Hiệu quả cao từ mô hình Quản lý đồng ruộng theo hướng hiệu quả, bền vững

Nguồn tin: Truyền hình Bến Tre, 23/03/2009
Ngày cập nhật: 24/3/2009

Để phòng chống bệnh vàng lùn và lùn xoắn lá do rầy nâu lan truyền và các loại dịch hại khác trên cây lúa, đồng thời nâng cao khả năng cạnh tranh của hạt gạo, đáp ứng yêu cầu hội nhập, từ vụ đông xuân 2006 – 2007, nông dân Bến Tre đã liên kết thực hiện mô hình Quản lý dịch hại theo hướng hiệu quả, bền vững. Mô hình mang tính cộng đồng này không những giúp quản lý tốt dịch hại trên đồng ruộng mà còn mang lại hiệu quả kinh tế cao hơn so với phương thức canh tác truyền thống.

Ông Huỳnh Thanh Hùng – Chi cục trưởng Chi cục Bảo vệ Thực vật tỉnh cho biết, tập quán của nông dân trồng lúa ở Bến Tre là mạnh ai nấy xuống giống, trên cùng một cánh đồng lại sản xuất nhiều giống lúa khác nhau. Ngoài ra, bà con còn có thói quen sạ dày để bù trừ lượng giống bị thất thoát do ốc bươu vàng và chuột bọ phá hại. Điều này rất có hại trong tình hình dịch rầy nâu, bệnh vàng lùn và lùn xoắn lá lúa có nguy cơ lan tràn khắp cả nước. Mặt khác, trong quá trình hội nhập với nền kinh tế khu vực và thế giới, nông dân trồng lúa muốn tạo ra sản phẩm có chất lượng cao, giảm giá thành, nhất thiết phải có sự liên kết.

Từ những năm 1994 – 1995, Chi cục Bảo vệ Thực vật Bến Tre đã phối hợp với các địa phương trong tỉnh xây dựng mô hình Quản lý dịch hại tổng hợp (còn gọi là chương trình IPM), tuy nhiên, tính nhân rộng của mô hình này không cao.

Vụ đông xuân 2006 – 2007, rầy nâu truyền bệnh vàng lùn và lùn xoắn lá lúa đã trở thành đại dịch trong cả nước, đe dọa nghiêm trọng đến chương trình xuất khẩu gạo của Chính phủ, đặc biệt là an ninh lương thực quốc gia. Riêng tại Bến Tre, bệnh vàng lùn và lùn xoắn lá lúa do rầy nâu lan truyền đã làm giảm khoảng 20% sản lượng lương thực của tỉnh. Nếu tình trạng này kéo dài, không được ngăn chặn thì nguy cơ mất mùa, thiếu đói là điều hoàn toàn có thể xãy ra đối với một tỉnh đông dân nhưng diện tích đất trồng lúa khá thấp như Bến Tre.

Xuất phát từ tình hình trên, Chi cục Bảo vệ thực vật Bến Tre đã phối hợp với UBND huyện Ba Tri và Công ty Cổ phần Bảo vệ thực vật An Giang xây dựng mô hình liên kết 4 nhà (bao gồm: nhà nước, nhà khoa học, nhà doanh nghiệp và nhà nông) nhằm đúc kết một quy trình canh tác tiến bộ, quản lý dịch hại theo hướng hiệu quả, bền vững, tăng lợi nhuận cho nông dân, đồng thời góp phần bảo vệ môi trường.

Khu vực trình diễn thuộc ấp 2, xã An Bình Tây, huyện Ba Tri có diện tích 22,5 ha với 51 hộ dân tham gia. Ðây là vùng đất xấu, tập quán canh táccủa nông dân lạc hậu, khả năng tiếp cận tiến bộ kỹ thuật kém, sử dụng giống lúa phẩm chất thấp, việc bón phân, phun thuốc bảo vệ thực vật không hợp lý, những năm không xãy ra dịch hại, năng suất lúa cao nhất cũng chỉ hơn 4,5 tấn/ha nên không thu được lợi nhuận. Mô hình đã chuyển giao cho nông dân quy trình xuống giống tập trung và đồng loạt, sử dụng giống lúa mới, sạ thưa bằng công cụ kéo hàng, bón phân và phun thuốc bảo vệ thực vật theo nguyên tắc 4 đúng. Kết quả, mô hình đã đem lại thành công ngoài mong đợi: cây lúa được bảo vệ an toàn trước mọi dịch bệnh, đặc biệt là bệnh vàng lùn và lùn xoắn lá lúa do rầy nâu lan truyền, năng suất lúa đạt bình quân hơn 7,3 tấn/ha, lợi nhuận thu được cao hơn từ 1,2 đến 1,5 triệu đồng/ha so với ruộng ngoài mô hình.

