Rau an toàn tại TP.HCM: Thiếu và thừa

Nguồn tin: Sài Gòn Giải Phóng, 19/09/2009
Ngày cập nhật: 24/9/2009

Trong bối cảnh diện tích đất nông nghiệp mỗi năm giảm cả ngàn hécta, TPHCM vẫn xác định rau an toàn cùng với hoa kiểng, cá cảnh là những vật nuôi và cây trồng mũi nhọn của nền nông nghiệp đô thị. Vì đây là loại cây không cần diện tích lớn vẫn tạo ra giá trị cao. Nhưng việc sản xuất và tiêu thụ rau (bao gồm cả rau ăn lá và rau ăn quả) đến nay vẫn còn lắm vấn đề phải bàn.

Diện tích đất trồng rau các huyện ngoại thành, chủ yếu là Củ Chi, Hóc Môn, Bình Chánh khoảng 3.000 – 3.500 ha, trong đó rau ăn lá chiếm đến 80%. Sản lượng bình quân 15 - 20 tấn/ha. Năng lực sản xuất rau củ quả có thể từ 100 - 150 tấn/ngày, khi thuận lợi có thể tăng gấp đôi cho một kỳ sản xuất. Các vùng đất sản xuất tập trung có tổ sản xuất hoặc hợp tác xã, rau khi thu hoạch có thương hiệu rõ ràng như rau an toàn Tân Phú Trung, An Nhơn Tây… Việc tiêu thụ thông qua hợp đồng tiêu thụ của các đơn vị, siêu thị, bếp ăn tập thể… Theo khảo sát của Hội Nông dân TPHCM, lượng rau bán thông qua hợp đồng 4 - 6 tấn/ngày, bán vào chợ đầu mối 30 - 35 tấn/ngày, số còn lại bán cho tư thương để cung cấp các chợ nhỏ. Những HTX như Phước An (xã Tân Quý Tây, huyện Bình Chánh), HTX Ngã Ba Giòng (xã Xuân Thới Thượng, huyện Hóc Môn) đều là những nơi sản xuất rau an toàn theo tiêu chuẩn VietGAP, nhưng khi bán ra thị trường thì theo giá của các loại rau bình thường khác. Do giá bán sàn sàn như nhau khiến bà con không còn động lực trồng rau theo hướng an toàn.

Chỉ riêng hệ thống siêu thị Co.op Mart mỗi ngày có thể tiêu thụ 50 tấn rau trong toàn hệ thống, nếu trừ đi khoảng 30 tấn rau ôn đới mua từ tỉnh Lâm Đồng, số còn lại, hệ thống Co.op Mart không thể mua đủ từ các vùng rau của TP mà phải mua thêm từ các tỉnh khác như Long An, Tiền Giang, Bình Dương, Tây Ninh…

HTX sản xuất rau an toàn nào cũng than phiền, các hệ thống siêu thị Co.op Mart, Metro, BigC… tiêu thụ quá ít lượng rau HTX sản xuất ra. Trong khi đó, những nơi này lại kêu ca là không đủ rau để mua. Mắc mứu ở đây chính là chủng loại rau. Do nhu cầu ăn rau rất đa dạng của người tiêu dùng nên mỗi siêu thị phải có hàng chục, thậm chí cả trăm loại để khách hàng lựa chọn, nhưng vùng sản xuất rau của TP lại không thể đáp ứng đủ yêu cầu này. Ngay cả rau ăn lá hay ăn củ quả nhiệt đới ở TPHCM cũng đơn điệu và loay hoay với những loại rau bình thường mà nơi nào cũng có thể trồng được. Bà Bùi Hạnh Thu, Phó Tổng Giám đốc Liên hiệp Hợp tác xã Thương mại TPHCM (Saigon Co.op) cho biết, người trồng rau ở TPHCM thích trồng những loại rau ngắn ngày, giá trị rẻ như rau muống, rau mồng tơi, bầu, bí, khổ qua… những loại này nơi nào cũng có thể trồng được. Trong khi đó, những loại rau thế mạnh, có chất lượng và dài ngày hơn một chút của ngoại thành TPHCM nay dần bị biến mất như đậu cô ve, cải nồi... Bà con đã bỏ loại cây chất lượng cao để chạy theo loại cây có thể trồng số lượng nhiều, dễ trồng nhưng giá trị thấp. Rõ ràng ở đây có sự trái ngược giữa người trồng (chuộng loại gì thu hồi vốn sớm) trong khi nhu cầu thị trường cần loại ngon, bổ dưỡng.

Hiện nay, ở các vùng ven đô có một diện tích đất nông nghiệp không nhỏ đã được người tại chỗ cho thuê dài ngày cho những người từ các nơi khác đến thuê lại để trồng rau quả nên họ ít chú ý đến vấn đề chất lượng hay môi trường. Đó là chưa kể đến tình trạng manh mún, nhỏ lẻ giữa các hộ do không vào các hợp tác xã nên phải bán qua nhiều đầu mối. Chỉ với 2 HTX ở Đà Lạt, Saigon Co.op đã mua được 20 tấn rau ôn đới các loại, trong khi ở TP đơn vị này phải mua của 10 nhà cung cấp mà sản phẩm đó quá ít. Không chỉ là chủng loại rau trồng hạn chế mà năng lực hoạt động của các HTX cũng hạn chế. Saigon Co.op đã đầu tư nhà sơ chế đóng gói cho Liên tổ sản xuất rau an toàn ở Tân Phú Trung nhưng HTX này vẫn chưa làm nhà đầu tư hài lòng.

Để xóa bỏ nghịch lý thừa và thiếu trên, nông dân tìm hiểu thông tin từ các nhà thu mua qua đó biết thị trường cần gì để điều chỉnh kịp thời cũng là điều cần thiết.

Công Phiên