Võ Nhai (Thái Nguyên): Dân trồng hồi thủng nồi cơm!

Nguồn tin: Nông nghiệp Việt Nam, 07/07/2009
Ngày cập nhật: 8/7/2009

Sau những cây mơ lai, mận tam hoa rồi thanh hao..., dự án phát triển cây hồi ở huyện Võ Nhai (Thái Nguyên) không hiệu quả đã một lần nữa khẳng định bài học về sự sai lầm chủ quan của nhà quản lý. Người dân vẫn là nạn nhân của những định hướng nóng vội.

Dự án phát triển cây hồi được triển khai trên địa bàn 8 xóm của 4 xã vùng cao huyện Võ Nhai. Tại các địa bàn quy hoạch, BQL dự án của huyện đã cắm những biển pa nô hoành tráng với nội dung : “Hồi là cây đặc sản có giá trị kinh tế cao, phát triển cây hồi để tăng thêm thu nhập góp phần xóa đói giảm nghèo và làm giàu rừng ở địa phương”. Trái với đánh giá đó, ông Hoàng Văn Tuyết, Phó chủ tịch UBND xã Vũ Chấn nói, hồi là cây khóc đứng khóc ngồi, cây vét sạch nồi của nhân dân. Sau hơn 2 giờ lội suối, ông Tuyết dẫn tôi đến bản Cao Sơn, nơi có diện tích trồng hồi tương đối lớn.

Hỏi chuyện về cây hồi, ông Triệu Tiến Kim (Bí thư chi bộ bản Cao Sơn) vào góc nhà sàn khệ nệ bê ra 2 bao tải hoa hồi khô. Ông Kim cho biết, theo dự án năm 2003, gia đình ông trồng hơn 1.000 gốc hồi. Đến năm 2007, cây hồi có quả. Gia đình đã thu hoạch vụ đầu tiên nhưng không biết bán đi đâu. Để mãi, cuối cùng anh con trai lớn của gia đình đã lặn lội vác 2 bao hồi sản phẩm sang tận chợ phiên ở bên Bắc Sơn (Lạng Sơn) để bán. Bán hơn 1 tạ hoa hồi chỉ được 160.000 đồng, trừ đi chi phí dọc đường may ra thì vừa đủ. Chán nản quá, ông Kim không cho con đi bán nữa. Vậy là 2 bao hoa hồi còn lại cứ để lay lắt suốt từ năm 2007 đến nay. Năm 2008, gia đình cũng không buồn thu hoạch để mặc cánh hoa hồi rơi rụng ngổn ngang vườn bãi. Ông Kim nói, vì diện tích canh tác ít nên bản Khe Rạc ở dưới người ta đã chặt hết sạch hồi để chuyển sang trồng cây khác, nhưng người dân bản Cao Sơn thì vẫn giữ lại với hy vọng một ngày nào đó có thương lái vào bản tìm mua hoa hồi.

Ở bản người Dao Ba Nhất (xã Phú Thượng) có 3 cây hồi lớn đã sống nhiều năm. Đó chính là cơ sở để BQL dự án phát triển cây hồi huyện Võ Nhai quy hoạch diện tích 60 ha hồi trên địa bàn. Cây hồi được đưa vào trồng từ năm 2004 nhưng đến nay sự xuất hiện của nó ở Ba Nhất chỉ còn là dấu tích. Trưởng bản Ba Nhất, ông Lý Tài An dẫn tôi trèo qua 2 vạt đồi mới tìm được mấy cây hồi cao khoảng 80 cm với đường kính chừng 2 cm. Ông An cho biết, đất canh tác ở đây rất nóng nên cây hồi không chịu được. Dù dân bản đã trồng đủ 60 ha theo yêu cầu của dự án nhưng phần lớn cây đã chết. Số ít còn lại không lớn được, sống lay lắt nên người dân đã chặt hết để trồng keo. Chỉ tay lên đồi keo của gia đình, chị Đặng Thị Sinh nói, chú xem, cây keo nhà tôi mới trồng được hơn 2 năm nhưng đã lớn gấp 3, 4 lần cây hồi. Hồi tốn đất chả chặt đi thì để làm gì?Theo chương trình ban đầu, dự án phát triển cây hồi tại huyện Võ Nhai sẽ được triển khai trong thời gian từ năm 2002 đến năm 2007. Dự án đã hỗ trợ nhân dân triển khai trồng hồi trên diện tích 402 ha. Phần lớn diện tích hồi bị chết, một phần bị người dân đốn chặt. Số ít còn lại sống lay lắt và không được chăm sóc cẩn thận. Đến năm 2004, BQL dự án của huyện không còn tồn tại với lý do điều chuyển công tác cán bộ. Vậy là dự án bị bỏ dở dù vừa mới ở giai đoạn phôi thai. Cây hồi cũng như những người dân nghèo bị bỏ rơi. Công tác chăm sóc, quản lý theo dõi, đánh giá, tổng kết đã không được thực hiện. Ông Ma Văn Thái, Phó phòng NN & PTNT Võ Nhai là người trực tiếp nhận bàn giao dự án.

Tuy nhiên, ông Thái cho biết, ông chỉ nhận bàn giao hồ sơ ban đầu mà không được chỉ đạo thực hiện các bước tiếp theo của dự án. Từ thực tế đó, ông Đặng Văn Đức, Trưởng phòng NN & PTNT huyện khẳng định, dự án phát triển cây hồi ở Võ Nhai đã chết yểu, đó là một dự án không hiệu quả. Các hộ dân nên bỏ qua tâm lý sợ chặt cây dự án để sớm chuyển đổi sang cây trồng khác theo nhu cầu thực tế.

Ông Trưởng phòng NN-PTNT Võ Nhai phân tích, khi dự án được triển khai là lúc giá hồi Lạng Sơn đang cao. Song ngay cả vùng đất hồi nổi tiếng như tỉnh Lạng Sơn cũng chưa tìm được đầu ra ổn định nên giá hoa hồi luôn bấp bênh, trôi nổi.

Rõ ràng, dự án phát triển cây hồi Võ Nhai là bài học đắt giá về việc xây dựng một chiến lược ổn định khi chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp.

ĐỒNG VĂN THƯỞNG