nam, mô hình này lần đầu tiên được thí điểm thực hiện trong vụ lúa Đông Xuân 2009 - 2010 ở huyện Cai Lậy và Cái Bè (Tiền Giang), mà thành công nhất là ở Ấp 5, xã Mỹ Thành Nam (Cai Lậy). Mô hình được triển khai trồng 20.000 cây hoa đủ loại xung quanh khu ruộng rộng 35 ha, khoảng cách trồng từ 0,5 - 1 m/cây. Kết quả cho thấy, trên mỗi hécta ruộng, nông dân tiết kiệm được 400.000 đ tiền mua thuốc trừ sâu rầy và 100.000 đ tiền thuê nhân công phun thuốc.

Tỉnh thứ hai thành công sau khi triển khai thử nghiệm chương trình công nghệ sinh thái này là An Giang. Trong 3 vụ Hè Thu, Thu Đông năm 2010 và Đông Xuân năm 2010 - 2011, tỉnh này thực hiện chương trình trên diện tích gần 100 ha tại xã Vĩnh Bình, xã Bình Hòa (huyện Châu Thành), xã Thoại Giang, Vĩnh Khánh (huyện Thoại Sơn) và xã Tân Tuyến (huyện Tri Tôn) với 350 nông dân tham gia, trong đó có kết hợp với áp dụng biện pháp “1 phải 5 giảm và GlobalGAP”. Kết quả cho thấy, nông dân đã giảm được 4 - 5 lần phun thuốc trừ rầy và sâu cuốn lá nhưng vẫn đạt năng suất từ 6 - 6,5 tấn/ha ở vụ Hè Thu và Thu Đông, 7,5 - 8 tấn/ha ở vụ Đông Xuân, tăng từ 0,5 - 1 tấn/ha so với canh tác bình thường, có nơi đạt đến 9 tấn/ha. Vụ Hè Thu năm nay, An Giang tiếp tục triển khai chương trình tại 4 xã An Hòa (Châu Thành), Khánh Hòa (Châu Phú), Định Thành (Thoại Sơn) và Tân Tuyến (Tri Tôn). Mỗi mô hình có diện tích ứng dụng khoảng 30 ha, với sự tham gia của từ 25 - 30 nông dân”.

Ở Vĩnh Long, trong vụ Hè Thu năm nay, Chi cục BVTV tỉnh triển khai thực hiện mô hình “Ứng dụng công nghệ sinh thái phòng trừ rầy nâu trên lúa” khoảng 10 ha tại xã Hiếu Nhơn (Vũng Liêm). Các loại hoa được chọn trồng là sao nhái, đậu xanh, đậu bắp. Hiện lúa đã được trên 60 ngày tuổi. Theo cán bộ chi cục, cái khó của mô hình là khi gieo hạt hoặc trồng hoa là vào mùa cày ải ruộng, kinh khô không có nước nên phải tốn công tưới nước và làm cỏ. Tuy nhiên, kết quả bước đầu rất khả quan, từ đầu vụ đến nay những ruộng lúa trong mô hình chưa được phun thuốc trừ sâu, rầy lần nào, chỉ một lần phun trị bệnh đạo ôn. Hiện lúa đang phát triển rất tốt. Đến cuối tháng 6 tới, chi cục sẽ tổ chức hội thảo đánh giá mô hình và nếu hiệu quả sẽ nhân rộng ra cho nông dân áp dụng.

Để trồng hoa được tốt

Cũng theo TS. Hồ Văn Chiến, trồng hoa trên bờ ruộng là một mô hình mới rất có triển vọng, phù hợp với việc phát triển một nền nông nghiệp bền vững. Trong khi trồng hoa cần thực hiện tốt các khâu sau đây:

- Giống hoa: từ các mô hình đã thực nghiệm trước, các loài hoa sau đây được khuyến cáo trồng rộng rãi vừa có tác dụng thu hút, nhân nuôi các côn trùng có ích, các thiên địch, đặc biệt là loài ong ký sinh tốt, như: hoa sao nhái, hoa cẩm tú, cúc mặt trường, hoa quỳ, hướng dương, bông trang, mè, đậu bắp, đậu xanh... Thời vụ gieo trồng: nên trồng hoa trước khi sạ lúa, tốt nhất là từ 20 ngày đến 1 tháng hoặc trồng cây hoa trực tiếp trên bờ ruộng từ 7 - 10 ngày.

- Cách trồng hoa trên bờ ruộng: làm cỏ sạch sẽ, xới nhỏ đất, tưới nhẹ trước khi gieo hạt hoặc trồng cây. Gieo, trồng hoa cho tất cả các bờ xung quanh thửa ruộng. Tùy theo kích thước của bờ mà bố trí trồng theo hàng (từ 1 đến nhiều hàng) hoặc theo thảm. Có thể gieo theo rãnh (cho vừng, đậu xanh) hoặc trồng theo hốc (cho đậu bắp, đậu xanh, các loài hoa khác). Về khoảng cách, mật độ trồng. Theo kinh nghiệm của nhiều bà con ở xã Hậu Mỹ Trinh, huyện Cái Bè (Tiền Giang), khoảng cách trồng thích hợp cho nhiều loài hoa là hàng cách hàng 45 - 50 cm, cây cách nhau 20 - 25 cm, nên trồng so le theo lối nanh sấu. Có thể bón lót thêm phân chuồng, phân hữu cơ trước khi gieo hạt hoặc trồng cây; gieo xong nên phủ thêm một lớp tro trấu vừa để giữ ẩm, vừa làm cho đất thêm tơi xốp giúp cho cây lớn nhanh.

MỸ TRUNG