Sơn La: “Bệnh lạ” hại cây cà phê

Nguồn tin: Báo Sơn La, 26/05/2009
Ngày cập nhật: 27/5/2009

Cây cà phê là cây công nghiệp thế mạnh của tỉnh ta trong chương trình xuất khẩu. Nhưng gần đây trên các vùng cà phê tập trung của tỉnh từ huyện Mai Sơn đến Thành phố, Thuận Châu đều xuất hiện bệnh chùn ngọn hại cà phê. Một loại bệnh lạ nhưng với mức độ lây nhiễm nhanh đang đe dọa trên 3000 ha cây cà phê của tỉnh.

Trăm mối lo vì “bệnh lạ”

Chúng tôi về Chiềng Ban, xã có diện tích cà phê lớn nhất tỉnh với hơn 700ha cà phê kinh doanh để tìm hiểu về hiện tượng chùn ngọn cây cà phê. Điểm đầu tiên là bản Pát, đây được coi là nơi khởi phát của “bệnh lạ” này. Trưởng bản Lèo Văn Hợp, dẫn chúng tôi lên đỉnh đồi phía sau bản, dừng xe ông chỉ vào hàng cây cà phê gần đường nói: “Những cây thấp, ít cành, nhiều lá kia là bị bệnh”. Cầm cành cà phê bị hại, ông dẫn giải về hiện tượng cây mắc bệnh: Đầu tiên là trên búp non có nhiều chấm nâu, sau đó xoăn lại rồi chết khô. Một thời gian sau đó đầu ngọn cành phình to, chỗ này mọc ra rất nhiều chồi mới nhưng không ra cành được, lá nhỏ lại. Những cây này hầu như hỏng, không ra hoa kết trái. Bệnh xuất hiện cách đây từ 2 năm trước, ban đầu chỉ lác đác, sau lan rộng dần ra, nhiều đám cháy như bị sương muối.

Sau một hồi đi dọc triền đồi kiểm tra vườn cà phê, trở lại với nét mặt lo lắng, ông Hợp nói: “Đã báo lên xã rồi, thấy cán bộ Trạm bảo vệ thực vật về xem xét, lấy mẫu cành đi nghiên cứu mấy tháng nay mà chưa có thông báo phun loại thuốc nào, nếu không nhanh cả vùng cà phê sẽ hỏng hết”. Ông cho biết thêm: Bà con trong bản đã thử phun nhiều laoij thuốc bảo vệ thực vật, nhưng không khỏi. Hiện, cả bản 54 hộ chỉ có chỉ trông chờ vào 3,5 ha ruộng và 14 ha cà phê, trong đó 8 ha nhiễm bệnh nặng không cho thu hoạch, năm nay chắc chắn bà con sẽ rất khó khăn… Nhìn ông dãi bày, chúng tôi hiểu được sự lo lắng của ông trưởng bản, vì diện tích cà phê hỏng đồng nghĩa với việc số hộ nghèo tăng lên và việc phá rừng để làm nương là điều khó tránh khỏi.

Rời bản Pát, chúng tôi đến bản Tre, bản Thộ, bản Sàng để tìm hiểu thêm. Đến đâu cũng thấy, tâm trạng lo lắng của nông dân. Ông Lèo Văn Biêng ở bản Sàng, nhà có 2000 m2 cà phê, phun thuốc mãi không được, ông đốn thử một nửa diện tích, nhưng mầm cây mới mọc lên cũng lại bị bệnh, nên đành “bó tay”. Hầu hết các bản chúng tôi đến các hộ trồng cà phê đều đề nghị cấp trên cần sớm có biện pháp phòng trừ giúp dân. Theo số liệu, cho tới thời điểm này xã Chiềng Ban có 24/26 bản trồng cà phê đều bị nhiễm bệnh, nhiều vườn có tỷ lệ bệnh khá cao. Chắc chắn vụ cà phê năm nay sản lượng cà phê sẽ giảm nhiều.

Thờ ơ với sản xuất

Qua tìm hiểu được biết: Hiện tượng này xuất hiện đầu tiên tại xã Chiềng Ban huyện Mai Sơn từ năm 2008, đến nay bệnh phát sinh gây hại lan ra toàn tỉnh. Tổng diện tích cà phê nhiễm bệnh lên tới 600 ha. Diện tích lớn nhất là Huyện Mai Sơn gần 400ha, có vườn tỷ lệ nhiễm bệnh lên tới 60 – 70% số cây. Tại thành phố Sơn La, một số nơi nhiễm cao lên tới 20% số cây, cá biệt có vườn lên tới 50%. Huyện Thuận Châu đã phát hiện bệnh tại xã Muổi Nọi, Chiềng Pha.

Việc xác định nguyên nhân bệnh lạ hại cà phê cho tới thời điểm này đang gặp nhiều khó khăn. Trong khi tốc độ phát triển bệnh rất nhanh. Trong khi người nông dân đang lo lắng cho cây cà phê, khi làm việc với Phó Chủ tịch UBND phụ trách kinh tế của xã Chiềng Ban, thì ông lại không hay biết gì về loại bệnh lạ hại cây cà phê trên địa bàn của xã. Ông chống chế lý do là phải đi học Trung cấp lý luận chính trị. Đối với Công ty Cà phê và cây ăn quả của tỉnh - đơn vị gắn với người trồng cà phê lâu nay, hiện đang trong giai đoạn ”nằm chờ” phá sản nên hầu như không có động thái nào trong việc tìm hiểu nguyên nhân cũng như biện pháp phòng trừ bệnh lạ giúp người nông dân.

Tích cực tìm biện pháp trừ bệnh lạ hại cà phê

Trao đổi về “bệnh lạ” hại cây cà phê với ông Hà Văn Lán, Chi cục trưởng Chi cục Bảo vệ thực vật tỉnh, ông cho biết: “Khi phát hiện bệnh chùn ngọn cây cà phê, Chi cục Bảo vệ thực vật đã chỉ đạo các trạm điều tra và đã 2 lần lấy mẫu gửi về Cục Bảo vệ thực vật để giám định nguyên nhân gây bệnh, nhưng đến nay chưa có kết quả giám định”. Ông than thở: Với thực lực của Chi cục hiện nay không thể nghiên cứu được bệnh này, vì trong tay không có trang thiết bị. Việc này chỉ có các Viện nghiên chuyên ngành của Bộ Nông nghiệp và PTNT mới thực hiện được. Trước mắt, Chi cục tiếp tục chỉ đạo trạm bảo vệ thực vật các huyện, thành phố rà soát thống kê diện tích bị nhiễm, tiếp tục theo dõi chặt chẽ sự phát sinh và phát triển của bệnh; khuyến cáo nông dân dùng biện pháp tỉa cành tạo tán, cưa đốn phục hồi những cây già cỗi, làm cỏ và áp dụng các biện pháp chăm bón cho cây.

10 năm, sau thiệt hại nặng nề của trận sương muối thiêu rụi cả vùng cà phê của tỉnh năm 1999, cây cà phê Sơn La đã được khôi phục và khẳng định là một trong những cây công nghiệp chủ lực của tỉnh trong chương trình xuất khẩu. Nhưng, cây Cà phê của tỉnh ta lại đang đứng trước khó khăn với thứ “bệnh lạ” hoành hành. Ngành Nông nghiệp và PTNT, Chi cục Bảo vệ thực vật cần chủ động, tích cực để tham mưu với tỉnh, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn sớm nghiên cứu, xác định nguyên nhân để đưa biện pháp phòng trừ bệnh hữu hiệu, bảo vệ sản xuất.

Huy Ngoan