Chuyện cây dâu, con tằm ở Yên Phong (Thanh Hoá)

Nguồn tin: Báo Thanh Hoá, 02/08/2010
Ngày cập nhật: 4/8/2010

Trồng dâu, nuôi tằm là nghề không tốn nhiều vốn, nguy cơ dịch bệnh của con tằm không cao nên dễ đem lại lợi nhuận và nghề này rất phù hợp với nông dân ở các xã có vùng đất bãi ven sông. Từ năm 2001, xã Yên Phong (Yên Định - Thanh Hoá) đã du nhập và phát triển nghề trồng dâu, nuôi tằm. Thời “hoàng kim”, xã có hơn 30 ha đất trồng dâu, góp phần ổn định đời sống cho 80 hộ dân làm nghề.

Để chủ động nguồn thức ăn cho tằm, trên diện tích đất bãi, nhiều gia đình đã khoan giếng tại chỗ, lấy nước tưới và làm đất trồng cây dâu. Việc đầu tư thâm canh và chi phí cho cây dâu không lớn như các loại cây trồng khác, chủ yếu tận dụng phân chuồng, sử dụng rất ít phân NPK (chỉ khoảng 50 kg/năm) và trồng một lần cho thu hoạch cả năm. Thời vụ nuôi tằm từ tháng 2, tháng 3 đến tháng 11 dâu hết lá là kết thúc. Chu kỳ sinh trưởng và phát triển của con tằm ngắn, dễ nuôi. 9 tháng trong năm, các hộ nuôi tằm cố gắng quay vòng 8 - 9 lứa tằm. Mỗi lứa tằm tính từ lúc trứng nở đến khi chín chỉ khoảng từ 18 đến 22 ngày. Nuôi tằm không khó nhưng đòi hỏi chỗ nuôi phải sạch, kín gió, không có muỗi và kiến. Lá dâu cho tằm ăn phải sạch, không có tồn dư của thuốc bảo vệ thực vật, tránh gây bệnh cho tằm. Khi tằm mới nở, lá dâu phải thái nhỏ, tằm lớn thì thái lá to dần và đến giai đoạn cuối có thể cho tằm ăn cả lá. Công việc nuôi tằm chỉ bận rộn và cần nhiều lao động trong khoảng 6 ngày, đó là lúc tằm ăn lên, còn bình thường 1 lao động tranh thủ thời gian cũng đảm đương công việc này. Khi thu hoạch hết lá dâu, chặt cây, có thể trồng xen các loại rau màu vụ đông như bí, hành, cà... vừa cải tạo đất, lại cho thu nhập cao. Lợi ích kinh tế từ trồng dâu, nuôi tằm thu nhập gấp 2 đến 3 lần trồng lúa. Từ nghề trồng dâu, nuôi tằm, đời sống của nhiều hộ gia đình ở Yên Phong đã được cải thiện. Gia đình anh Trịnh Trọng Thanh, xóm 6, có hơn 5 sào đất bãi trồng dâu. Anh Thanh, cho biết: Nhu cầu nước của cây dâu gấp 2 đến 3 lần cây lúa, vì vậy để chủ động nguồn nước cung cấp cho cây dâu, anh đã đào giếng ngoài đồng bãi, hạn chế việc thiếu nước tưới trong những mùa hạn hán. Gia đình anh nuôi 7 vòng tằm/lứa. Tùy vào điều kiện thời tiết, anh chọn giống tằm phù hợp, cho năng suất cao. Vụ chiêm - xuân thời tiết mát mẻ, anh nuôi giống tằm trắng của Trung Quốc, năng suất đạt từ 12 đến 15 kg/vòng nuôi; vụ hè thu, nắng nóng, anh lại chuyển sang nuôi giống tằm vàng, năng suất chỉ đạt khoảng 5 đến 7 kg, nhưng bù lại giống tằm vàng có sức chịu nắng nóng cao, ít bị bệnh. Anh Thanh còn là hộ đầu tiên trong xã sử dụng máy điều hòa để ổn định nhiệt độ cho tằm phát triển. Năm nay nắng hạn kéo dài, nguồn điện không ổn định nên năng suất kén giảm, đạt khoảng 8 kg/vòng. Với giá bán khoảng 40.000 đồng/kg kén như hiện nay, trừ chi phí mua trứng tằm, phân bón, công lao động... gia đình anh cũng thu được gần 2 triệu đồng/lứa. Từ nghề trồng dâu, nuôi tằm, hàng năm gia đình anh cũng có nguồn thu từ 40 - 50 triệu đồng. Anh Thanh còn là tổ trưởng tổ trồng dâu nuôi tằm của xã, chuyên cung cấp trứng tằm và bao tiêu kén cho bà con. Mỗi tháng, tổ trồng dâu nuôi tằm của các anh cũng xuất đi Thái Bình từ 3 - 4 chuyến hàng, mỗi chuyến khoảng 8 tạ đến 1 tấn kén.