Mô hình Quản lý dịch hại theo hướng hiệu quả, bền vững được triển khai ở vụ đông xuân 2006 – 2007 có tác động rất lớn trong nhận thức của nông dân huyện Ba Tri nói riêng và Bến Tre nói chung. Vì vậy, việc nhân rộng mô hình này đã gặp rất nhiều thuận lợi.

Từ vụ mùa 2007 đến vụ đông xuân 2008 – 2009 này, mô hình Quản lý dịch hại theo hướng hiệu quả, bền vững đã được duy trì và nhân rộng trên địa bàn toàn tỉnh cả về quy mô diện tích, quy trình canh tác ngày càng được hoàn thiện, năng suất và hiệu quả kinh tế càng ổn định hơn.

Song song với việc hoàn thiện quy trình canh tác lúa theo hướng hiệu quả và bền vững, nông dân Bến Tre còn hoàn thiện qui trình sản xuất lúa chất lượng cao như: tuyển chọn giống lúa phù hợp, sản xuất thống nhất giống lúa trên cùng một cánh đồng, áp dụng các biện pháp ba giảm, ba tăng, trong đó khâu then chốt là giảm lượng lúa giống, tiết kiệm phân bón và thuốc bảo vệ thực vật

Về giống lúa, nếu như trước đây, một công đất nông dân sử dụng từ 18 đến 20 kg, thậm chí lên đến 22 kg giống thì hiện nay giảm xuống chỉ còn từ 10 đến 12 kg. Lượng phân bón cũng giảm từ 40 đến 50 kg xuống còn 20 kg cho mỗi công đất.

Tiết giảm lượng lúa giống bằng cách sạ thưa, ứng dụng đồng bộ các giải pháp kỹ thuật, thăm đồng thường xuyên, tạo điều kiện cho thiên địch có ích sinh sôi nhằm ngăn ngừa sâu bệnh đã giúp nông dân trồng lúa ở Bến Tre bội thu mà không phải sử dụng phân bón và thuốc trừ sâu bừa bãi như trước đây.

Liên tiếp từ vụ đông xuân 2006 – 2007 đến nay, bệnh vàng lùn và lùn xoắn lá lúa do rầy nâu lan truyền và các loại dịch hại khác vẫn hoành hành ở nhiều nơi, thời tiết diễn biến phức tạp nhưng Bến Tre vẫn trúng mùa với năng suất lúa đạt bình quân đạt từ 5,5 tấn trở lên trên một ha – cao nhất trong vòng hàng chục năm qua. Mặt khác, do sử dụng giống lúa chất lượng cao nen giá bán cao hơn lúa thường từ 500 đến 700 đồng/kg, nông dân thu lợi bình quân khoảng 18 triệu đồng/ha - mức lợi nhuận cao nhất từ trước đến nay. Niềm tin của nông dân vào phương pháp sản xuất mới với nhiều ưu điểm càng được củng cố.

Vụ đông xuân 2008 – 2009 này, nông dân Bến Tre rất phấn khởi khi lúa tiếp tục trúng mùa, được giá. Ngoài ra, nhờ chính sách vĩ mô của Chính phủ trong việc quản lý giá vật tư, phân bón, đẩy mạnh xuất khẩu nhằm tiêu thụ lúa gạo nên nông dân trồng lúa ở Bến Tre nói riêng và các địa phương thuộc Đồng bằng sông Cửu Long nói chung càng phấn khởi hơn khi lợi nhuận gia tăng.

Từ thành công của 5 vụ lúa liên tiếp ở Bến Tre cũng như các tỉnh trong khu vực đã chứng minh tính khoa học và đúng đắn của mô hình Quản lý dịch hại theo hướng hiệu quả, bền vững, trong đó có sự liên kết 4 nhà. Áp dụng triệt để quy trình này, sẽ giúp nông dân trồng lúa giảm giá thành, tăng năng suất và hiệu quả kinh tế, đồng thời góp phần bảo vệ môi trường.

Lê Phết