Nói đến những sản vật được coi là đặc sản của vùng đất Hoà Bình, người ta nghĩ ngay đến rượu cần, mía tím, cam Cao Phong. Nhưng hiện nay, “trật tự” đó đã thay đổi từ khi chè Shan tuyết ở vùng núi cao tỉnh Hoà Bình trở thành sản phẩm hàng hoá.

Cây chè cổ thụ vùng cao Pà Cò đã trở thành đặc đặc sản của Hoà Bình

Thương hiệu chè "Đu đưa"

Chè “đu đưa” là cách gọi của đồng bào dân tộc Dao, Mông về sản phẩm chè Shan tuyết. Cây chè tuyết cổ thụ, hay còn gọi là chè rừng được đồng bào ở vùng núi cao huyện Mai Châu, Đà Bắc biết đến từ lâu. Nó tồn tại như là một phần trong cuộc sống của họ. Bởi loại chè này được người ta coi đó như là một loại thuốc phòng và chữa bệnh hữu hiệu.

Trước đây, khi cuộc sống còn khó khăn, tự cấp tự túc thì chè rừng cũng đã trở thành một sản phẩm hàng hoá trao đổi có giá trị. Trong các phiên chợ đều có sự góp mặt của chúng, được mọi người ưa thích. “Ngày xưa chúng tôi chế biến chè theo các công đoạn cũng khá đơn giản, không cầu kỳ như bây giờ đâu”, cụ Sùng A Lứ năm nay đã hơn 70 tuổi ở xóm Pà Háng lớn, xã Pà Cò, huyện Mai Châu cười hiền. Thế rồi cụ kể: Người Mông luôn coi cây chè như là một loại thuốc quý trong nhà. Lúc mệt mỏi, uống chén chè nóng, tinh thần sảng khoái, bao mệt nhọc đều tiêu tan hết. Cách chế biến loại chè này cũng không cầu kỳ. Người ta hái những búp chè non ngọt còn ngậm sương núi vào lúc sáng sớm, mang về phơi tãi trên một tấm phên đan treo đu đưa phía trên bếp. Dưới thì đốt củi, hơi nóng đó làm cho những cánh chè tái đi rồi săn lại. Khi những cánh chè đã sẫm mầu, săn lại người ta cho vào những ống nứa treo trên gác bếp, lúc dùng thì lấy xuống pha nước. Cũng vì thế mà người ta gọi là chè đu đưa. Với cách làm này, tuy vẫn giữ được vị ngọt hậu của chè, nhưng hương thì lại bị lẫn tạp với mùi oi khói, khó uống, khó thưởng thức với những người chưa quen.

Sau này khi được học cách sao chè của người xuôi, những búp chè xanh mởn được sao khô trên chiếc chảo gang. Đến độ nóng già, những búp chè sáng lên những sợi lông mịn như tuyết. Người Mông gọi là “tê đơ” (băng tuyết) hay nói cách khác thì đó là “sáng tê” (chè tuyết). Thứ chè này chỉ được nhiều người biết đến khi Công ty TNHH Phương Huyền (Hoà Bình) đầu tư dây truyền sản xuất theo công nghệ hiện đại để trở thành sản phẩm hàng hoá có giá trị.

Mới đây, trở lại Pà Cò, chúng tôi đã được cụ Lứ và nhiều người dân phấn khởi thông báo: Chè “đu đưa” của đồng bào mình đã được Công ty TNHH Phương Huyền đăng ký thương hiệu “chè Shan tuyết Pà Cò” từ hồi đầu năm 2008 này rồi đấy. Được Công ty hỗ trợ đầu tư thu mua sản phẩm, xây dựng cơ sở chế biến, ở lại lâu dài với đồng bào, cái bụng mình ưng lắm! Rồi đây người dân mình sẽ gắn bó với cây chè thôi! Ngồi với cụ Lứ và những người dân bản chất phác, nghe họ kể về cuộc sống về thứ chè “sáng tê”, mùi hương mạnh, tự nhiên thơm ngọt như mật ong rừng với chén nước óng ánh màu hổ phách trong sáng đã làm cho chúng tôi thấy thật nhẹ nhàng, thật thư thái.