Gia đình chị Nguyễn Thị Vân, thôn 5, xã Yên Phong cũng là một trong những hộ đầu tiên trong xã theo đuổi nghề trồng dâu, nuôi tằm. Theo tính toán của chị Vân, chỉ với 2 lao động và 4 sào đất bãi trồng dâu, gia đình chị có thể nuôi được 4 vòng tằm/lứa. Trong thời gian hơn 20 ngày, lứa nhiều bù lứa ít cũng thu được khoảng 50 kg kén, trừ chi phí mua trứng tằm, phân bón... chị thu được gần 1,8 triệu đồng/lứa tằm. Một năm nuôi 8 lứa, cộng với trồng xen các loại rau màu vụ đông... cũng đem về cho gia đình nguồn thu khoảng 20 triệu đồng (đã trừ chi phí).

Theo ông Nguyễn Đăng Lân, Chủ nhiệm HTX Yên Phong, cho biết: Trước đây, bà con du nhập giống dâu Triết Giang của Trung Quốc về trồng, năng suất lá cao, nhưng nảy mầm chậm, không kịp nuôi tằm vụ hè thu, nên năm nay xã chủ trương thay thế 15 ha giống dâu trên bằng giống VH9, năng suất thấp hơn chút ít nhưng phù hợp với điều kiện thời tiết và chu kỳ phát triển của con tằm. Tuy nhiên, do nắng nóng kéo dài nên hơn 3 kg giống mà HTX đặt mua tại Công ty Tằm tơ Trung ương vẫn đang đợi mưa mới đưa vào gieo trồng. Vì vậy, xã đang duy trì diện tích 15 ha trồng cũ với hơn 30 hộ gia đình tham gia. Sau bao thăng trầm, có nhiều lúc tưởng chừng phải bỏ nghề vì không có đầu ra cho sản phẩm, nay không những người dân đã sống được với nghề mà còn khá giả hơn từ nghề trồng dâu, nuôi tằm.

Trên địa bàn tỉnh hiện nay nghề trồng dâu, nuôi tằm đã phát triển ở hàng chục xã ven các triền sông Chu, sông Mã như Thiệu Đô, Thiệu Tân (Thiệu Hóa); Yên Phong, Định Liên (Yên Định)... nhưng tỉnh Thanh Hoá vẫn chưa có Hiệp hội dâu tằm tơ nên bà con các làng nghề hầu như không có thông tin về giá cả thị trường, không được tham gia các lớp tập huấn kỹ thuật, cách chăm sóc con tằm... mà chủ yếu dựa vào kinh nghiệm trong thực tế. Người trồng dâu, nuôi tằm chưa sản xuất ra được trứng tằm để ươm mà phải nhập lại của Trung Quốc, do không được kiểm dịch nên nhiều khi mua phải trứng kém nên chất lượng kén thấp, ảnh hưởng đến thu nhập của bà con. Vì buôn bán tự do, chưa có một công ty nào đứng ra bao tiêu sản phẩm, nên giá bán kén thường bấp bênh, hay bị tư thương ép giá...

Trong khi nông dân nhiều địa phương khác ngoài làm nông nghiệp không có thêm bất cứ một nghề phụ nào, lao động nông nhàn phải vào Nam, ra thành phố để tìm kiếm việc làm, tăng thu nhập thì nghề trồng dâu, nuôi tằm ở Yên Phong nên được duy trì và mở rộng, để người nông dân không cần phải “ly hương” mà vẫn có nguồn thu ổn định quanh năm. Bên cạnh sự quan tâm đấu mối tìm “đầu ra” ổn định cho sản phẩm kén của các doanh nghiệp làm dịch vụ thương mại rất cần sự nỗ lực, bứt phá của người dân để cây dâu, con tằm “đứng chân” vững chắc trên đồng đất quê hương, góp phần thúc đẩy kinh tế – xã hội địa phương.

Phan Nga