Hải Dương: Vì sao nông dân chưa thực hiện nguyên tắc “4 đúng” trong sử dụng thuốc bảo vệ thực vật?

Nguồn tin: Báo Hải Dương, 16/07/2010
Ngày cập nhật: 17/7/2010

Nhiều người dân hiện vẫn còn thiếu kiến thức về việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) đúng cách, không để ý đến hạn sử dụng... Phần lớn nông dân mua thuốc BVTV theo kinh nghiệm, chỉ quan tâm tới việc mua được thuốc càng mạnh, càng tốt...

Vụ chiêm xuân năm 2008, nông dân huyện Kim Thành (Hải Dương) đối mặt với nguy cơ mất mùa nếp cái hoa vàng do sâu đục thân 2 chấm gây hại. Mặc dù người dân đã đầu tư không ít kinh phí cho công tác bảo vệ thực vật (BVTV) nhưng diện tích lúa bị sâu đục thân gây hại ngày càng gia tăng. Trước nguy cơ dịch hại ảnh hưởng tới tâm lý sản xuất của nông dân, Chi cục BVTV đã kiểm tra, phân tích và nhận định nguyên nhân chủ yếu do nông dân không tuân thủ phun thuốc BVTV theo nguyên tắc “4 đúng” (đúng cách, đúng loại, đúng lúc và đúng liều). Vụ mùa năm 2008, Chi cục BVTV đã xây dựng mô hình điểm phun thuốc trừ sâu theo nguyên tắc “4 đúng” với phương châm “cầm tay chỉ việc” trên diện tích hơn 1 ha nếp cái hoa vàng, của 16 hộ dân thuộc đội sản xuất số 12, xã Ngũ Phúc (Kim Thành). Kết quả, toàn bộ diện tích nếp cái hoa vàng trong mô hình có tỷ lệ bông bạc lá do sâu đục thân 2 chấm gây hại dưới 5%. Tỷ lệ sâu đục thân hại lúa thấp hơn so với diện tích ngoài mô hình từ 5% đến 20%. Năng suất lúa cao hơn từ 30 đến 40 kg/sào”. Năm 2009, mô hình này tiếp tục được mở rộng với diện tích hơn 1.500 ha ở 2 huyện Kinh Môn và Kim Thành. Mục đích của mô hình là giúp người dân sản xuất theo hướng an toàn, tiết kiệm chi phí sản xuất, nâng cao hiệu quả thâm canh và giúp nông dân có nhận thức đúng đắn về môi trường đồng ruộng.

Hiện nay, người dân vẫn còn thiếu kiến thức về việc sử dụng thuốc BVTV đúng cách. Phần lớn nông dân mua thuốc BVTV theo kinh nghiệm hoặc chỉ dẫn của bà con xóm giềng. Một số khác mua hàng theo quảng cáo và những lời giới thiệu của đại lý thuốc. Nhiều nông dân không có thói quen để ý đến hạn sử dụng, tên công ty, cơ sở sản xuất, thành phần và hướng dẫn sử dụng của thuốc. Phần lớn họ chỉ quan tâm tới việc mua được thuốc càng mạnh, càng tốt. Thời điểm phun thuốc chỉ được nông dân thực hiện theo kinh nghiệm. Nông dân tự ý tăng liều lượng và tăng số lần phun với phương châm thuốc càng mạnh, phun càng nhiều sâu càng nhanh chết. Chi cục trưởng Chi cục BVTV Phạm Nguyên Hạnh cho biết: “Lâu nay nông dân có thói quen lạm dụng thuốc BVTV. Việc sử dụng thuốc BVTV theo nguyên tắc "4 đúng" thường bị bỏ quên. Chi cục BVTV đã mở nhiều lớp tập huấn để nâng cao kiến thức cho nông dân trong việc sử dụng thuốc BVTV nhưng nông dân thờ ơ. Hiện nay, tỉnh có khoảng 40% số hộ nông dân không thực hiện nguyên tắc "4 đúng" trong sử dụng thuốc BVTV, trong đó có khoảng 15% số nông dân vẫn sử dụng thuốc BVTV trong danh mục cấm”.

