Giải pháp để phát triển cây tiêu bền vững

Nguồn tin: Báo Bình Dương, 15/07/2009
Ngày cập nhật: 16/7/2009

Đánh giá về hiện trạng cây hồ tiêu Việt Nam cho thấy, tuy sản phẩm hồ tiêu Việt Nam đã xuất khẩu đến trên 80 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới, nhưng cho đến nay việc phát triển diện tích hồ tiêu chưa theo quy hoạch, sản xuất còn manh mún, áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất còn nhiều hạn chế, đa số diện tích trồng tiêu được trồng bằng các giống cũ, năng suất, chất lượng chưa cao, một số giống đã thoái hóa, tập quán canh tác và tình trạng thiếu vốn sản xuất của nông dân khiến hiệu quả kinh tế của cây tiêu mang lại chưa cao.

Theo ông Nguyễn Văn Hòa, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, niên vụ 2009 - 2010, tổng diện tích hồ tiêu tại các tỉnh phía Nam là 48.413 ha, tập trung chủ yếu ở 6 tỉnh Bình Phước, Gia Lai, Đắc Nông, Đồng Nai, Bà Rịa - Vũng Tàu, Đắc Lắc. Trong niên vụ 2007 - 2008, năng suất bình quân chỉ đạt hơn 24 tạ/ha, nhưng đến niên vụ 2008-2009, năng suất bình quân đã đạt trên 26 tạ/ha. Hiện cả nước có 13 nhà máy chế biến hạt tiêu, công suất khoảng 60.000 tấn/năm chế biến tiêu sạch, tiệt trùng, đạt tiêu chuẩn Mỹ (ASTA). Sản phẩm hàng hóa xuất khẩu khá đa dạng, gồm tiêu đen, tiêu trắng, tiêu nghiền bột.

Thực tế cho thấy, những hộ trồng hồ tiêu đạt hiệu quả kinh tế cao phần lớn tập trung ở những nơi có lợi thế về tự nhiên, có đầu tư, nắm bắt và ứng dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất, chế biến. Điển hình là Gia Lai, một số vườn tiêu ở đây có năng suất kỷ lục từ 5 - 7 tấn/ha/vụ, cá biệt có hộ đạt trên 10 tấn/ha/vụ trên những vườn tiêu đã trồng và khai thác được 9 đến 10 năm. Trong năm 2008, có nhiều hộ thu lãi tới 60 - 70%, năm 2009 giá xuống nhưng mức lãi vẫn còn ở mức 50%. Chất lượng hồ tiêu đang từng bước được chú trọng nâng cao. Thông qua đầu tư vào sản xuất, chế biến tiêu hữu cơ bền vững, tiêu sạch, tỉnh Gia Lai đã xây dựng thành công thương hiệu xuất khẩu hàng hóa tiêu Chư Sê, một số địa phương khác đang trong quá trình xây dựng thương hiệu hồ tiêu là Bà Rịa - Vũng Tàu. Thị trường xuất khẩu hồ tiêu quan trọng của Việt Nam là Hoa Kỳ, Đức và các tiểu vương quốc Ả Rập Thống Nhất.

Sản lượng chế biến, xuất khẩu hồ tiêu qua từng năm không ngừng tăng. Hồ tiêu Việt Nam hiện chiếm vị trí số 1 về sản xuất và xuất khẩu, chiếm trên 40% sản lượng và 50% thị phần thương mại toàn cầu. Năng suất hồ tiêu Việt Nam chiếm vị trí cao trên thế giới, chứng tỏ trình độ thâm canh cũng như việc đầu tư cho cây hồ tiêu của người trồng tiêu đang ngày càng được nâng cao. Một số tiến bộ khoa học kỹ thuật về cây hồ tiêu từng bước được chuyển giao và áp dụng vào sản xuất. Trong nước có hệ thống nhà máy đủ năng lực chế biến, cho ra các sản phẩm tốt đáp ứng được yêu cầu của các nước nhập khẩu hồ tiêu. Hệ thống tiêu thụ sản phẩm đã hình thành và phát triển, Hiệp hội Hồ tiêu Việt Nam hoạt động ngày càng có hiệu quả. Nhiều doanh nghiệp đã chú ý đến việc đầu tư thương hiệu cho sản phẩm của mình.