Sự chuyển mình trên vùng núi cao

Trước đây, khi người Mông ở Pà Cò còn sống du canh du cư, để có đất làm nương rẫy người ta đã đốn chặt “trắng” hết cả rừng chè. Ông Sùng A Lứ xót xa: Xưa kia cả vùng Pà Cò rộng lớn này là “tà sùa” (bãi chè). Còn dãy núi Pà Háng rộng mênh mông này là “tẩu sùa” (núi chè). Nhưng các cánh rừng bạt ngàn chè đã bị chặt hết. Qua kiểm đếm, hiện nay cả vùng Pà Cò chỉ còn sót lại khoảng 1.500 cây chè Shan tuyết cổ thụ trung bình hơn 200 năm tuổi. Đây là nguồn gien quý để chúng tôi nhân giống và mở rộng diện tích trồng chè thương phẩm trong nhân dân.

Ông Đỗ Minh Hoà, Phó Giám đốc Công ty TNHH Phương Huyền cho biết: Chè Shan tuyết đã được biết và được sử dụng từ lâu trong cuộc sống của đồng bào vùng cao ở huyện Mai Châu và Đà Bắc. Trước đây, chúng thường bị bỏ hoang hoặc chỉ sản xuất mang tính chất tự cung tự cấp. Từ khi Công ty đầu tư xây dựng nhà máy chế biến thì người dân rất ủng hộ. Diện tích chè ngày càng được mở rộng. Với giá thu mua khá cao và ổn định 6000đồng/kg chè búp cổ thụ tươi và 3200 đồng/kg chè con đã tạo cho người dân một nguồn thu đáng kể. Với điều kiện đó, cụ Sùng A Lứ tin rằng: Cây chè sẽ là cây mang đến cuộc sống ấm no cho đồng bào người Mông mình. Điều đó hoàn toàn có cơ sở khi trong hơn 3 năm qua Công ty TNHH Phương Huyền đã đưa chè Shan tuyết Pà Cò trở thành một sản phẩm hàng hoá có giá trị cao. Sản phẩm chè sạch của Công ty có mặt trên thị trường đã lấy được niềm tin của người tiêu dùng trong và ngoài tỉnh. Đặc biệt, sản phẩm chè Shan tuyết đã trở thành một đặc sản mới của vùng đất Hoà Bình bên cạnh các sản phẩm truyền thống như rượu cần, mía tím…

Chủ tịch UBND xã Pà Cò, Sùng A Sa cho biết: Cây chè đã trở thành loại cây mũi nhọn trong định hướng xoá đói, giảm nghèo ở Pà Cò. Nguồn thu từ cây chè đã vượt xa so với nguồn thu từ cây mận, cây đào vốn là nguồn thu chủ lực của đồng bào người Mông những năm trước đây. “Thương hiệu chè sạch Shan tuyết vùng núi cao tỉnh Hoà Bình có nội chất, hương thơm vị đậm dịu tự nhiên, có hậu ngọt với công dụng tăng cường sức khoẻ, sảng khoái tinh thần, phòng chống các bệnh đường ruột, giảm chất béo trong cơ thể đã được thị trường đón nhận. Điều này cũng đồng nghĩa với sự chuyển mình của những vùng đất chè trên núi cao. Sẽ rõ nét hơn khi dưới chân núi Pà Háng sẽ mọc lên một nhà máy chế biến chè với công suất hàng chục tấn búp tươi một ngày”, ông Đỗ Minh Hoà, Phó Giám đốc Công ty TNHH Phương Huyền khẳng định.

Mạnh Hùng

Các tin mới:

 

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007 | 2006: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119