Lâu nay, chuyện “chữa bệnh” cho cây trồng nông dân vẫn phó thác cho các đại lý bán thuốc BVTV. Nhưng không phải đại lý thuốc nào cũng có sẵn một cán bộ chuyên môn để tư vấn cho khách hàng. Nhiều đại lý chạy theo lợi nhuận nên đã khuyến khích nông dân mua nhiều loại thuốc. Mặt khác, thị trường cung ứng thuốc BVTV hiện nay đa dạng, phong phú, dịch vụ cung ứng tới tận các thôn, xóm nên nông dân có thói quen dễ dãi trong sử dụng thuốc BVTV. Trên thị trường hiện vẫn còn một số hộ kinh doanh, buôn bán thuốc BVTV nhỏ, lẻ, tự phát theo mùa vụ, thiếu hiểu biết quy định của pháp luật về quản lý thuốc BVTV. Nhiều nơi chính quyền địa phương coi việc hướng dẫn sử dụng BVTV là việc của cơ quan chức năng nên thiếu quản lý và không hướng người dân sử dụng thuốc BVTV đúng cách. Theo Chi cục BVTV, năm 2009, qua thanh tra, kiểm tra 170 hộ dân sử dụng thuốc BVTV, có tới 15% số hộ sử dụng không đúng cách. Trong đó, 5% số hộ vi phạm về sử dụng thuốc cấm; 25% số hộ sử dụng thuốc BVTV không đủ thời gian cách ly và số hộ sử dụng không đúng liều lượng, nồng độ chiếm 85%.

Hậu quả của việc sử dụng thuốc BVTV không theo "4 đúng" trước hết ảnh hưởng không tốt tới sức khỏe của người nông dân. Vào thời điểm xuất hiện nhiều sâu, bệnh, nông dân phải liên tục phun thuốc, có những ngày phun từ 15 đến 20 bình, nhiều người trong số họ bị mẩn ngứa, đau đầu do phun thuốc không đúng cách và không trang bị các trang phục bảo hộ để bảo vệ mình. Việc phun thuốc BVTV nhiều lần liên tục cùng một loại thuốc làm tăng dư lượng tích lũy thuốc, đồng thời tiêu diệt các thiên địch có lợi, sinh vật có khả năng chống lại sự phát triển của sâu bệnh. Dư lượng thuốc BVTV quá lớn trên sản phẩm nông nghiệp sẽ ảnh hưởng tới sức khỏe của người tiêu dùng; giảm sức cạnh tranh trong tiêu thụ nông sản trong nước và xuất khẩu… Xuất hiện khả năng kháng thuốc của nhiều loại sâu bệnh. Chi phí cho việc sử dụng thuốc BVTV tăng cao trong khi sâu bệnh kháng thuốc khó diệt trừ. Ngoài ra, việc sử dụng thuốc BVTV không đúng cách còn ảnh hưởng không tốt tới môi trường sống…

Để giúp nông dân hình thành thói quen sử dụng thuốc theo nguyên tắc "4 đúng", chính quyền địa phương và các cơ quan chức năng cần đẩy mạnh tuyên truyền tác hại của việc lạm dụng thuốc BVTV. Vận động nhân dân bỏ thói quen sử dụng tùy tiện thuốc BVTV, thực hiện nghiêm túc các quy trình sử dụng thuốc BVTV theo hướng dẫn của cơ quan chuyên môn. Xây dựng nhiều mô hình thực hiện phun thuốc BVTV theo nguyên tắc "4 đúng". Qua các mô hình cần tổ chức so sánh, đánh giá với kết quả ngoài mô hình để thay đổi nhận thức của nông dân. Các ngành chức năng cần tăng cường kiểm tra, giám sát việc kinh doanh, buôn bán thuốc BVTV trên địa bàn, nhất là với những cơ sở bán thuốc không có trong danh mục hoặc thuốc cấm. Xử phạt nghiêm những cá nhân và cơ sở vi phạm. Các trạm BVTV cần hướng dẫn nông dân cách xử lý thuốc và sử dụng thuốc bảo đảm theo nguyên tắc "4 đúng". Chủ động phòng, trừ dịch hại trên cây trồng theo chương trình IBM (sử dụng tổng hợp các biện pháp BVTV), góp phần phát triển nông nghiệp an toàn, bền vững.

LAN ANH