“Biến đổi khí hậu đang trực tiếp đe dọa đến an ninh lương thực quốc gia” là cảnh báo của TS Lê Anh Tuấn, Viện Nghiên cứu Biến đổi khí hậu, ĐH Cần Thơ. Nếu không có biện pháp thích ứng, mỗi năm sẽ có hàng trăm ngàn héc ta lúa mất mùa.

Những năm gần đây, hàng chục ngàn héc ta lúa của vùng duyên hải Nam Trung Bộ và Tây Nguyên bị mất mùa do “dính” bão trước vụ thu hoạch. Trong khi đó, toàn vùng ĐBSCL có khoảng 620.000 ha lúa đông xuân (chiếm 40% diện tích toàn vùng) bị mặn đe dọa...

Phải thay đổi thời vụ

TS. Hoàng Minh Tâm, Viện trưởng Viện Khoa học kỹ thuật nông nghiệp duyên hải Nam Trung Bộ, cho biết giải pháp cấp bách nhất để cây lúa thích ứng với BĐKH là thay đổi lịch thời vụ hàng năm để tránh các yếu tố bất lợi như lũ lụt, hạn hán, xâm nhập mặn. Hiện, nông dân ở Đà Nẵng và Phú Yên đã phải gieo sạ muộn hơn trên diện tích 30.000 ha lúa đông xuân ở vùng trũng. “Thực tiễn cho thấy, nông dân tại vùng hạ lưu sông Thoa (huyện Mộ Đức, tỉnh Quảng Ngãi) gieo sạ sớm, kết hợp với giống ngắn ngày nên đã thu hoạch tới 6 tấn một ha”, TS Tâm cho biết.

Ở các tỉnh Bình Định, Khánh Hoà… nông dân được khuyến cáo chuyển đổi từ 3 vụ lúa thành 2 vụ lúa 1 vụ mùa để tránh lũ sớm tháng 10.

Tại ĐBSCL, TS Phạm Trung Nghĩa, Phòng Công nghệ sinh học, Viện Lúa ĐBSCL, cho biết Viện này đang giúp nông dân “né” mặn bằng cách bố trí lịch thời vụ thích hợp. Ví dụ: sau khi mưa xuống, rửa sạch phèn là xuống giống ngay; sử dụng các giống cực ngắn ngày (từ 80 - 85 ngày) để không bị dính mặn. “Hiện nay, nhiều vùng luân canh tôm - lúa đang được chúng tôi khuyến cáo sử dụng các giống lúa có thể chịu mặn giai đoạn đầu và chịu ngập giai đoạn sau”, TS Nghĩa cho biết.

Cải tạo giống

Cùng với thay đổi thời vụ ở những vùng hạn mặn, nông dân còn chủ động phối hợp với nhà khoa học để tìm giống lúa mới có khả năng thích ứng với sự thay đổi thời tiết đột ngột. Ông Năm Châu, một lão nông ở xã Thanh Mỹ, huyện Châu Thành, tỉnh Trà Vinh, cho biết đang tham gia vào chương trình chọn giống cộng đồng do Viện Nghiên cứu và phát triển ĐBSCL, Trường Đại học Cần Thơ triển khai. Đây là chương trình mà nông dân cùng tham gia với nhà khoa học để tìm ra giống lúa phù hợp nhất với môi trường đất và khí hậu tại địa phương. Hiện nay, ở 13 tỉnh, thành ĐBSCL đã có trên 200 nhóm cộng đồng chọn giống.

Theo Viện trưởng Viện Lúa ĐBSCL Lê Văn Bảnh, Viện này đã xác định được trên 40 giống lúa có khả năng chống khô hạn và kháng mặn. Dự kiến khoảng 3 - 4 năm nữa, các giống lúa này sẽ được sản xuất đại trà cho nông dân trồng ở những vùng duyên hải có độ nhiễm mặn phù hợp

Chính quyền nhiều địa phương cũng đang kết nối với các nhà khoa học để hỗ trợ nông dân. Ông Phan Minh Quang, Phó Giám đốc Sở NN - PTNT Bạc Liêu, cho biết: Sở thường xuyên kết hợp với các viện nghiên cứu, trường đại học để cập nhật các giống lúa mới, phương pháp canh tác mới để chuyển giao cho nông dân. Sở cũng chủ động khuyến cáo và kiểm soát việc thay đổi lịch thời vụ ở những vùng hạn mặn để giúp nông dân giảm thiệt hại.

ĐBSCL: Lúa nhiễm mặn hàng loạt

Hiện, gần 20.000 ha lúa hè thu sớm tại Bạc Liêu đang thiếu nước. Ở Sóc Trăng, nước mặn làm hơn 17.000 ha lúa gần như không còn nguồn nước tưới. Khoảng 30.000 ha lúa ở vùng ngọt hóa của Tiền Giang đang trong giai đoạn trổ đòng, ngậm sữa cũng héo úa vì thiếu nguồn nước ngọt cung cấp từ cống Xuân Hoà (huyện Chợ Gạo)... Tại khu vực Tứ giác Long Xuyên, dù 26 cống thoát lũ biển Tây đã được đóng kín để ngăn mặn xâm nhập nhưng ít nhất 11.800 ha lúa cũng đã bị thiệt hại.

Theo các nhà khoa học, trong thời kỳ sinh trưởng, nếu bị hạn, mặn lúa sẽ chết hàng loạt, trong giai đoạn trổ bông, nước mặn làm cho tỷ lệ lúa lép tăng, năng suất giảm.

T.Tĩnh - Đ.Ngọc - H.Táo

Các tin mới:

 

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007 | 2006: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119