Tuy nhiên, cho đến nay việc phát triển diện tích hồ tiêu vẫn chưa theo quy hoạch, sản xuất còn manh mún, áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất còn nhiều hạn chế. Đất trồng tiêu chưa được lựa chọn kỹ, một số diện tích đất trồng tiêu có thành phần dinh dưỡng nghèo, thiếu dinh dưỡng, khó khăn về nguồn nước tưới nên khó có điều kiện thâm canh tăng năng suất. Đa số diện tích được trồng bằng giống cũ, năng suất, chất lượng chưa cao, một số giống đã thoái hóa, tập quán canh tác và tình trạng thiếu vốn sản xuất của nông dân khiến việc đầu tư, chăm sóc còn thấp, làm cho cây trồng bị suy kiệt, năng suất thấp, sâu bệnh nhiều nên hiệu quả sản xuất chưa thực sự cao.

Bên cạnh đó, việc xây dựng thương hiệu hồ tiêu còn chậm, giá cả thu mua không ổn định, các doanh nghiệp thu mua hạt tiêu chủ yếu thông qua thương lái là chính. Do đó, giá của người sản xuất chưa thực sự cao và sát thực tế. Chưa có quy hoạch chặt chẽ giữa vùng nguyên liệu và cơ sở chế biến, doanh nghiệp chưa chú ý đầu tư cho vùng nguyên liệu. Sự phối hợp, thống nhất giữa các doanh nghiệp chưa cao, tạo nên sự cạnh tranh không lành mạnh trong kinh doanh, làm ảnh hưởng đến giá cả, chất lượng sản phẩm.

Theo Hiệp hội Hồ tiêu Việt Nam, để phát triển hồ tiêu bền vững, hiệu quả, một trong những cách tốt nhất là học tập từ những nông dân điển hình; tổ chức tham quan, hội thảo đầu bờ giữa bà con nông dân trong vùng, giữa các địa phương với các nhà khoa học và các nhà quản lý. Theo ông Nguyễn Văn Hòa, để phát triển cây tiêu bền vững, cần chọn những vùng đất phù hợp với cây tiêu, có khả năng thoát nước tốt; giống cần chọn giống hồ tiêu có năng suất cao, chống chịu tốt với sâu bệnh. Sản xuất phải áp dụng theo đúng quy trình canh tác, sản xuất theo hướng an toàn vệ sinh thực phẩm (GAP), áp dụng IPM vào phòng trừ dịch hại, tăng cường sử dụng các loại phân hữu cơ, sử dụng các loại chế phẩm sinh học để phòng trừ sâu bệnh. Khuyến cáo nông dân trồng hồ tiêu cho leo bằng cây trụ sống như vông, keo dậu, lồng mức, muồng đen nhằm hạn chế sâu gây hại.

Trong quí 1-2009, theo số liệu của Tổng cục Hải quan Việt Nam xuất khẩu 27.075 tấn hạt tiêu, giá trị đạt 258 triệu USD. Trong đó, tiêu đen đạt 23.149 tấn, tiêu trắng đạt 3.926 tấn. Bình quân giá tiêu đen đạt 2.242 USD/tấn, giảm 33%; tiêu trắng là 3.566 USD/tấn, giảm 31% so với cùng kỳ năm 2008.

Nông dân trồng tiêu giỏi Lê Văn Vịnh: Cần tôn vinh người trồng tiêu giỏi...

Nông dân trồng tiêu giỏi Lê Văn Vịnh ở xã Xuân Sơn, huyện Châu Đức, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu cho rằng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đối xử không công bằng, xem trọng cây cà phê, trong khi cây hồ tiêu có diện tích trồng ít hơn nhưng lại mang về hiệu quả cao hơn cây cà phê. Là nông dân, anh Vịnh rất tự hào về cây hồ tiêu vì nó đã làm thay đổi lớn cuộc sống nông dân vùng sâu, vùng xa. Anh Vịnh đề nghị cần có nhiều hội thảo đầu bờ, tổ chức luân phiên giữa các tỉnh để tạo cơ hội cho người nông dân thổ lộ bí quyết trồng tiêu, chia sẻ kinh nghiệm vì cho đến nay các trường, viện khoa học vẫn chưa có giáo trình dạy trồng tiêu bài bản. Hàng năm, cần tổ chức lễ tôn vinh người trồng tiêu giỏi, vì chính họ làm nên vị thế, dáng đứng của cây hồ tiêu Việt Nam.

Đối với Hiệp hội Hồ tiêu Việt Nam, anh Vịnh cho rằng Hiệp hội hồ tiêu sống được là nhờ người trồng tiêu nhưng khi người trồng tiêu gặp khó thì hiệp hội không giúp được gì. Hiệp hội nên mở rộng cửa cho bà con nông dân tham gia vào hội để gắn người trồng tiêu với người kinh doanh hạt tiêu. Hiệp hội đã có trang web thì nên hướng dẫn giúp bà con nắm giá cả, tiến độ xuất khẩu và thị trường các nước cũng như các khuyến cáo cần thiết khác.

AN BÌNH